Hở van tim là tình trạng van tim không đóng kín, gây rò rỉ máu. Nguyên nhân gồm thấp tim, thoái hóa van, bệnh tim bẩm sinh, tăng huyết áp. Triệu chứng có thể là khó thở, mệt mỏi, phù chân. Chẩn đoán bằng siêu âm tim. Điều trị từ theo dõi đến dùng thuốc hoặc phẫu thuật. Phòng ngừa bằng cách điều trị nhiễm trùng, kiểm soát bệnh tim mạch và khám sức khỏe định kỳ.

Tổng quan về bệnh lý hở van tim

Chào bạn, tôi là bác sĩ Phạm Xuân Hậu, và hôm nay chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về một vấn đề tim mạch khá phổ biến: hở van tim. Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn những thông tin cơ bản, dễ hiểu về bệnh lý này.

Hở van tim là gì?

'Hở van tim' là tình trạng van tim không đóng kín hoàn toàn, khiến máu bị rò rỉ ngược lại buồng tim khi đáng lẽ phải chảy theo một chiều. Tưởng tượng van tim như những cánh cửa một chiều, nếu chúng không đóng khít, máu sẽ 'chảy ngược dòng'.

Có bốn van tim chính có thể bị hở:

• Van hai lá (van nhĩ thất trái): Nằm giữa tâm nhĩ trái và tâm thất trái.
• Van ba lá (van nhĩ thất phải): Nằm giữa tâm nhĩ phải và tâm thất phải.
• Van động mạch chủ: Nằm giữa tâm thất trái và động mạch chủ (động mạch lớn nhất cơ thể).
• Van động mạch phổi: Nằm giữa tâm thất phải và động mạch phổi.

(Tham khảo thêm về cấu trúc tim và chức năng van tim tại website của Hội Tim Mạch Học Việt Nam)

Nguyên nhân gây hở van tim

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến hở van tim, một số nguyên nhân phổ biến bao gồm:

• Thấp tim: Đây là một biến chứng của viêm họng do liên cầu khuẩn, có thể gây tổn thương van tim vĩnh viễn. Mặc dù ít gặp hơn ở các nước phát triển, thấp tim vẫn là một nguyên nhân quan trọng ở các nước đang phát triển.
• Thoái hóa van tim: Theo thời gian, van tim có thể bị xơ hóa, dày lên và mất tính đàn hồi, dẫn đến hở van. Tình trạng này thường gặp ở người lớn tuổi.
• Bệnh tim bẩm sinh: Một số người sinh ra đã có cấu trúc van tim bất thường, dễ bị hở.
• Bệnh cơ tim giãn nở: Tình trạng này làm cho các buồng tim giãn rộng, kéo theo các van tim và gây hở.
• Tăng huyết áp: Huyết áp cao kéo dài có thể gây áp lực lên tim và van tim, dẫn đến tổn thương.

Một số nguyên nhân ít gặp hơn bao gồm:

• Viêm nội tâm mạc nhiễm trùng: Nhiễm trùng van tim có thể gây tổn thương và hở van.
• Chấn thương ngực: Chấn thương mạnh vào ngực có thể làm rách van tim.
• Hội chứng Marfan: Đây là một rối loạn di truyền ảnh hưởng đến mô liên kết, có thể gây bất thường ở van tim.

(Nguồn: acc.org)

Triệu chứng của hở van tim

Triệu chứng của hở van tim phụ thuộc vào mức độ hở và van tim nào bị ảnh hưởng.

• Hở van tim nhẹ: Thường không gây ra triệu chứng gì. Nhiều người không biết mình bị hở van tim cho đến khi khám sức khỏe định kỳ.
• Hở van tim nặng: Có thể gây ra các triệu chứng sau:
  • Khó thở: Đặc biệt khi gắng sức hoặc nằm xuống. Điều này là do máu bị ứ lại ở phổi.
  • Mệt mỏi: Tim phải làm việc nhiều hơn để bù đắp cho lượng máu bị rò rỉ, dẫn đến mệt mỏi.
  • Chóng mặt: Do lượng máu lên não không đủ.
  • Đau ngực: Cảm giác tức ngực, khó chịu.
  • Phù chân, mắt cá chân: Do ứ dịch.
  • Tim đập nhanh hoặc không đều: Tim cố gắng bù đắp cho lượng máu bị mất.

Chẩn đoán hở van tim

Để chẩn đoán hở van tim, bác sĩ sẽ thực hiện các bước sau:

• Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ nghe tim bằng ống nghe để phát hiện tiếng thổi bất thường. Tiếng thổi là âm thanh do máu chảy qua van tim bị hở tạo ra.
• Điện tâm đồ (ECG): Ghi lại hoạt động điện của tim, có thể giúp phát hiện các rối loạn nhịp tim hoặc dấu hiệu của phì đại tim.
• Siêu âm tim (Echocardiography): Đây là phương pháp chẩn đoán chính để xác định hở van tim. Siêu âm tim sử dụng sóng âm để tạo ra hình ảnh của tim, cho phép bác sĩ đánh giá cấu trúc và chức năng của van tim, cũng như mức độ hở van.
• Chụp X-quang tim phổi: Có thể giúp phát hiện tình trạng tim to hoặc ứ dịch ở phổi.
• Thông tim: Ít khi cần thiết, thường chỉ được thực hiện khi cần đánh giá chi tiết hơn về áp lực trong các buồng tim và động mạch.

(Tìm hiểu thêm về các phương pháp chẩn đoán tim mạch tại vnah.org.vn)

Điều trị hở van tim

Việc điều trị hở van tim phụ thuộc vào mức độ hở và các triệu chứng của bệnh.

• Hở van tim nhẹ: Thường không cần điều trị, chỉ cần theo dõi định kỳ với bác sĩ tim mạch để đảm bảo tình trạng không tiến triển xấu đi.
• Hở van tim nặng: Có thể cần điều trị bằng thuốc hoặc phẫu thuật.
  • Điều trị nội khoa: Sử dụng các loại thuốc sau để kiểm soát triệu chứng:
    • Thuốc lợi tiểu: Giúp giảm phù và khó thở.
    • Thuốc ức chế men chuyển (ACE inhibitors) hoặc thuốc chẹn thụ thể angiotensin (ARBs): Giúp giảm huyết áp và giảm gánh nặng cho tim.
    • Thuốc chẹn beta: Giúp làm chậm nhịp tim và giảm huyết áp.
  • Phẫu thuật sửa van hoặc thay van tim: Khi các triệu chứng không thể kiểm soát được bằng thuốc hoặc khi hở van tim gây ra các biến chứng nghiêm trọng, phẫu thuật có thể là cần thiết. Phẫu thuật sửa van được ưu tiên hơn thay van nếu có thể, vì nó bảo tồn van tim tự nhiên của bạn. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, thay van tim là lựa chọn duy nhất.

Biến chứng của hở van tim

Nếu không được điều trị, hở van tim nặng có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng sau:

• Suy tim: Tim không thể bơm đủ máu để đáp ứng nhu cầu của cơ thể.
• Rối loạn nhịp tim: Nhịp tim có thể trở nên quá nhanh, quá chậm hoặc không đều.
• Tăng áp phổi: Áp lực trong các động mạch phổi tăng lên.
• Viêm nội tâm mạc nhiễm trùng: Nhiễm trùng van tim.
• Đột tử: Hiếm gặp, nhưng có thể xảy ra.

Phòng ngừa hở van tim

Mặc dù không phải tất cả các trường hợp hở van tim đều có thể phòng ngừa được, nhưng bạn có thể giảm nguy cơ mắc bệnh bằng cách:

• Điều trị triệt để các bệnh nhiễm trùng: Đặc biệt là viêm họng do liên cầu khuẩn, để ngăn ngừa thấp tim.
• Kiểm soát tốt các bệnh lý tim mạch: Như tăng huyết áp và bệnh mạch vành.
• Khám sức khỏe định kỳ: Để phát hiện sớm các vấn đề về tim mạch và được điều trị kịp thời.

Hy vọng bài viết này đã cung cấp cho bạn những thông tin hữu ích về hở van tim. Nếu bạn có bất kỳ triệu chứng nào nghi ngờ, hãy đi khám bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Sức khỏe tim mạch của bạn là vô cùng quan trọng!