Hở van hai lá và hẹp van hai lá: Phân biệt và những điều cần biết
Hở van hai lá và hẹp van hai lá đều là những bệnh lý liên quan đến van tim. Tuy nhiên, mỗi bệnh lại có những triệu chứng và ảnh hưởng riêng đến sức khỏe người bệnh. Việc hiểu rõ về hai bệnh lý này giúp bạn chủ động hơn trong việc phòng ngừa và điều trị.
1. Van tim hoạt động như thế nào?
Van tim đóng vai trò quan trọng trong việc điều hướng dòng chảy của máu theo một chiều, đảm bảo máu lưu thông hiệu quả qua tim và đến các cơ quan trong cơ thể. Quá trình này diễn ra như sau:
- Van tim điều hướng dòng chảy của máu theo một chiều: Van tim hoạt động như những cánh cửa một chiều, chỉ cho phép máu chảy theo một hướng nhất định và ngăn không cho máu chảy ngược lại.
- Bơm máu từ buồng tim trên xuống buồng tim dưới: Khi tâm nhĩ (buồng tim trên) co bóp, van ba lá (ở bên phải) và van hai lá (ở bên trái) mở ra để máu chảy xuống tâm thất (buồng tim dưới). Lúc này, van động mạch chủ và van động mạch phổi đóng lại để ngăn máu tràn ngược từ động mạch vào tim.
- Bơm máu từ 2 buồng tim dưới đến phổi rồi đi nuôi dưỡng cơ thể: Khi tâm thất co bóp, van động mạch chủ (dẫn máu từ tâm thất trái vào động mạch chủ để đi nuôi cơ thể) và van động mạch phổi (dẫn máu từ tâm thất phải vào động mạch phổi để lên phổi) mở ra. Đồng thời, van hai lá và van ba lá đóng lại để ngăn máu trào ngược trở lại tâm nhĩ.
- Áp suất ở tim trái cao hơn tim phải: Thông thường, áp suất ở tim trái cao hơn so với tim phải do áp lực máu trong phổi thấp hơn. Điều này cũng có nghĩa là các van tim ở bên trái phải chịu áp lực lớn hơn khi đóng.
- Nhịp tim bất thường hoặc tiếng thổi tim có thể là dấu hiệu của bệnh van tim: Trái tim đập trung bình khoảng 100.000 lần mỗi ngày. Nếu nhịp tim có bất thường hoặc bác sĩ nghe thấy tiếng thổi tim khi khám, đó có thể là dấu hiệu cho thấy van tim đang gặp vấn đề, có thể là đóng không kín (hở van) hoặc bị hẹp. Dựa vào vị trí, cường độ và thời gian của tiếng thổi, bác sĩ có thể xác định van tim nào bị tổn thương theo thông tin từ Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA).
2. Bệnh hở van hai lá khác gì bệnh hẹp van hai lá?
- Bệnh van tim ảnh hưởng đến chức năng đóng mở của van tim: Van tim có vai trò quan trọng trong việc đảm bảo lưu thông máu một chiều. Khi van tim bị tổn thương, chức năng đóng mở bị ảnh hưởng, gây ra các vấn đề về tim mạch.
- Hở van hai lá và hẹp van hai lá là những bệnh van tim phổ biến: Đây là hai trong số những bệnh van tim thường gặp nhất. Mặc dù đều liên quan đến van hai lá, nhưng hở van và hẹp van là hai tình trạng bệnh lý khác nhau.
2.1 Bệnh hẹp van hai lá
- Lỗ van hai lá bị thu hẹp, cản trở lưu thông máu: Hẹp van hai lá là tình trạng van hai lá bị dày lên và xơ cứng, làm hẹp lỗ van, gây cản trở dòng máu từ tâm nhĩ trái xuống tâm thất trái.
- Triệu chứng: mệt mỏi, khó thở, có thể dẫn đến suy tim hoặc tai biến: Các triệu chứng của hẹp van hai lá có thể bao gồm khó thở (đặc biệt khi gắng sức), mệt mỏi, ho ra máu, đau ngực và phù chân. Nếu không được điều trị, hẹp van hai lá có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như suy tim, rung nhĩ, huyết khối và đột quỵ.
- Nguyên nhân chính: sốt thấp khớp do liên cầu khuẩn: Nguyên nhân hàng đầu gây hẹp van hai lá là sốt thấp khớp, một biến chứng của nhiễm trùng họng do liên cầu khuẩn. Sốt thấp khớp có thể gây tổn thương van tim, dẫn đến hẹp van sau nhiều năm.
- Điều trị: nội soi, phẫu thuật mở van hoặc thay van: Tùy thuộc vào mức độ hẹp van và tình trạng sức khỏe của bệnh nhân, bác sĩ có thể chỉ định các phương pháp điều trị khác nhau, bao gồm:
- Nội soi nong van hai lá: Sử dụng một ống thông có bóng ở đầu để nong rộng van bị hẹp.
- Phẫu thuật mở van hai lá: Phẫu thuật để sửa chữa van hai lá bị tổn thương.
- Thay van hai lá: Thay thế van hai lá bị hỏng bằng van nhân tạo (van cơ học hoặc van sinh học).
- Biến chứng: các vấn đề tim mạch nghiêm trọng, đe dọa tính mạng: Nếu không được điều trị, hẹp van hai lá có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng như suy tim, tăng áp phổi, rung nhĩ, huyết khối và đột quỵ, đe dọa tính mạng người bệnh.
2.2 Bệnh hở van hai lá
Van hai lá không đóng kín, máu chảy ngược lại: Hở van hai lá xảy ra khi van hai lá không đóng kín hoàn toàn, cho phép máu chảy ngược từ tâm thất trái trở lại tâm nhĩ trái khi tâm thất co bóp.
Triệu chứng: khó thở, mệt mỏi: Các triệu chứng của hở van hai lá có thể bao gồm khó thở (đặc biệt khi gắng sức hoặc nằm), mệt mỏi, ho, đánh trống ngực và phù chân. Tuy nhiên, nhiều người bị hở van hai lá nhẹ có thể không có triệu chứng.
Điều trị: tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng, có thể không cần điều trị hoặc phẫu thuật sửa chữa/thay thế van: Phương pháp điều trị hở van hai lá phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh và các triệu chứng của bệnh nhân. Các lựa chọn điều trị có thể bao gồm:
- Theo dõi định kỳ: Đối với hở van hai lá nhẹ, có thể không cần điều trị mà chỉ cần theo dõi định kỳ.
- Điều trị bằng thuốc: Thuốc có thể được sử dụng để kiểm soát các triệu chứng như suy tim và rối loạn nhịp tim.
- Phẫu thuật sửa chữa hoặc thay thế van: Đối với hở van hai lá nặng gây ra các triệu chứng nghiêm trọng hoặc ảnh hưởng đến chức năng tim, phẫu thuật sửa chữa hoặc thay thế van có thể được chỉ định.
Biến chứng: suy tim và các vấn đề tim mạch khác: Nếu không được điều trị, hở van hai lá có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như suy tim, tăng áp phổi, rung nhĩ và đột quỵ.
Cả hai bệnh đều cần được điều trị kịp thời để tránh biến chứng: Dù là hở van hay hẹp van hai lá, việc phát hiện và điều trị sớm là rất quan trọng để ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm và cải thiện chất lượng cuộc sống của người bệnh. Nếu bạn có bất kỳ triệu chứng nào nghi ngờ bệnh van tim, hãy đến gặp bác sĩ để được khám và tư vấn kịp thời.