Xơ vữa động mạch và đặt stent mạch vành
Xơ vữa động mạch là một bệnh lý gây ra do các mảng xơ vữa cholesterol tích tụ và bám vào lớp nội mạc của thành mạch. Quá trình này dẫn đến hẹp lòng mạch, cản trở lưu thông máu. Tình trạng xơ vữa có thể ảnh hưởng đến nhiều động mạch trong cơ thể, trong đó có động mạch vành, mạch máu có vai trò quan trọng trong việc cung cấp máu cho tim. Để khắc phục tình trạng này, y học hiện đại đã phát triển phương pháp đặt stent mạch vành.
Lời khuyên sau đặt stent mạch vành
Tim có chức năng như một máy bơm, đảm nhiệm việc bơm máu đi khắp cơ thể để nuôi dưỡng các tế bào. Để thực hiện chức năng này một cách hiệu quả, bản thân các tế bào cơ tim cũng cần được cung cấp máu đầy đủ thông qua một hệ thống động mạch chuyên biệt, đó chính là hệ mạch vành (coronary arteries).
Xơ vữa động mạch là một bệnh lý gây ra do sự tích tụ của các mảng xơ vữa cholesterol trên lớp nội mạc của thành mạch, dẫn đến hẹp lòng mạch và cản trở dòng máu lưu thông. Tình trạng này có thể ảnh hưởng đến các động mạch trên khắp cơ thể, bao gồm cả động mạch vành. Để giải quyết vấn đề này, y học đã phát minh ra phương pháp đặt stent mạch vành.
Lợi ích của đặt stent mạch vành
Phương pháp đặt stent mạch vành là một kỹ thuật y học ra đời từ năm 1977 và đã có những bước tiến vượt bậc trong những năm gần đây. Kỹ thuật này thường được thực hiện tại các trung tâm và bệnh viện chuyên khoa tim mạch, mang lại hy vọng và cải thiện chất lượng cuộc sống cho rất nhiều bệnh nhân bị hẹp hoặc tắc nghẽn động mạch vành.
Thông thường, bác sĩ sẽ chỉ định đặt stent khi động mạch vành bị hẹp từ 70% trở lên (đối với các mảng xơ vữa ổn định) hoặc khi lòng mạch bị tắc nghẽn do cục máu đông. Đặt stent giúp tái lập sự lưu thông của mạch vành, tuy nhiên, điều quan trọng cần lưu ý là phương pháp này không ngăn ngừa được sự tiến triển của tình trạng xơ vữa động mạch. Điều này có nghĩa là động mạch vành vẫn có thể bị hẹp lại hoặc tắc nghẽn ở các vị trí khác. Do đó, sau khi được đặt stent, bệnh nhân cần phải tuân thủ điều trị nội khoa, trong đó vai trò của các thuốc chống ngưng kết tiểu cầu (như aspirin, clopidogrel…) là vô cùng quan trọng để ngăn ngừa biến chứng tắc mạch vành cấp do huyết khối. Ngoài ra, bệnh nhân cũng cần sử dụng các loại thuốc để điều trị các bệnh nội khoa mãn tính như tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn chuyển hóa lipid…
Hình ảnh minh họa đặt stent mạch vành
Tuy nhiên, việc tái lưu thông mạch vành không phải lúc nào cũng giải quyết được triệt để mọi vấn đề và bệnh nhân vẫn cần phải theo dõi và điều trị liên tục. Theo GS. Patrick W.Serruys (Rotterdam, Hà Lan), sau một năm tái thông mạch vành, tỷ lệ bệnh nhân cần can thiệp lại (đặt stent) là khoảng 16,3%. Một nghiên cứu khác mang tên Orbita, được thực hiện trên 200 bệnh nhân bị hẹp động mạch vành nghiêm trọng (>=70%), cho thấy rằng, mặc dù stent cải thiện đáng kể việc cung cấp máu, nhưng chúng không làm giảm các triệu chứng so với phương pháp điều trị nội khoa tích cực, ít nhất là trong nhóm bệnh nhân tham gia nghiên cứu này. Nghiên cứu này do Rasha AI-Lamee của “Viện Tim và Phổi Quốc gia” tại Imperial College London làm tác giả chính.
Chế độ sinh hoạt, làm việc và nghỉ ngơi sau đặt stent mạch vành
Chế độ sinh hoạt, làm việc và nghỉ ngơi đóng vai trò vô cùng quan trọng, quyết định sự thành công của quá trình điều trị sau đặt stent. Tuy nhiên, đáng tiếc là trên 60% bệnh nhân vẫn chưa thực sự hiểu được tầm quan trọng của việc chăm sóc sức khỏe sau khi thực hiện thủ thuật này. Nguy hiểm hơn, nhiều bệnh nhân cho rằng sau khi đặt stent là đã khỏi bệnh hoàn toàn và có thể sinh hoạt bình thường trở lại. Đây là một quan niệm sai lầm, bởi vì đặt stent chỉ giúp khôi phục dòng máu lưu thông bình thường, chứ không điều trị được các vị trí hẹp khác trên các nhánh mạch vành đã có từ trước do xơ vữa động mạch. Do đó, nếu bệnh nhân chủ quan, không tuân thủ chế độ chăm sóc sức khỏe theo hướng dẫn của bác sĩ, thì nguy cơ tái phát bệnh là rất cao, thậm chí có thể gây nguy hiểm đến tính mạng.
Sau khi làm thủ thuật đặt stent, bệnh nhân có thể rời khỏi giường, nhưng nên cố gắng nghỉ ngơi tối đa trong hai ngày đầu. Trong tuần lễ đầu tiên sau đặt stent, bệnh nhân không nên leo cầu thang, tự lái xe, đi xe đạp hoặc đi du lịch. Có thể đi bộ nhẹ nhàng, từ từ khoảng 15 phút mỗi ngày. Sang tuần thứ hai, có thể tăng dần cường độ hoạt động cơ thể lên một chút, đi bộ xa hơn một chút, nhưng không quá 20 phút mỗi ngày, và không nên chạy bộ. Bệnh nhân có thể trở lại làm việc sau khoảng 2 tuần, nhưng cần nhớ giảm giờ làm trong những tuần đầu tiên để tránh mệt mỏi quá mức. Đặc biệt, trong tháng đầu tiên, bệnh nhân có thể làm bếp và nấu ăn, nhưng không nên đứng quá lâu (trên 20 phút), không khuân vác vật nặng hoặc thực hiện các hoạt động thể lực nặng, và không tham gia bất kỳ môn thể thao nào. Một điều rất quan trọng là bệnh nhân cần luôn giữ tâm lý ổn định, tránh xúc động quá mức và tránh căng thẳng trong công việc.
Về lâu dài, bệnh nhân nên có một chế độ làm việc, học tập, sinh hoạt và nghỉ ngơi hợp lý, ổn định và điều hòa. Không nên thức khuya và tránh sử dụng các chất kích thích như rượu bia, thuốc lá… Có thể tham gia các hoạt động thể lực nhẹ nhàng, tốt nhất là đi bộ mỗi ngày khoảng 30 phút. Trong quá trình đi bộ, nếu cảm thấy đau ngực hoặc khó thở, bệnh nhân nên ngừng vận động và báo cho bác sĩ.
Đối với những bệnh nhân đặt stent trong độ tuổi lao động, sau khi thực hiện thủ thuật, cần tuân thủ nghiêm ngặt chế độ dùng thuốc, ăn uống, làm việc, sinh hoạt và nghỉ ngơi một cách hợp lý. Cần xây dựng một lối sống lành mạnh và tuyệt đối tuân thủ các hướng dẫn của bác sĩ điều trị để tránh những biến cố đáng tiếc có thể xảy ra.
Về chế độ dinh dưỡng, bệnh nhân cần có một chế độ ăn uống hợp lý để kiểm soát các bệnh lý đi kèm có nguy cơ làm tăng xơ vữa mạch vành (như tăng huyết áp, rối loạn mỡ máu, đái tháo đường…). Nên ăn nhiều trái cây, rau xanh, ngũ cốc thô (là những loại hạt còn lớp vỏ lụa bên ngoài). Giảm ăn mỡ và muối, và nên bổ sung các thực phẩm được chế biến từ cá. Một điều quan trọng là bệnh nhân cần dùng thuốc theo đúng chỉ định của bác sĩ, không được chủ quan mà tự ý bỏ thuốc.