Thực Phẩm Siêu Chế Biến: Nguy Cơ Tử Vong Tăng Cao & Ảnh Hưởng Sức Khỏe
Nguy Cơ Tử Vong Liên Quan Đến Thực Phẩm Siêu Chế Biến
Một nghiên cứu toàn cầu gần đây đã chỉ ra mối liên hệ đáng báo động giữa việc tiêu thụ thực phẩm siêu chế biến (ultra-processed foods - UPF) và sự gia tăng nguy cơ tử vong. Nghiên cứu này, được công bố trên tạp chí American Journal of Preventive Medicine, cho thấy rằng cứ mỗi 10% tăng lên trong tỷ lệ đóng góp của UPF vào tổng năng lượng tiêu thụ hàng ngày, nguy cơ tử vong do mọi nguyên nhân tăng 2.7%. Điều này có nghĩa là, việc lạm dụng các loại thực phẩm chế biến sẵn có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng cho sức khỏe và tuổi thọ của con người.
Theo ước tính, chỉ riêng tại Hoa Kỳ, hơn 124,000 ca tử vong mỗi năm có thể liên quan đến việc tiêu thụ quá nhiều UPF. Điều này cho thấy mức độ ảnh hưởng đáng kể của UPF đối với sức khỏe cộng đồng.
"UPF ảnh hưởng đến sức khỏe không chỉ do hàm lượng cao các chất dinh dưỡng không lành mạnh (natri, chất béo chuyển hóa và đường) mà còn do những thay đổi trong thực phẩm trong quá trình chế biến công nghiệp và việc sử dụng các thành phần nhân tạo, bao gồm chất tạo màu, hương vị nhân tạo và chất tạo ngọt, chất nhũ hóa và nhiều chất phụ gia và chất hỗ trợ chế biến khác. Do đó, việc đánh giá các ca tử vong do mọi nguyên nhân liên quan đến tiêu thụ UPF cho phép ước tính tổng thể về ảnh hưởng của chế biến thực phẩm công nghiệp đối với sức khỏe," Eduardo Augusto Fernandes Nilson, DSc, trưởng nhóm nghiên cứu tại Tổ chức Oswaldo Cruz (Fiocruz) ở Brazil, cho biết.
Nghiên Cứu Về Tác Động Của UPF
Để đưa ra kết luận này, nhóm nghiên cứu đã tiến hành phân tích dữ liệu từ các cuộc khảo sát chế độ ăn uống mang tính đại diện quốc gia, kết hợp với dữ liệu tử vong từ tám quốc gia khác nhau, bao gồm Hoa Kỳ, Vương quốc Anh, Úc, Brazil, Canada, Chile, Colombia và Mexico. Các năm nghiên cứu khác nhau tùy theo quốc gia, từ năm 2010 đến 2018. Điều thú vị là mức tiêu thụ UPF trung bình cũng khác nhau đáng kể giữa các quốc gia này.
Colombia và Brazil có mức tiêu thụ UPF thấp nhất, với tỷ lệ đóng góp của UPF vào tổng năng lượng tiêu thụ dưới 20%. Trong khi đó, Chile và Mexico có tỷ lệ này cao hơn, từ 20-30%. Úc và Canada ghi nhận mức tiêu thụ UPF cao hơn đáng kể, lần lượt là 37.5% và 43.7%. Đáng chú ý, Hoa Kỳ và Vương quốc Anh là hai quốc gia có tỷ lệ đóng góp của UPF vào tổng năng lượng tiêu thụ vượt quá 50%. Điều này đồng nghĩa với việc người dân ở hai quốc gia này tiêu thụ một lượng lớn thực phẩm chế biến sẵn trong chế độ ăn uống hàng ngày của họ. Không ngạc nhiên khi Hoa Kỳ và Vương quốc Anh cũng là hai quốc gia có số ca tử vong sớm liên quan đến UPF cao nhất, với gần 18,000 ca ở Anh và hơn 124,000 ca ở Mỹ.
Christopher Gardner, PhD, một nhà khoa học dinh dưỡng và giáo sư y khoa tại Đại học Stanford, người không tham gia vào nghiên cứu này, nhận xét rằng những phát hiện này là một bổ sung quan trọng vào các nghiên cứu về thực phẩm siêu chế biến. Ông nhấn mạnh rằng nghiên cứu đã chỉ ra rằng, bất kể mức tiêu thụ chung, tỷ lệ tử vong luôn cao hơn ở nhóm dân số tiêu thụ nhiều UPF nhất so với nhóm tiêu thụ ít nhất. Điều này cho thấy tác động tiêu cực của UPF đối với sức khỏe, ngay cả khi chỉ tiêu thụ một lượng nhỏ.
Tác Động Tiêu Cực Đến Sức Khỏe Thể Chất Và Tinh Thần
Thực phẩm siêu chế biến thường chứa nhiều calo, đường, muối và chất béo, nhưng lại nghèo nàn về chất dinh dưỡng quan trọng như vitamin, khoáng chất và chất xơ. Chúng thường được sản xuất công nghiệp với nhiều chất phụ gia như chất tạo màu, chất nhũ hóa, chất làm đặc, hương liệu và chất tạo ngọt nhân tạo.
Một đánh giá năm 2024 với gần 9.8 triệu người tham gia đã kết luận rằng chế độ ăn nhiều thực phẩm siêu chế biến có liên quan đến 32 vấn đề sức khỏe thể chất và tinh thần khác nhau, bao gồm:
- Trầm cảm
- Béo phì
- Bệnh tim mạch
- Một số loại ung thư
- Tiểu đường
Điều đáng lo ngại là, trong khi mức tiêu thụ UPF ở các nước thu nhập cao đã ở mức cao và tương đối ổn định trong hơn một thập kỷ qua, thì ở các nước thu nhập thấp và trung bình, mức tiêu thụ này lại liên tục tăng lên. Điều này có nghĩa là gánh nặng bệnh tật liên quan đến UPF có thể sẽ gia tăng ở các quốc gia này trong tương lai.
Giải Pháp Và Hướng Đi
Các chuyên gia khuyến cáo rằng việc giảm tiêu thụ UPF và thay thế chúng bằng các loại thực phẩm tươi, ít chế biến là rất quan trọng để bảo vệ sức khỏe. Điều này bao gồm việc ưu tiên các loại trái cây, rau quả, ngũ cốc nguyên hạt, protein nạc và các sản phẩm từ sữa ít béo.
Ngoài ra, cần có các chính sách để hạn chế tiêu thụ UPF trên toàn cầu. Điều này có thể bao gồm việc đánh thuế các sản phẩm UPF, hạn chế quảng cáo UPF cho trẻ em và dán nhãn dinh dưỡng rõ ràng trên các sản phẩm thực phẩm.
Nâng cao nhận thức cộng đồng về tác hại của UPF và khuyến khích mọi người lựa chọn thực phẩm lành mạnh hơn cũng là một phần quan trọng của giải pháp. Chúng ta có thể bắt đầu bằng cách tự mình tìm hiểu về thành phần của thực phẩm, đọc kỹ nhãn dinh dưỡng và đưa ra những lựa chọn sáng suốt hơn khi mua sắm và ăn uống.
Nếu bạn có bất kỳ lo ngại nào về sức khỏe tim mạch hoặc chế độ ăn uống của mình, hãy đến Phòng khám Tim mạch BS Phạm Xuân Hậu để được tư vấn và hỗ trợ. Phòng khám của chúng tôi tọa lạc tại 336A Phan Văn Trị, P11, Bình Thạnh, TPHCM. Bạn có thể liên hệ qua số điện thoại 0938237460 để đặt lịch hẹn.