Rối loạn mỡ máu là bệnh nguy hiểm, thường không có triệu chứng rõ ràng, gây ra các biến chứng tim mạch và chuyển hóa như nhồi máu cơ tim, đột quỵ, tiểu đường, béo phì. Nguyên nhân chủ yếu do chế độ ăn uống, lối sống không lành mạnh và yếu tố di truyền. Để phòng ngừa, cần ăn uống hợp lý, tập thể dục thường xuyên, tránh rượu bia, thuốc lá và khám sức khỏe định kỳ.

Rối Loạn Mỡ Máu: Kẻ Giết Người Thầm Lặng

Rối loạn mỡ máu là một căn bệnh nguy hiểm, thường được gọi là 'kẻ giết người thầm lặng', bởi vì nó gây ra những hậu quả nghiêm trọng như béo phì, đái tháo đường, nhồi máu cơ tim, và đột quỵ. Những bệnh lý này về lâu dài có thể dẫn đến nhiều biến chứng nặng nề, thậm chí tử vong. Để phòng tránh bệnh, bạn nên khám sức khỏe định kỳ và xét nghiệm mỡ máu để phát hiện sớm, đồng thời tập thể dục và duy trì chế độ ăn uống hợp lý để tăng cường sức khỏe.

Rối Loạn Mỡ Máu Là Gì?

Mỡ máu, hay còn gọi là lipid máu, bao gồm hai dạng chính là cholesterol và triglyceride. Cholesterol lại được chia thành hai loại chính: cholesterol 'tốt' (HDL-cholesterol) và cholesterol 'xấu' (LDL-cholesterol).

• Cholesterol 'tốt' (HDL-cholesterol): Giúp vận chuyển bớt mỡ từ các cơ quan nội tạng và thành mạch máu trở về gan để xử lý, từ đó giúp làm sạch mạch máu và bảo vệ tim mạch.
• Cholesterol 'xấu' (LDL-cholesterol): Vận chuyển cholesterol từ gan đến các tế bào trong cơ thể. Khi nồng độ LDL-cholesterol quá cao, nó có thể tích tụ trong thành động mạch, tạo thành các mảng xơ vữa, gây hẹp hoặc tắc nghẽn mạch máu.

Khi nồng độ cholesterol 'xấu' trong máu tăng cao, nó sẽ gây ra các tai biến nguy hiểm như nhồi máu cơ tim cấp, tai biến mạch máu não. Ngoài ra, nó còn gián tiếp gây tăng sự đề kháng insulin ở các cơ quan nội tạng, dẫn đến bệnh đái tháo đường. Theo Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA), mức LDL-cholesterol cao làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch và đột quỵ. (Nguồn: https://www.heart.org/)

Các Triệu Chứng Của Rối Loạn Mỡ Máu

Mặc dù rối loạn mỡ máu là một bệnh lý rất phổ biến, nhưng phần lớn những người mắc phải không biết mình mắc bệnh vì bệnh thường không có triệu chứng rõ ràng. Trong một số ít trường hợp, bệnh nhân có thể có u vàng ở vùng da quanh mắt (xanthelasma). Thông thường, bệnh chỉ được phát hiện khi bệnh nhân tình cờ được làm xét nghiệm mỡ máu.

Nếu rối loạn mỡ máu không được điều trị, nó có thể dẫn đến các bệnh lý tim mạch và chuyển hóa như nhồi máu cơ tim cấp, bệnh động mạch ngoại biên, tai biến mạch máu não, đái tháo đường, và béo phì. Khi đó, các triệu chứng của những bệnh lý này sẽ biểu hiện rõ ràng và để lại nhiều hậu quả nặng nề, thậm chí dẫn đến tử vong.

Nguyên Nhân Của Bệnh Rối Loạn Mỡ Máu

Nguyên nhân chủ yếu gây ra bệnh rối loạn mỡ máu thường liên quan đến chế độ ăn uống và lối sống không lành mạnh:

• Chế độ ăn uống:
  • Ăn quá nhiều chất béo bão hòa có trong mỡ động vật (tóp mỡ), nội tạng động vật (phèo, dồi trường, tim, gan), thịt mỡ (thịt ba rọi, thịt vịt gà nhiều da), các loại thức ăn rán, chiên sử dụng nhiều dầu mỡ.
  • Tiêu thụ nhiều đồ ngọt, thực phẩm chế biến sẵn.
• Lối sống:
  • Ít vận động dẫn đến béo phì, làm tích mỡ quá mức ở một vùng cơ thể hoặc toàn thân.
  • Thường xuyên uống rượu bia, hút thuốc lá làm tăng nguy cơ mắc bệnh rối loạn mỡ máu.
• Di truyền:
  • Một số trường hợp bệnh nhân có chế độ ăn lành mạnh, thể hình gầy nhưng vẫn bị rối loạn lipid máu chủ yếu do yếu tố di truyền trong gia đình.

Cách Điều Trị Bệnh Rối Loạn Mỡ Máu

Để điều trị rối loạn mỡ máu hiệu quả, cần kết hợp nhiều biện pháp:

• Thay đổi lối sống:
  • Chế độ ăn uống: Ăn những thực phẩm ít chất béo, nên ăn nhiều chất xơ từ rau xanh và trái cây. Nên chế biến rau củ bằng cách luộc hoặc nấu canh, hạn chế chiên xào vì phải dùng nhiều dầu mỡ.
  • Tập thể dục: Tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày và ít nhất 5 ngày trong tuần.
  • Không hút thuốc, hạn chế rượu bia.
• Điều trị các bệnh lý chuyển hóa: Điều trị ổn định các bệnh lý chuyển hóa như béo phì, đái tháo đường, gout.
• Sử dụng thuốc: Việc điều trị bệnh rối loạn mỡ máu chủ yếu là dùng thuốc. Có hai nhóm thuốc phổ biến được sử dụng hiện nay là Fibrat (như Lipanthyl, Lopid) và các thuốc nhóm Statin (như Atorvastatin, Rosuvastatin). Ngoài ra còn có acid nicotinic, và các thuốc ức chế sự hấp thu cholesterol.

Lưu ý: Bệnh nhân cần phối hợp chặt chẽ với bác sĩ trong quá trình điều trị để đạt được hiệu quả tốt nhất. Mục tiêu hàng đầu của việc điều trị là đưa các chỉ số mỡ máu trở về mức bình thường hoặc gần bình thường.

Cách Phòng Bệnh Rối Loạn Mỡ Máu

Để phòng ngừa bệnh rối loạn mỡ máu, bạn nên:

• Chế độ ăn uống:
  • Ăn nhiều hoa quả, rau xanh, và chất xơ.
  • Ưu tiên thịt nạc hoặc thịt gia cầm không da.
  • Sử dụng các loại dầu thực vật không bão hòa như dầu oliu, dầu đậu nành.
  • Ăn cá béo (cá hồi) ít nhất 2 lần mỗi tuần, vì chúng chứa hàm lượng omega 3, 6, 9 cao, rất tốt cho việc loại bỏ bớt cholesterol 'xấu'.
  • Không ăn nhiều đồ ngọt như bánh, kẹo, chè, nước ngọt có gas, vì chúng có thể chuyển hóa thành mỡ tích tụ trong cơ thể.
  • Hạn chế thức ăn từ mỡ động vật, thịt động vật chưa lọc mỡ, sữa béo, phomat, và các loại đồ ăn chế biến sẵn như xúc xích, thịt xông khói, mì ăn liền, bơ động vật, gà rán.
• Lối sống:
  • Thường xuyên tập thể dục, ví dụ như đi bộ khoảng 30 phút mỗi ngày, ít nhất 5 ngày trong tuần. Tập đủ mạnh để ra mồ hôi, giúp đốt cháy lượng mỡ thừa trong cơ thể.
  • Không nên uống rượu bia, hút thuốc lá.
  • Tránh tạo áp lực cho bản thân và tránh ăn quá độ.
  • Duy trì cân nặng hợp lý, tránh béo phì hoặc tăng cân đột ngột.
• Khám sức khỏe định kỳ:
  • Tái khám định kỳ 6 tháng – 1 năm một lần để tầm soát bệnh và có hướng điều trị kịp thời.

Nguồn tham khảo: Bác sĩ Nội Trú Nguyễn Trúc Dung - Bệnh viện Đại học Y Dược