Bài viết giải thích vì sao người trẻ cũng có thể mắc bệnh tim, những bệnh tim thường gặp ở nhóm tuổi này (rối loạn nhịp, bệnh cơ tim, viêm cơ tim, dị tật bẩm sinh, mạch vành sớm...), triệu chứng cảnh báo, xét nghiệm cần làm và cách phòng ngừa thực tế theo khuyến nghị chuyên môn. Khuyến khích khám sàng lọc định kỳ tại các cơ sở chuyên khoa tim mạch.

Mục lục

• Vì sao người trẻ cũng có thể bị bệnh tim?
• Những bệnh tim thường gặp ở người trẻ
• Dấu hiệu cảnh báo: khi nào bạn cần gặp bác sĩ tim mạch?
• Khám và xét nghiệm nào cần làm cho người trẻ?
• Cách phòng ngừa và chăm sóc tim mạch cho người trẻ
• Lời khuyên từ bác sĩ tim mạch hàng đầu ở TPHCM
• Khi nào cần cấp cứu?

---

Vì sao người trẻ cũng có thể bị bệnh tim?

Nhiều người nghĩ bệnh tim chỉ xảy ra ở người cao tuổi. Thực tế, trong vài thập kỷ gần đây, tỉ lệ bệnh tim ở người trẻ có xu hướng gia tăng do nhiều yếu tố: lối sống ít vận động, thừa cân – béo phì, hút thuốc lá, ăn nhiều thức ăn nhanh, căng thẳng kéo dài, rối loạn mỡ máu và tiểu đường type 2 xuất hiện ở tuổi trẻ hơn trước.

Ngoài ra, một số tình trạng đặc thù ở người trẻ có thể gây vấn đề tim mạch, chẳng hạn:

• Bệnh tim bẩm sinh chưa được phát hiện.
• Bệnh cơ tim (như phì đại cơ tim) do yếu tố di truyền.
• Viêm cơ tim, thường do nhiễm virus (ghi nhận tăng sau đại dịch COVID-19 ở một số trường hợp).
• Rối loạn nhịp tim (ví dụ hội chứng tiền kích thích, rung nhĩ hiếm ở người trẻ nhưng có thể xảy ra).
• Rối loạn lipid nặng do di truyền (familial hypercholesterolemia) gây xơ vữa động mạch sớm.

Những yếu tố này làm rõ rằng, trẻ trung không đồng nghĩa với miễn dịch hoàn toàn trước bệnh tim — và phát hiện sớm có thể cứu sống.

Những bệnh tim thường gặp ở người trẻ

Dưới đây là các nhóm bệnh tim mà bác sĩ tim mạch thường gặp ở bệnh nhân trẻ (thường dưới 50 tuổi):

1. Rối loạn nhịp tim (loạn nhịp)

• Triệu chứng: hồi hộp, đánh trống ngực, ngất thoáng qua.
• Ví dụ: hội chứng Wolff–Parkinson–White (WPW), hồi quy nhịp nhanh trên thất (SVT).

1. Bệnh cơ tim (cardiomyopathy)

• Phì đại cơ tim (Hypertrophic cardiomyopathy – HCM) có thể do gen, là nguyên nhân dẫn đến ngất và đột tử ở vận động viên trẻ.

1. Viêm cơ tim và viêm màng ngoài tim

• Do virus, đôi khi liên quan đến hậu nhiễm COVID-19 hoặc vaccine (hiếm). Triệu chứng: đau ngực, khó thở, mệt nhiều.

1. Bệnh van tim bẩm sinh hoặc muộn phát

• Một số người trưởng thành mới phát hiện van tim bị hẹp hay hở do bệnh bẩm sinh hoặc thấp tim để lại di chứng.

1. Dị tật mạch vành bẩm sinh và xơ vữa sớm

• Thường gặp ở người có rối loạn mỡ máu nặng di truyền; cũng có trường hợp dị dạng xuất phát mạch vành gây thiếu máu cơ tim sớm.

1. Hội chứng tăng huyết áp và biến chứng tim mạch

• Tăng huyết áp xuất hiện ngày càng nhiều ở người trẻ, nhất là khi có thói quen ăn mặn, uống rượu, stress.

Nhận biết loại bệnh sẽ giúp bác sĩ chỉ định xét nghiệm và điều trị phù hợp; nhiều bệnh có thể kiểm soát tốt nếu phát hiện sớm.

Dấu hiệu cảnh báo: khi nào bạn cần gặp bác sĩ tim mạch?

Bạn nên đi khám tim mạch nếu có một trong các dấu hiệu sau:

• Đau ngực hoặc cảm giác chèn ép, kéo dài hoặc xảy ra khi gắng sức.
• Tim đập nhanh, hồi hộp kéo dài, không giảm khi nghỉ.
• Ngất hoặc choáng váng không rõ nguyên nhân.
• Khó thở mới xuất hiện, mệt nhiều dù hoạt động nhẹ.
• Tiền sử gia đình có người trẻ đột tử hoặc bệnh tim bẩm sinh.
• Xét nghiệm sàng lọc (ECG, siêu âm tim, xét nghiệm máu) bất thường.

Những dấu hiệu này không phải lúc nào cũng là bệnh nặng, nhưng cần đánh giá y tế để loại trừ các nguyên nhân nghiêm trọng.

Khám và xét nghiệm nào cần làm cho người trẻ?

Mục tiêu của khám là phát hiện sớm các yếu tố nguy cơ và bệnh lý tim mạch. Các bước thường bao gồm:

1. Tiền sử và khám lâm sàng

• Hỏi về triệu chứng, thói quen, tiền sử gia đình, thuốc đang dùng.
• Đo huyết áp, mạch, cân nặng, vòng eo.

1. Điện tâm đồ (ECG)

• Nhanh, không đau, phát hiện rối loạn nhịp, tổn thương cơ tim hoặc các dấu hiệu thiếu máu cơ tim.

1. Siêu âm tim (Echocardiogram)

• Xem cấu trúc tim, chức năng co bóp, tổn thương van, phì đại cơ tim hay bệnh bẩm sinh.

1. Xét nghiệm máu cơ bản

• Lipid profile (mỡ máu), đường huyết, chức năng thận, các dấu ấn viêm nếu nghi ngờ viêm cơ tim.

1. Holter điện tim 24–48 giờ hoặc máy ghi nhịp khi có triệu chứng thoáng qua

• Dùng khi triệu chứng không xuất hiện trên ECG lúc khám.

1. Test gắng sức hoặc CT/MRI tim khi cần

• Đánh giá khả năng thiếu máu cơ tim hoặc cấu trúc mạch vành, đặc biệt ở trường hợp triệu chứng khi gắng sức.

Tùy kết quả, bác sĩ tim mạch sẽ tư vấn theo dõi hoặc chuyển can thiệp chuyên sâu. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Bộ Y tế khuyến nghị khám sàng lọc và quản lý các yếu tố nguy cơ ngay từ sớm để giảm biến chứng về sau.

Cách phòng ngừa và chăm sóc tim mạch cho người trẻ

Nhiều biện pháp đơn giản có thể giảm đáng kể nguy cơ bệnh tim:

• Hoạt động thể chất đều đặn: ít nhất 150 phút/tuần vận động vừa phải hoặc 75 phút mạnh. Kết hợp tập tim mạch và tập sức mạnh 2 lần/tuần.
• Dinh dưỡng hợp lý: giảm đồ chiên, nhiều đường, ăn nhiều rau, trái cây, hạn chế muối và chất béo bão hòa.
• Duy trì cân nặng hợp lý và vòng eo khỏe mạnh.
• Ngưng thuốc lá và hạn chế rượu bia.
• Kiểm soát huyết áp, mỡ máu và đường huyết theo khuyến cáo y tế.
• Quản lý stress: ngủ đủ giấc, kỹ thuật thở, thiền, thời gian nghỉ hợp lý.
• Tiêm chủng đầy đủ (ví dụ vaccine cúm, vaccine COVID khi được khuyến cáo) để tránh nhiễm trùng nặng có thể làm tổn thương tim.

Với người có yếu tố nguy cơ gia đình (ví dụ cholesterol cao di truyền), cần khám chuyên sâu và theo dõi lâu dài theo hướng dẫn bác sĩ.

Lời khuyên từ bác sĩ tim mạch hàng đầu ở TPHCM

Là bác sĩ tim mạch, tôi thường nhắn nhủ bệnh nhân trẻ: “Đừng đợi đến khi có triệu chứng nặng mới đi khám.” Kiểm tra định kỳ giúp phát hiện những bất thường nhỏ, can thiệp kịp thời và giữ chất lượng sống tốt. Một số lời khuyên cụ thể:

• Nếu bạn có tiền sử gia đình bệnh tim sớm, hãy đi khám tim mạch ngay cả khi bạn đang cảm thấy khỏe.
• Ghi lại triệu chứng (khi xảy ra, kéo dài bao lâu, liên quan gắng sức hay không) để cung cấp thông tin hữu ích cho bác sĩ.
• Hỏi về xét nghiệm sàng lọc phù hợp với độ tuổi và yếu tố nguy cơ của bạn.

Trung tâm khám chuyên khoa có thể thực hiện siêu âm tim, ECG, Holter và các dịch vụ can thiệp nếu cần. Kiểm tra định kỳ thường là chi phí nhỏ so với lợi ích lâu dài của việc phòng bệnh.

Khi nào cần cấp cứu?

Gọi cấp cứu hoặc đến cơ sở y tế gần nhất nếu xuất hiện:

• Đau ngực dữ dội, lan ra cánh tay, hàm hoặc lưng.
• Ngất, không tỉnh lại hoặc khó thở rất nặng.
• Nhịp tim rất nhanh hoặc rất chậm kèm chóng mặt, yếu liệt.

Những tình huống này đòi hỏi đánh giá cấp cứu.

---

Kết luận: Người trẻ không phải là không có nguy cơ bệnh tim. Tư duy phòng ngừa, lối sống lành mạnh và khám sàng lọc định kỳ sẽ giúp bạn chủ động bảo vệ trái tim. Nếu bạn có triệu chứng hoặc yếu tố nguy cơ, hãy đặt lịch khám tim mạch sớm.

Liên hệ khám: BS Phạm Xuân Hậu, chuyên khoa tim mạch và tim mạch can thiệp. Phòng khám Tim mạch Siêu âm OCA — 336a Phan Văn Trị, Bình Lợi Trung, TPHCM. Tel: 0938237460.

Nguồn tham khảo: Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), Bộ Y tế Việt Nam, WebMD, Medscape.