Xuất Huyết Não Là Gì và Có Nguy Hiểm Không?
Xuất huyết não là một tình trạng cấp cứu y khoa nghiêm trọng, có thể đe dọa tính mạng nếu không được xử lý kịp thời. Đây là một dạng đột quỵ xảy ra khi một mạch máu trong não bị rò rỉ hoặc vỡ đột ngột, khiến máu tràn vào các mô não và gây tổn thương. Xuất huyết não làm gián đoạn sự cung cấp oxy và chất dinh dưỡng đến tế bào não, dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng, thậm chí tử vong.
Xuất Huyết Não Là Gì?
Xuất huyết não là một dạng đột quỵ xảy ra khi mạch máu trong não bị vỡ hoặc rò rỉ đột ngột, dẫn đến tình trạng chảy máu trong nhu mô não. Điều này làm gián đoạn quá trình cung cấp oxy và chất dinh dưỡng cho tế bào thần kinh, có thể gây tổn thương nghiêm trọng cho não bộ.
Tình trạng này chiếm khoảng 15% trong tổng số các ca đột quỵ và có nguy cơ cao đe dọa tính mạng. Do đó, khi xuất hiện các triệu chứng nghi ngờ, người bệnh cần được cấp cứu khẩn cấp để giảm thiểu nguy cơ biến chứng nguy hiểm.
Theo thống kê từ Hiệp hội Đột quỵ Hoa Kỳ, tỷ lệ tử vong do xuất huyết não có thể lên đến 40% trong vòng 30 ngày đầu sau khi khởi phát bệnh. Do đó, việc nhận biết sớm các dấu hiệu và triệu chứng của xuất huyết não là vô cùng quan trọng để có thể can thiệp kịp thời và giảm thiểu nguy cơ tử vong và tàn tật.
Các Loại Xuất Huyết Não
Xuất huyết não có thể xảy ra bên trong hoặc bên ngoài mô não, được chia thành các loại phổ biến sau:
1. Xuất huyết ngoài mô não (trong hộp sọ nhưng ngoài nhu mô não)
- Xuất huyết ngoài màng cứng: Máu tụ giữa hộp sọ và màng cứng, thường do chấn thương gây rách mạch máu, có thể làm tăng áp lực nội sọ, tổn thương não hoặc tử vong nếu không điều trị kịp thời.
- Xuất huyết dưới màng cứng: Máu tích tụ giữa màng cứng và màng nhện, được chia thành:
- Cấp tính: Diễn tiến nhanh, tỷ lệ tử vong cao (37-90%), thường do chấn thương nặng.
- Bán cấp: Xuất hiện sau vài ngày hoặc tuần sau chấn thương đầu nhẹ.
- Mạn tính: Thường tiến triển chậm, liên quan đến chấn thương nhẹ, sử dụng thuốc chống đông, mất trí nhớ hoặc nghiện rượu.
- Xuất huyết dưới nhện: Máu tụ dưới màng nhện, có thể gây tổn thương não vĩnh viễn và tử vong. Nguyên nhân thường do chấn thương, vỡ phình động mạch. Triệu chứng điển hình là đau đầu dữ dội đột ngột.
2. Xuất huyết trong mô não
Gồm hai dạng chính:
- Xuất huyết nội sọ (ICH): Máu chảy trong mô não hoặc giữa não và hộp sọ, có thể cần phẫu thuật khẩn cấp để giảm áp lực nội sọ.
- Xuất huyết não thất: Máu chảy vào các não thất chứa dịch não tủy, gây tổn thương thần kinh lâu dài. Thường gặp ở trẻ sinh non hoặc nhẹ cân.
Nguyên Nhân Gây Xuất Huyết Não
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến xuất huyết não, bao gồm:
- Chấn thương đầu: Tai nạn, té ngã, va chạm mạnh.
- Huyết áp cao: Làm suy yếu thành mạch, dễ gây vỡ mạch máu não. Theo nghiên cứu trên tạp chí The Lancet, tăng huyết áp là yếu tố nguy cơ hàng đầu gây xuất huyết não, chiếm tới 50% các trường hợp.
- Phình động mạch não: Các động mạch suy yếu, sưng phồng và dễ vỡ.
- Dị dạng động mạch – tĩnh mạch: Các cấu trúc mạch máu bất thường trong não.
- Rối loạn đông máu hoặc chảy máu: Bệnh máu khó đông, thiếu máu hồng cầu hình liềm làm giảm tiểu cầu, tăng nguy cơ xuất huyết.
- Bệnh gan: Gây rối loạn đông máu, tăng nguy cơ chảy máu.
- Khối u não: Một số loại khối u có thể gây xuất huyết.
Ai Có Nguy Cơ Cao Bị Xuất Huyết Não?
Xuất huyết não có thể xảy ra ở mọi độ tuổi, nhưng thường gặp hơn ở những người trên 65 tuổi hoặc thuộc nhóm có nguy cơ cao như:
- Huyết áp cao
- Có túi phình, dị dạng, rò mạch máu não
- Cao cholesterol trong máu, cao mỡ máu
- Rối loạn sử dụng các chất gây nghiện
- Hút thuốc lá
- Mắc các tình trạng chảy máu hoặc bệnh lý cần điều trị bằng thuốc làm loãng máu (thuốc chống đông máu).
- Mắc các tình trạng liên quan đến thai kỳ và sinh nở (tiền sản giật, bệnh lý mạch máu sau sinh hoặc xuất huyết não thất ở trẻ sơ sinh).
- Mắc các bệnh lý ảnh hưởng đến sự khỏe mạnh của thành mạch máu.
Triệu Chứng Xuất Huyết Não
Các dấu hiệu xuất huyết não thường xảy ra đột ngột, có thể bao gồm:
- Đau đầu dữ dội, đột ngột
- Nhạy cảm với ánh sáng
- Co giật không rõ nguyên nhân
- Yếu liệt một bên cơ thể
- Buồn nôn hoặc nôn
- Mờ mắt, nhìn đôi
- Giảm tỉnh táo, mất ý thức
- Khó nói, khó hiểu lời người khác
- Mất thăng bằng, chóng mặt
- Tê liệt hoặc mất cảm giác ở tay, chân
Ngay khi xuất hiện các triệu chứng này, người bệnh cần được đưa đến cơ sở y tế khẩn cấp để được cấp cứu kịp thời.
Xuất Huyết Não Có Nguy Hiểm Không?
Xuất huyết não là tình trạng cực kỳ nguy hiểm, có thể gây tổn thương não vĩnh viễn hoặc tử vong nếu không được xử lý kịp thời. Những biến chứng nghiêm trọng có thể bao gồm:
- Tê liệt hoặc yếu liệt một phần/tổng thể cơ thể
- Mất trí nhớ
- Khó nuốt, khó nói
- Rối loạn vận động, mất thăng bằng
- Thay đổi tính cách, rối loạn cảm xúc
- Mất thị lực
Phòng Ngừa Xuất Huyết Não
Không có cách nào ngăn ngừa hoàn toàn xuất huyết não, nhưng có thể giảm nguy cơ bằng cách:
- Kiểm soát huyết áp ổn định: Điều này đặc biệt quan trọng đối với những người có tiền sử cao huyết áp. Hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ tại Phòng khám Tim mạch BS Phạm Xuân Hậu để được tư vấn về chế độ ăn uống, tập luyện và sử dụng thuốc phù hợp.
- Giảm cholesterol trong máu: Cholesterol cao có thể gây xơ vữa động mạch, làm tăng nguy cơ xuất huyết não. Chế độ ăn uống lành mạnh và sử dụng thuốc theo chỉ định của bác sĩ có thể giúp kiểm soát cholesterol.
- Duy trì cân nặng hợp lý: Thừa cân, béo phì làm tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch và đột quỵ, bao gồm cả xuất huyết não.
- Cai thuốc lá, hạn chế rượu bia: Thuốc lá và rượu bia gây hại cho mạch máu và làm tăng nguy cơ xuất huyết não.
- Ăn uống lành mạnh, bổ sung thực phẩm tốt cho mạch máu: Chế độ ăn giàu rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt và chất béo không bão hòa có lợi cho sức khỏe tim mạch và mạch máu.
- Tập thể dục đều đặn: Tập thể dục giúp tăng cường sức khỏe tim mạch, kiểm soát huyết áp và cholesterol, giảm nguy cơ xuất huyết não.
- Kiểm soát tốt bệnh tiểu đường: Bệnh tiểu đường làm tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch và đột quỵ.
- Sử dụng đồ bảo hộ khi tham gia giao thông, thể thao: Để tránh chấn thương đầu, một trong những nguyên nhân gây xuất huyết não.
Xuất huyết não là một trong những tình trạng nguy hiểm đe dọa tính mạng, đòi hỏi sự can thiệp y tế nhanh chóng. Nhận biết sớm triệu chứng và thực hiện các biện pháp phòng ngừa sẽ giúp giảm nguy cơ mắc bệnh. Nếu có bất kỳ dấu hiệu nghi ngờ nào, hãy đến ngay các cơ sở y tế để được kiểm tra và điều trị kịp thời.
Để được tư vấn chuyên sâu và kiểm tra sức khỏe tim mạch toàn diện, quý khách hàng có thể liên hệ Phòng khám Tim mạch BS Phạm Xuân Hậu tại địa chỉ 336a Phan Văn Trị, P11, Bình Thạnh, TPHCM hoặc qua số điện thoại 0938237460.
Tags: mạch máu não xuất huyết não