Chế độ ăn cho người bệnh viêm khớp: Thực phẩm cần tránh
Chế độ ăn uống đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát các triệu chứng viêm khớp. Một số loại thực phẩm và đồ uống có thể làm tăng nguy cơ hoặc làm trầm trọng thêm các triệu chứng viêm khớp, chẳng hạn như thực phẩm chế biến sẵn và đồ uống có đường. Lựa chọn đúng thực phẩm không chỉ giúp kiểm soát các triệu chứng mà còn giảm nguy cơ biến chứng, tăng cường sức khỏe tổng thể và cải thiện chất lượng cuộc sống.
Có hơn 100 loại viêm khớp, trong đó viêm xương khớp (OA) là phổ biến nhất. Các loại khác bao gồm viêm khớp dạng thấp (RA), viêm khớp vảy nến (PsA) và bệnh gút. Tất cả đều liên quan đến một mức độ viêm nhiễm nhất định.
Vậy người bệnh viêm khớp nên kiêng ăn gì?
Lưu ý: Để có chế độ ăn uống phù hợp và tốt nhất cho tình trạng sức khỏe của bạn, hãy đến thăm khám và nhận tư vấn trực tiếp từ bác sĩ chuyên khoa. Bạn có thể đến Phòng khám Tim mạch BS Phạm Xuân Hậu, 336a Phan Văn Trị, P11, Bình Thạnh, TPHCM. Tel: 0938237460 để được tư vấn chi tiết..
Thực phẩm nên tránh với người bệnh viêm khớp
1. Đường tinh luyện
Ai cũng nên hạn chế lượng đường nạp vào cơ thể, đặc biệt là người bị viêm khớp. Đường bổ sung có nhiều trong kẹo, soda, kem và nhiều loại thực phẩm khác, bao gồm sốt thịt nướng, salad trộn và sốt cà chua.
Một nghiên cứu trên 217 người bị RA cho thấy, trong số 20 loại thực phẩm, soda và đồ ngọt có đường dường như làm các triệu chứng bệnh trở nên tồi tệ hơn.
2. Thịt đỏ và thịt chế biến sẵn
Một số nghiên cứu cho thấy thịt đỏ và thịt chế biến sẵn có liên quan đến tình trạng viêm, có thể làm tăng các triệu chứng viêm khớp.
Ví dụ, những người ăn nhiều thịt đỏ và thịt chế biến sẵn có thể có nồng độ interleukin-6 (IL-6), protein phản ứng C (CRP) và homocysteine cao hơn. Đây là những dấu hiệu của tình trạng viêm.
Nghiên cứu trên 217 người mắc RA nói trên cũng cho thấy thịt đỏ thường làm các triệu chứng RA trở nên tồi tệ hơn.
Một đánh giá năm 2019 kết luận rằng chế độ ăn dựa trên thực vật, không bao gồm thịt đỏ, có thể cải thiện các triệu chứng viêm khớp.
Trong khi đó, một nghiên cứu được công bố năm 2022 đã tìm thấy mối liên hệ giữa nguy cơ mắc RA cao hơn và việc tiêu thụ thịt chế biến sẵn, so với cá và hải sản. Tuy nhiên, các tác giả không tìm thấy mối liên hệ nào giữa RA với thịt đỏ hoặc thịt gia cầm.
Cần có thêm nhiều nghiên cứu để xác nhận những điều này.
3. Thực phẩm chứa Gluten
Gluten là một nhóm protein có trong lúa mì, lúa mạch đen và các loại ngũ cốc khác. Một số nghiên cứu đã liên kết nó với tình trạng viêm gia tăng và cho thấy rằng việc ăn kiêng không chứa gluten có thể làm giảm các triệu chứng viêm khớp.
Những người mắc bệnh celiac (bệnh không dung nạp gluten) cũng có nguy cơ mắc RA cao hơn những người không mắc bệnh celiac.
Một số nghiên cứu hạn chế đã gợi ý rằng chế độ ăn thuần chay không chứa gluten có thể làm giảm hoạt động của bệnh và cải thiện tình trạng viêm.
Tuy nhiên, cần có thêm nhiều nghiên cứu để xác nhận xem chế độ ăn không chứa gluten có mang lại lợi ích cho những người bị viêm khớp hay không.
4. Thực phẩm chế biến sẵn
Các sản phẩm siêu chế biến - chẳng hạn như thức ăn nhanh, ngũ cốc ăn sáng và bánh nướng - có xu hướng chứa nhiều ngũ cốc tinh chế, đường bổ sung, chất bảo quản, fructose và các thành phần có khả năng gây viêm khác, tất cả đều có thể làm các triệu chứng viêm khớp trở nên tồi tệ hơn.
Nghiên cứu cho thấy rằng thực phẩm chế biến sẵn có thể làm tăng nguy cơ mắc RA bằng cách góp phần gây viêm và béo phì, đây cũng là một yếu tố nguy cơ gây RA.
Hơn nữa, trong một nghiên cứu trên 56 người mắc RA, những người ăn lượng thực phẩm siêu chế biến cao hơn cho thấy các yếu tố nguy cơ mắc bệnh tim tăng lên, bao gồm cả nồng độ hemoglobin glycated (HbA1c) cao hơn, một dấu hiệu kiểm soát lượng đường trong máu lâu dài.
Như vậy, thực phẩm chế biến sẵn có thể làm xấu đi sức khỏe tổng thể của bạn và làm tăng nguy cơ mắc các bệnh khác.
5. Dầu thực vật tinh luyện
Chế độ ăn nhiều chất béo omega-6 và ít chất béo omega-3 có thể làm các triệu chứng đau đầu gối trở nên tồi tệ hơn, điều này thường thấy ở bệnh OA và RA.
Các chất béo này là cần thiết cho sức khỏe, nhưng sự mất cân bằng có thể làm tăng nguy cơ viêm nhiễm.
Omega-3 có nhiều trong cá béo, hạt có dầu và rau xanh, trong khi omega-6 có trong bơ thực vật, shortening thực vật và dầu ăn như dầu ngô và dầu cây rum.
Đảm bảo sự cân bằng giữa các loại dầu này có thể cải thiện các triệu chứng viêm khớp. Nên sử dụng dầu ô liu và tăng cường ăn các loại cá béo.
6. Thực phẩm nhiều muối
Cắt giảm muối có thể tốt cho những người bị viêm khớp.
Thực phẩm có nhiều muối bao gồm tôm, súp đóng hộp, pizza, một số loại pho mát, thịt chế biến sẵn và nhiều mặt hàng chế biến khác.
Một nghiên cứu năm 2019 trên chuột cho thấy bệnh viêm khớp nghiêm trọng hơn ở những con chuột tiêu thụ chế độ ăn nhiều muối so với những con có chế độ ăn ít muối hơn.
Nghiên cứu cũng cho thấy rằng lượng natri cao có thể là một yếu tố nguy cơ gây ra các bệnh tự miễn dịch như viêm khớp ở người. Một yếu tố có thể là muối kích thích các quá trình miễn dịch dẫn đến viêm.
Trong khi đó, một nghiên cứu năm 2018 đã liên kết lượng natri cao với việc tăng nguy cơ mắc RA.
7. Thực phẩm chứa AGEs (Advanced Glycation End Products)
AGEs là các phân tử được tạo ra thông qua phản ứng giữa đường và protein hoặc chất béo. Chúng tồn tại tự nhiên trong thực phẩm động vật chưa nấu chín và được hình thành thông qua một số phương pháp nấu ăn nhất định.
Thực phẩm có hàm lượng AGEs cao bao gồm:
- Thực phẩm động vật giàu protein, giàu chất béo được chiên, nướng, nướng vỉ, áp chảo hoặc nướng, chẳng hạn như:
- Thịt xông khói
- Bít tết chiên hoặc nướng
- Gà nướng hoặc chiên
- Hot dog nướng
- Khoai tây chiên
- Phô mai Mỹ
- Bơ thực vật
- Sốt mayonnaise
Khi AGEs tích tụ với số lượng lớn trong cơ thể bạn, có thể xảy ra stress oxy hóa và viêm. Stress oxy hóa và sự hình thành AGE có liên quan đến sự tiến triển của bệnh ở những người bị viêm khớp.
Những người bị viêm khớp - chẳng hạn như RA - có thể có nồng độ AGEs trong cơ thể cao hơn những người không bị bệnh. Sự tích tụ AGE trong xương và khớp có thể đóng vai trò trong sự phát triển và tiến triển của OA.
Thay thế thực phẩm có hàm lượng AGEs cao bằng thực phẩm nguyên chất, bổ dưỡng như rau, trái cây, các loại đậu và cá có thể làm giảm tổng lượng AGE trong cơ thể bạn.
Đồ uống nên tránh với người bệnh viêm khớp
1. Rượu, đặc biệt là rượu vang đỏ
Rượu vang đỏ chứa resveratrol, một chất chống oxy hóa có thể có lợi cho sức khỏe. Tuy nhiên, việc sử dụng rượu có những nhược điểm nhất định.
Cần có thêm nhiều nghiên cứu để xác nhận vai trò của rượu đối với bệnh viêm khớp, nhưng các nhà khoa học không khuyến nghị uống rượu như một cách để ngăn ngừa viêm khớp hoặc kiểm soát các triệu chứng của nó.
Ví dụ:
- Uống rượu một lần một tuần hoặc nhiều hơn có thể làm tăng nguy cơ mắc OA.
- Tiêu thụ rượu làm tăng nồng độ axit uric trong cơ thể, có thể góp phần gây ra bệnh gút.
- Một nghiên cứu năm 2019 cho thấy rằng uống rượu có thể làm tăng tổn thương cấu trúc cột sống ở những người bị viêm cột sống dính khớp.
- Nghiên cứu từ năm 2021 đã tìm thấy mối liên hệ giữa việc phát triển thói quen uống rượu và RA ở phụ nữ, mặc dù không phải ở nam giới.
Tóm lại, tốt nhất là bạn nên hạn chế uống rượu vì nó có thể làm các triệu chứng viêm khớp trở nên tồi tệ hơn.
2. Đồ uống có đường
Đồ uống có đường, như soda, có thể làm tăng đáng kể nguy cơ mắc bệnh viêm khớp.
Đồ uống chứa fructose cũng có thể dẫn đến tăng nồng độ axit uric, có thể làm bệnh gút trở nên tồi tệ hơn.
Soda và các loại đồ uống có đường khác có chứa đường, aspartame và axit photphoric, cũng có thể ảnh hưởng đến khả năng hấp thụ canxi của cơ thể, điều này là cần thiết cho sức khỏe của xương.
3. Cà phê
Theo Tổ chức Viêm khớp (AF), không rõ liệu cà phê có tốt cho người bị viêm khớp hay không. Một mặt, nó chứa chất chống oxy hóa có thể giúp giảm viêm. Mặt khác, mọi người nên lưu ý đến hàm lượng caffeine.
Nếu bạn thích một tách cà phê, tốt nhất nên:
- Tiêu thụ không quá 1–2 tách mỗi ngày
- Tránh uống cà phê quá sớm trước khi đi ngủ
- Tránh thêm quá nhiều đường, siro hoặc kem vào cà phê
4. Sữa
Một số người thấy rằng sữa và các sản phẩm từ sữa khác gây ra phản ứng viêm, nhưng điều này không đúng với tất cả mọi người. Nếu bạn có thể dung nạp sữa, nó là một nguồn cung cấp vitamin D và canxi tốt.
Chọn các sản phẩm từ sữa ít hoặc không có chất béo để giảm nguy cơ tăng cân và chất béo không lành mạnh.
Câu hỏi thường gặp
5 loại thực phẩm tồi tệ nhất cho viêm khớp?
5 loại thực phẩm hoặc thành phần thực phẩm hàng đầu cần tránh khi bị viêm khớp là:
- Chất béo chuyển hóa (dầu thực vật hydro hóa một phần): chúng có thể gây viêm và cũng có hại cho tim của bạn
- Gluten: những người bị viêm khớp có thể cải thiện các triệu chứng của họ khi ăn kiêng không có gluten
- Carbohydrate tinh chế: chúng có thể làm tăng tình trạng viêm
- Đường tinh luyện: đường tinh luyện, chẳng hạn như xi-rô ngô có hàm lượng fructose cao, có thể làm tăng tình trạng viêm; chúng được tìm thấy trong kẹo, soda, kem và nhiều loại thực phẩm chế biến khác
- Thực phẩm chế biến và chiên: đặc biệt là những thực phẩm có hàm lượng sản phẩm cuối glycation tiên tiến (AGP) cao, chẳng hạn như thịt xông khói, bít tết nướng, gà nướng hoặc chiên, sốt mayonnaise và khoai tây chiên
Bạn cũng nên cân nhắc hạn chế hoặc tránh đồ uống có đường, rượu vang đỏ và các loại rượu khác. Điều đáng chú ý là lượng muối ăn vào quá mức cũng có liên quan đến nguy cơ phát triển bệnh viêm khớp dạng thấp cao hơn, đặc biệt ở những người hút thuốc.
Thực phẩm tốt nhất cho người viêm khớp?
Một chế độ ăn uống cân bằng cung cấp một loạt các chất chống oxy hóa và các chất dinh dưỡng khác có nhiều khả năng có lợi cho bất kỳ ai bị viêm khớp. Điều này có nghĩa là tập trung vào trái cây và rau quả tươi, ngũ cốc nguyên hạt và dầu lành mạnh, chẳng hạn như dầu ô liu. Cân nhắc thử chế độ ăn Địa Trung Hải.
Chuối có tốt cho viêm khớp?
Chuối rất tốt cho bệnh viêm khớp vì chúng chứa chất chống oxy hóa, có thể giúp giảm viêm và kali, có thể giúp tăng cường xương.
Rau củ quả nào không tốt cho viêm khớp?
Một số người nói rằng cà tím, cà chua, khoai tây và ớt dường như làm trầm trọng thêm cơn đau và viêm khớp. Tất cả đều là một phần của họ cà và chứa solanine. Tuy nhiên, không có bằng chứng khoa học nào xác nhận điều này và những thực phẩm này cung cấp một loạt các chất dinh dưỡng thiết yếu.
Một số chuyên gia tin rằng trái cây họ cam quýt, chẳng hạn như chanh, có thể không hữu ích, nhưng các bằng chứng khác cho thấy flavonoid trong trái cây họ cam quýt có thể có lợi do đặc tính chống viêm của chúng. Cần có thêm nhiều nghiên cứu.
Tóm tắt
Nếu bạn bị viêm khớp, một chế độ ăn uống và lối sống lành mạnh có thể giúp cải thiện các triệu chứng của bạn.
Nghiên cứu cho thấy nên tránh một số loại thực phẩm và đồ uống nhất định, bao gồm thực phẩm chế biến sẵn, thịt đỏ, thực phẩm chiên, rượu và bất cứ thứ gì có thêm đường.
Lưu ý rằng các yếu tố lối sống như mức độ hoạt động, cân nặng cơ thể và tình trạng hút thuốc cũng rất quan trọng để kiểm soát bệnh viêm khớp.
5 loại thực phẩm chống viêm bạn nên ăn
Lưu ý: Để có chế độ ăn uống phù hợp và tốt nhất cho tình trạng sức khỏe của bạn, hãy đến thăm khám và nhận tư vấn trực tiếp từ bác sĩ chuyên khoa. Bạn có thể đến Phòng khám Tim mạch BS Phạm Xuân Hậu, 336a Phan Văn Trị, P11, Bình Thạnh, TPHCM. Tel: 0938237460 để được tư vấn chi tiết..