Nhồi máu cơ tim: Nguyên nhân và yếu tố liên quan
Nhồi máu cơ tim (NMCT) xảy ra khi một phần cơ tim bị hoại tử do thiếu máu cục bộ kéo dài, thường là do tắc nghẽn trong lòng mạch vành - mạch máu nuôi dưỡng tim. Việc nắm rõ các nguyên nhân và yếu tố liên quan đến nhồi máu cơ tim có vai trò quan trọng trong việc phòng ngừa và giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh.
Các nguyên nhân thường gặp
Huyết khối hình thành tại mảng xơ vữa: Đây là nguyên nhân phổ biến nhất gây ra nhồi máu cơ tim. Quá trình xơ vữa động mạch làm hẹp lòng mạch vành. Khi mảng xơ vữa bị nứt vỡ, các tế bào máu và chất khác tập trung lại tạo thành cục máu đông (huyết khối). Huyết khối này có thể gây tắc nghẽn hoàn toàn dòng máu đến một vùng cơ tim, dẫn đến hoại tử.
Xuất huyết dưới màng trong của mảng xơ vữa: Tình trạng xuất huyết xảy ra bên trong mảng xơ vữa có thể làm tăng kích thước của mảng xơ vữa một cách đột ngột, gây tắc nghẽn lòng mạch vành.
Nhồi máu cơ tim không do tắc nghẽn động mạch vành rõ rệt (MINOCA): Trong một số trường hợp, chụp động mạch vành không cho thấy tắc nghẽn rõ ràng. Các cơ chế có thể giải thích cho tình trạng này bao gồm:
- Co thắt động mạch vành kéo dài: Sự co thắt mạch vành làm giảm hoặc ngừng lưu lượng máu đến cơ tim.
- Huyết khối tự tan nhanh: Cục máu đông hình thành và gây tắc nghẽn tạm thời, sau đó tự tan trước khi chụp động mạch vành.
- Bệnh lý vi tuần hoàn mạch vành: Rối loạn chức năng của các mạch máu nhỏ trong tim.
- Sai sót trong quá trình chụp và đánh giá động mạch vành: Đôi khi, kỹ thuật chụp không chuẩn hoặc đánh giá phim chụp không chính xác có thể bỏ sót các tổn thương.
Theo ACC.org, MINOCA chiếm khoảng 5-15% tổng số ca nhồi máu cơ tim.
Các nguyên nhân ít gặp
Nghẽn mạch vành do cục nghẽn từ xa: Cục máu đông từ nơi khác trong cơ thể (ví dụ, trong viêm nội tâm mạc nhiễm khuẩn hoặc hẹp van hai lá) di chuyển đến và gây tắc nghẽn mạch vành.
Hẹp lỗ vào động mạch vành: Tổn thương ở động mạch chủ (do bệnh giang mai hoặc xơ vữa) gây hẹp lỗ vào của động mạch vành.
Viêm mạch: Các bệnh tự miễn (như viêm nút quanh động mạch, lupus ban đỏ hệ thống) có thể gây viêm và tổn thương mạch vành.
Dị dạng động mạch vành: Bất thường bẩm sinh về cấu trúc của động mạch vành.
Chấn thương tim: Tổn thương trực tiếp đến tim có thể gây tổn thương mạch vành.
Yếu tố thuận lợi
Các yếu tố làm tăng nguy cơ xơ vữa động mạch vành, từ đó làm tăng khả năng xảy ra nhồi máu cơ tim:
Huyết áp cao (tăng huyết áp): Gây tổn thương lớp nội mạc mạch máu, tạo điều kiện cho xơ vữa phát triển.
Phẫu thuật: Một số phẫu thuật lớn có thể gây căng thẳng cho tim và làm tăng nguy cơ hình thành huyết khối.
Nhịp nhanh, loạn nhịp hoàn toàn: Rối loạn nhịp tim làm tăng gánh nặng cho tim và có thể gây thiếu máu cơ tim.
Bệnh van tim, cơ tim: Các bệnh lý này làm thay đổi cấu trúc và chức năng tim, làm tăng nguy cơ nhồi máu cơ tim.
Tiểu đường (đái tháo đường): Làm tổn thương mạch máu và tăng nguy cơ xơ vữa động mạch.
Tăng hồng cầu: Làm tăng độ nhớt của máu, khiến máu lưu thông khó khăn hơn.
Loét dạ dày tá tràng và bệnh đường mật: Một số nghiên cứu cho thấy có mối liên quan giữa các bệnh lý này và tăng nguy cơ tim mạch.
Yếu tố khởi phát
Các yếu tố có thể làm khởi phát cơn nhồi máu cơ tim ở những người đã có sẵn bệnh mạch vành:
Gắng sức quá mức, căng thẳng, xúc động mạnh: Làm tăng nhu cầu oxy của cơ tim.
Chấn thương ngực, sốc: Gây giảm lưu lượng máu đến tim.
Tim đập nhanh kịch phát, mất máu nhiều: Làm giảm cung cấp oxy cho cơ tim.
Lạm dụng thuốc lá, chất kích thích (như cocaine, amphetamine): Gây co thắt mạch vành và tăng huyết áp.
Nghề nghiệp căng thẳng, lo âu: Tăng nguy cơ xơ vữa động mạch vành do stress kéo dài.
Lưu ý: Bài viết này chỉ cung cấp thông tin tham khảo. Để được chẩn đoán và điều trị, bạn nên đến gặp bác sĩ chuyên khoa tim mạch để được tư vấn cụ thể.
Nguồn tham khảo:
- American College of Cardiology (ACC): acc.org
- American Heart Association (AHA): ahajournals.org
- European Society of Cardiology (ESC): escardio.org