Hẹp van hai lá: Nguyên nhân, cơ chế và biểu hiện
Hẹp van hai lá có di truyền không?
Phần lớn các trường hợp hẹp van hai lá không phải do di truyền. Nguyên nhân phổ biến nhất gây hẹp van hai lá là thấp tim. Bệnh thấp tim thường xuất phát từ tiền sử thấp khớp hoặc thấp tim từ nhỏ. Quá trình này gây tổn thương van tim và các cấu trúc dưới van, dẫn đến dày dính các mép van, xơ hóa, vôi hóa và cuối cùng là hẹp van hai lá. Theo thống kê từ Hội Tim Mạch Học Việt Nam, thấp tim vẫn là nguyên nhân hàng đầu gây bệnh van tim ở nước ta.
Tuy nhiên, có một số ít trường hợp hẹp hai lá bẩm sinh. Ở những bệnh nhân này, thường kèm theo tình trạng chậm phát triển thể chất, vóc dáng nhỏ bé, còi cọc, đôi khi được gọi là “lùn hai lá”.
Cơ chế bệnh sinh của hẹp van hai lá
Bệnh hẹp van hai lá là tình trạng giảm diện tích mở lỗ van hai lá do sự dính dần của các mép van, xơ hoá và co rút của bộ máy van và dưới van, cuối cùng dẫn đến vôi hoá dày đặc toàn bộ bộ máy van tim. Hẹp van hai lá gây cản trở dòng máu từ nhĩ trái về thất trái.
Theo thời gian, van hai lá bị hẹp làm cản trở dòng máu từ nhĩ trái xuống thất trái, dẫn đến những hậu quả sau:
- Nhĩ trái giãn: Do phải tăng áp lực để bơm máu qua van hẹp, nhĩ trái dần dần giãn ra. Điều này tạo điều kiện thuận lợi cho ứ đọng máu, hình thành huyết khối trong nhĩ. Các huyết khối này có thể di chuyển gây tắc mạch (ví dụ: tắc mạch não gây đột quỵ). Ngoài ra, nhĩ trái giãn còn có thể gây ra các rối loạn nhịp tim như rung nhĩ.
- Ứ máu ở phổi: Máu ứ ở nhĩ trái làm tăng áp lực trong các mạch máu phổi, gây ra tình trạng ứ máu ở phổi. Điều này dẫn đến khó thở, đặc biệt là cơn khó thở cấp về đêm, khi bệnh nhân nằm xuống.
- Giảm máu đến cơ thể: Hẹp van hai lá làm hạn chế lượng máu từ nhĩ trái xuống thất trái, dẫn đến giảm lượng máu mà thất trái có thể bơm đi nuôi cơ thể. Người bệnh thường cảm thấy mệt mỏi, đặc biệt khi gắng sức.
Biểu hiện của bệnh
Biểu hiện của bệnh hẹp van hai lá có thể diễn biến âm thầm trong nhiều năm mà không gây ra triệu chứng rõ ràng. Tuy nhiên, trong thời gian này, chức năng của tim bị suy giảm dần do gánh nặng gia tăng đối với các buồng tim. Một số triệu chứng có thể xuất hiện bao gồm:
- Khó thở: Do xung huyết ở phổi, bệnh nhân có thể cảm thấy khó thở, đặc biệt khi gắng sức hoặc khi nằm đầu bằng trên giường. Theo thời gian, tình trạng khó thở có thể trở nên thường xuyên hơn.
- Ho kéo dài: Tăng áp lực phổi có thể gây ra triệu chứng ho kéo dài.
- Mệt mỏi: Hẹp van hai lá gây mệt mỏi và suy nhược cơ thể. Đôi khi, mệt mỏi là dấu hiệu duy nhất của suy tim do tổn thương van hai lá.
- Phù mắt cá chân: Trong giai đoạn muộn của bệnh, có thể xuất hiện phù ở mắt cá chân do ứ trệ tuần hoàn.
Lưu ý: Các thông tin trên chỉ mang tính chất tham khảo. Để được chẩn đoán và điều trị chính xác, bạn nên đến khám tại các cơ sở y tế chuyên khoa tim mạch.
Nguồn tham khảo:
- Hội Tim Mạch Học Việt Nam: vnah.org.vn
- American Heart Association: ahajournals.org
- European Society of Cardiology: escardio.org