Nhịp tim nhanh nhĩ (SVT) - Tổng quan
Nhịp tim nhanh nhĩ (SVT), còn được gọi là nhịp tim nhanh trên thất, là tình trạng nhịp tim bất thường bắt nguồn từ tâm nhĩ của tim. Điều này có nghĩa là các vấn đề về nhịp tim không xuất phát từ tâm thất (buồng dưới) mà từ các buồng trên của tim.
1. Triệu chứng của nhịp tim nhanh nhĩ
Ở một trái tim khỏe mạnh, nhịp tim bình thường dao động từ 60 đến 100 nhịp mỗi phút. Khi nhịp tim vượt quá 100 nhịp mỗi phút, nó được gọi là nhịp tim nhanh. Tình trạng này xảy ra khi các xung điện phối hợp nhịp tim hoạt động không bình thường, gây ra điện tâm đồ nhịp xoang không đều. Nhịp tim nhanh thất có thể xuất hiện và biến mất đột ngột, xen kẽ giữa các nhịp tim bình thường. Triệu chứng của nó có thể kéo dài từ vài phút đến vài ngày, hoặc thậm chí không xuất hiện ở một số người.
Nhịp tim nhanh thất sẽ trở nên đáng lo ngại nếu nó xảy ra thường xuyên, đặc biệt là ở những người có tiền sử tổn thương tim hoặc các vấn đề sức khỏe khác. Theo Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA), các cơn nhịp nhanh trên thất kéo dài có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng, đặc biệt ở những người có bệnh tim tiềm ẩn.
Các dấu hiệu và triệu chứng của rối loạn nhịp tim nhanh trên thất có thể bao gồm:
- Một cơn rung động trong lồng ngực: Cảm giác tim đập thình thịch hoặc rung rinh trong ngực.
- Nhịp tim nhanh: Cảm giác tim đập nhanh hơn bình thường, giống như đánh trống ngực.
- Khó thở: Cảm giác hụt hơi, khó thở khi gắng sức hoặc thậm chí khi nghỉ ngơi.
- Chóng mặt: Cảm giác choáng váng, mất thăng bằng.
- Đổ mồ hôi: Ra mồ hôi nhiều hơn bình thường, đặc biệt là khi không hoạt động thể chất.
- Ngất xỉu: Mất ý thức tạm thời.
Ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, các dấu hiệu và triệu chứng của nhịp tim nhanh nhĩ thường khó xác định hơn. Các dấu hiệu như đổ mồ hôi, kém ăn, da nhợt nhạt và nhịp tim lớn hơn 200 nhịp mỗi phút ở trẻ sơ sinh có thể là dấu hiệu của rối loạn nhịp nhanh trên thất.
Điện tim nhịp nhanh nhĩ thường không đe dọa đến tính mạng trừ khi cơ thể đang mắc các chứng rối loạn tim khác, nhưng một khi xuất hiện cảm giác khó chịu thì nên được tư vấn bởi bác sĩ. Các triệu chứng như khó thở, yếu, chóng mặt, và ngất xỉu có thể là dấu hiệu nguy hiểm của tình trạng sức khỏe nghiêm trọng. Bệnh nhân nên tìm kiếm sự chăm sóc y tế khẩn cấp nếu cơ thể đột nhiên hoặc thường xuyên gặp bất kỳ dấu hiệu và triệu chứng trên.
Ngất xỉu là triệu chứng nguy hiểm của rối loạn nhịp tim. Theo Medscape, ngất xỉu do tim mạch (bao gồm cả rối loạn nhịp tim) có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như chấn thương do ngã hoặc thậm chí đột tử tim.
2. Nguyên nhân của nhịp tim nhanh trên thất
Đối với một số người, nhịp tim nhanh trên thất có liên quan đến một số tác nhân rõ ràng, chẳng hạn như căng thẳng tâm lý, thiếu ngủ hoặc thiếu các hoạt động thể chất. Ngoài ra, một số nguyên nhân khác có thể dẫn đến rối loạn nhịp tim trên thất như:
- Suy tim: Tình trạng tim không thể bơm đủ máu để đáp ứng nhu cầu của cơ thể.
- Các bệnh tuyến giáp: Tuyến giáp hoạt động quá mức (cường giáp) hoặc hoạt động kém (suy giáp) đều có thể ảnh hưởng đến nhịp tim.
- Bệnh tim: Các bệnh lý như bệnh động mạch vành, bệnh van tim, bệnh cơ tim có thể gây ra rối loạn nhịp tim.
- Bệnh phổi mãn tính: Các bệnh như COPD (bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính) có thể gây áp lực lên tim và dẫn đến rối loạn nhịp tim.
- Hút thuốc: Nicotine và các hóa chất khác trong thuốc lá có thể làm tăng nhịp tim và huyết áp.
- Lạm dụng rượu: Uống quá nhiều rượu có thể gây hại cho tim và dẫn đến rối loạn nhịp tim.
- Tiêu thụ quá nhiều caffeine: Caffeine là một chất kích thích có thể làm tăng nhịp tim.
- Sử dụng ma túy và các chất gây nghiện: Cocaine, methamphetamine và các chất kích thích khác có thể gây ra rối loạn nhịp tim nguy hiểm.
- Sử dụng quá nhiều các loại thuốc không kê đơn: Một số loại thuốc hen, thuốc cảm lạnh và dị ứng có chứa các thành phần có thể làm tăng nhịp tim.
- Phẫu thuật: Phẫu thuật, đặc biệt là phẫu thuật tim, có thể gây ra rối loạn nhịp tim.
- Mang thai: Thay đổi гормональные và tăng lưu lượng máu trong thai kỳ có thể ảnh hưởng đến nhịp tim.
- Mắc các hội chứng Wolff-Parkinson-White: Đây là một tình trạng bẩm sinh có một đường dẫn điện phụ trong tim, có thể gây ra nhịp tim nhanh.
3. Phân loại nhịp tim nhanh trên thất
Nhịp tim nhanh trên thất xảy ra khi các kết nối điện tim bị lỗi và kích hoạt làm cho nhịp điệu của tim trở nên bất thường. Khi điều này xảy ra, nhịp tim tăng tốc quá nhanh và không đủ thời gian để trái tim lấp đầy trước khi nó co lại. Những cơn co thắt khi chưa được lấp đầy của tim có thể khiến đầu óc choáng váng hoặc chóng mặt vì não không nhận đủ máu và oxy. Theo acc.org, việc xác định chính xác loại SVT là rất quan trọng để lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp.
Có 3 loại nhịp tim nhanh trên thất phổ biến là:
- Nhịp tim nhanh nhĩ thất tái phát (AVNRT): Đây là loại nhịp tim nhanh thất phổ biến nhất ở cả nam và nữ ở mọi lứa tuổi, mặc dù nó có xu hướng xảy ra thường xuyên hơn ở phụ nữ trẻ. AVNRT xảy ra khi có hai đường dẫn điện trong hoặc gần nút nhĩ thất (AV node). Một đường dẫn truyền xung điện nhanh hơn đường kia. Khi xung điện đi theo vòng lặp qua hai đường này, nó sẽ gây ra nhịp tim nhanh.
- Nhịp tim nhanh nhĩ thất (AVRT): Đây là loại nhịp tim nhanh thất phổ biến thứ hai. Nó thường được chẩn đoán ở những người trẻ tuổi. AVRT xảy ra khi có một đường dẫn điện phụ (đường dẫn Kent) kết nối tâm nhĩ và tâm thất. Đường dẫn này cho phép xung điện đi qua tim nhanh hơn bình thường, gây ra nhịp tim nhanh.
- Nhịp tim nhanh nhĩ: Đây là loại nhịp tim nhanh trên thất được chẩn đoán phổ biến hơn ở những người đang mắc các bệnh tim. Không giống như AVNRT và AVRT vốn luôn liên quan đến nút AV là một phần của kết nối bị lỗi, nhịp nhanh nhĩ không liên quan đến nút AV. Nhịp nhanh nhĩ xảy ra khi một vùng trong tâm nhĩ phát ra các xung điện nhanh và lặp đi lặp lại, gây ra nhịp tim nhanh.
- Các loại nhịp tim nhanh trên thất khác bao gồm:
- Nhịp tim nhanh xoang: Nhịp tim nhanh xoang là tình trạng nhịp tim nhanh do nút xoang (máy tạo nhịp tự nhiên của tim) phát ra các xung điện nhanh hơn bình thường. Nó thường xảy ra do căng thẳng, lo lắng, tập thể dục hoặc sử dụng các chất kích thích.
- Nhịp tim nhanh xoang không phù hợp (IST): IST là một dạng hiếm gặp của nhịp tim nhanh xoang, trong đó nhịp tim nhanh không tương xứng với mức độ hoạt động hoặc căng thẳng.
- Nhịp tim nhanh đa ổ (MAT): MAT là một tình trạng nhịp tim nhanh do nhiều vùng khác nhau trong tâm nhĩ phát ra các xung điện. Nó thường xảy ra ở những người mắc bệnh phổi mãn tính.
- Nhịp tim nhanh ngoài tử cung (JET): JET là một tình trạng nhịp tim nhanh do nút AV hoặc các mô xung quanh phát ra các xung điện nhanh. Nó thường xảy ra sau phẫu thuật tim.
- Nhịp tim nhanh không rối loạn nhịp tim (NPJT): NPJT là một loại nhịp tim nhanh hiếm gặp, trong đó nhịp tim nhanh không liên quan đến bất kỳ rối loạn nhịp tim cụ thể nào.
4. Các yếu tố nguy cơ gây ra nhịp tim nhanh nhĩ
Nhịp tim nhanh thất là loại rối loạn nhịp tim phổ biến nhất ở trẻ sơ sinh và trẻ em. Nó cũng có xu hướng xảy ra thường xuyên hơn ở phụ nữ, đặc biệt là phụ nữ mang thai, mặc dù nó có thể xảy ra ở cả hai giới.
Các yếu tố khác có thể làm tăng nguy cơ nhịp tim nhanh trên thất của bạn bao gồm:
- Tuổi tác: Một số loại nhịp nhanh trên thất là phổ biến hơn ở những người trung niên trở lên.
- Bệnh tim: Những người mắc các bệnh như bệnh động mạch vành, các vấn đề về tim, phẫu thuật tim, động mạch tim bị hẹp, đau tim, van tim bất thường, phẫu thuật tim trước, suy tim, bệnh cơ tim và tổn thương tim khác làm tăng nguy cơ phát triển nhịp nhanh trên thất.
- Bệnh tim bẩm sinh: Những người mắc bệnh tim bẩm sinh (tức là khi sinh ra đã có bất thường về tim) có nhiều nguy cơ bị ảnh hưởng đến nhịp tim.
- Các vấn đề về tuyến giáp: Tuyến giáp hoạt động quá mức hoặc hoạt động kém có thể làm tăng nguy cơ nhịp nhanh trên thất.
- Lạm dụng một số loại thuốc: Một số loại thuốc không kê đơn như ho và cảm lạnh và một số loại thuốc theo toa nhất định có thể góp phần gây ra nhịp nhanh trên thất.
- Tiểu đường không kiểm soát: Nguy cơ phát triển bệnh động mạch vành và huyết áp cao tăng lên rất nhiều ở các bệnh nhân tiểu đường không kiểm soát được.
- Khó thở khi ngủ: Khó thở khi ngủ gây ra sự gián đoạn của hơi thở, nó có thể làm tăng nguy cơ nhịp tim nhanh trên thất.
- Sử dụng Nicotine và các chất gây nghiện: Nicotine và các chất gây nghiện như ma túy, amphetamine, cocaine có thể ảnh hưởng mạnh đến tim và gây ra nhịp nhanh trên thất.
5. Phòng ngừa nhịp tim nhanh trên thất
Nếu các cơn rối loạn nhịp tim trên thất không được điều trị và thường xuyên xảy ra có thể dẫn đến suy yếu tim và dẫn đến suy tim, đặc biệt nếu cơ thể đang mắc các vấn đề sức khỏe khác. Trong trường hợp xấu, một cơn rối loạn nhịp tim trên thất có thể gây bất tỉnh hoặc tim ngừng đập.
Để ngăn chặn tình trạng nhịp tim nhanh trên thất, điều quan trọng là phải biết các nguyên nhân gây ra và chủ động né tránh các nguyên nhân đó bằng cách:
- Thực hiện một chế độ ăn có lợi cho tim: Ăn nhiều trái cây, rau, ngũ cốc nguyên hạt và protein nạc. Hạn chế chất béo bão hòa, cholesterol và natri.
- Tăng cường các hoạt động thể chất: Tập thể dục thường xuyên giúp tăng cường sức khỏe tim mạch và giảm nguy cơ rối loạn nhịp tim. Theo AHA, nên tập thể dục ít nhất 150 phút mỗi tuần với cường độ vừa phải hoặc 75 phút mỗi tuần với cường độ cao.
- Tránh hút thuốc: Bỏ thuốc lá là một trong những điều tốt nhất bạn có thể làm cho sức khỏe tim mạch của mình.
- Duy trì cân nặng phù hợp: Thừa cân hoặc béo phì làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim và rối loạn nhịp tim.
- Hạn chế hoặc tránh uống rượu: Uống quá nhiều rượu có thể gây hại cho tim.
- Giảm căng thẳng: Tìm cách giảm căng thẳng trong cuộc sống của bạn. Bạn có thể thử các kỹ thuật thư giãn như yoga, thiền hoặc thái cực quyền.
- Nghỉ ngơi nhiều hơn: Ngủ đủ giấc rất quan trọng cho sức khỏe tim mạch.
- Sử dụng thuốc không kê đơn một cách thận trọng: Một số loại thuốc trị cảm lạnh và ho có chứa chất kích thích có thể gây ra nhịp tim nhanh.
- Tránh các chất kích thích: Tránh sử dụng cocaine, methamphetamine và các chất kích thích khác.
Đối với hầu hết những người bị nhịp tim nhanh trên thất, lượng caffeine vừa phải không kích hoạt một tập phim. Tuy nhiên, cần tránh sử dụng một lượng lớn caffeine.
Thường xuyên kiểm tra và theo dõi nhịp tim, tìm hiểu các triệu chứng và hoạt động tim và cơ thể trong khi đang bị rối loạn nhịp tim trên thất.
Nếu nhận thấy các vấn đề bất thường về sức khỏe bạn nên thăm khám và tư vấn với các bác sĩ chuyên khoa.
Nguồn tham khảo: Mayoclinic.org