Bệnh Cơ Tim Giãn ở Trẻ Em: Tổng Quan và Điều Trị
Bệnh cơ tim giãn là một bệnh lý của cơ tim, đặc trưng bởi sự giãn ra của các buồng tim và giảm khả năng co bóp của cơ tâm thất trái và/hoặc phải, tăng thể tích tâm thu, tâm trương, cơ tâm thất thường bị mỏng đi, có thể dẫn đến suy tim rồi tử vong. Bệnh có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, bao gồm cả trẻ em.
1. Bệnh Cơ Tim Giãn Nở ở Trẻ Em
Bệnh giãn cơ tim là một trong các bệnh lý phổ biến của cơ tim, thường gặp ở lứa tuổi thanh niên và trung niên mà chủ yếu là trong độ tuổi từ 20 - 50 tuổi. Đôi khi bệnh có thể xảy ra ở cả trẻ em. Theo nghiên cứu, tỷ lệ mắc bệnh cơ tim giãn ở trẻ em dao động từ 0.57 đến 7.4 trên 100,000 trẻ em [Tham khảo: PubMed].
Nguyên nhân gây giãn nở cơ tim đến nay vẫn chưa xác định rõ ràng. Tuy nhiên, người ta tìm ra các yếu tố nguy cơ có thể gây nên bệnh ở trẻ như:
- Tắc nghẽn động mạch chủ (thường gặp ở trẻ sơ sinh và nhũ nhi). Tình trạng này làm tăng áp lực lên tim, lâu ngày dẫn đến giãn cơ tim.
- Bất thường ở động mạch vành trái xuất phát từ động mạch chủ (thường gặp ở trẻ từ 2 - 5 tháng tuổi). Sự bất thường này khiến cơ tim không nhận đủ máu và oxy, gây tổn thương và dẫn đến giãn cơ tim.
- Nhồi máu cơ tim ở trẻ: Mặc dù hiếm gặp, nhồi máu cơ tim có thể xảy ra ở trẻ em do các bệnh lý tim mạch bẩm sinh hoặc mắc phải, gây tổn thương cơ tim và dẫn đến giãn cơ tim.
- Trẻ mắc các vấn đề khác về tim như rối loạn nhịp tim, tắc nghẽn mạch vành… hay gặp các bệnh lý về rối loạn chuyển hóa. Các bệnh lý này gây áp lực lên tim hoặc làm suy yếu cơ tim.
- Yếu tố di truyền. Khoảng 20-35% trường hợp bệnh cơ tim giãn có liên quan đến yếu tố di truyền [Tham khảo: acc.org].
Bệnh giãn cơ tim đặc trưng bởi sự suy yếu của các sợi cơ tim làm giảm khả năng co bóp cơ tim dẫn đến việc không cung cấp đủ máu đi nuôi cơ thể.
2. Triệu Chứng Bệnh Cơ Tim Giãn Nở ở Trẻ Em
Giai đoạn đầu khi mới bị bệnh thường không có triệu chứng tim mạch rõ ràng như khó thở, đau tức ngực. Khi bệnh tiến triển thì có thể thấy các biểu hiện sau:
- Trẻ bị đau tức ngực, khó thở thường xuyên, khó thở tăng về đêm: Trong bệnh lý cơ tim giãn, ban đầu, cơ tim bị suy yếu dẫn đến việc giảm thể tích nhát bóp. Điều này có thể được bù lại bằng cơ chế tăng nhịp tim để đảm bảo cho cung lượng tim. Do đó khi cung lượng tim không tăng khi gắng sức sẽ gây cho bệnh nhân cảm giác khó thở. Đến giai đoạn sau, khi phải hoạt động bù quá nhiều, cơ tim suy yếu trầm trọng, nguy cơ dẫn đến suy tim. Lúc này, cả cung lượng tim và thể tích nhát bóp đều giảm, thể tích tâm thu và tâm trương của tâm thất tăng lên, độ bão hòa oxy máu giảm. Hệ quả là tăng sự chênh lệch về nồng độ oxy giữa động mạch và tĩnh mạch, cơ thể tăng tiết catecholamin, hệ thống renin - angiotensin - aldosterone được kích hoạt dẫn đến cung lượng tim càng giảm mạnh. Trẻ bị khó thở nhiều hơn ngay cả khi nghỉ ngơi.
- Ho nhiều, ho kéo dài có thể kèm theo đau đầu.
- Chán ăn, mệt mỏi, mất cảm giác ngon miệng, trẻ nhỏ có thể có dấu hiệu bỏ bú, quấy khóc.
- Phù sưng bàn chân và mắt cá chân.
- Mạch nhanh hoặc không đều, hồi hộp trống ngực.
- Trẻ đi tiểu ít hơn so với bình thường.
- Khám có thể nghe thấy tiếng ran ở phổi, tiếng thổi tim, sờ thấy gan to. Một số trường hợp có thể có tĩnh mạch cổ nổi.
Bệnh cơ tim giãn nở ở trẻ em đôi khi không thể chẩn đoán rõ ràng trên lâm sàng nên cần phải làm các xét nghiệm cận lâm sàng như: Chụp MRI, chụp cắt lớp CT, chụp X-quang lồng ngực… hỗ trợ để có thể chẩn đoán xác định qua hình ảnh cơ tim bị phì đại, tăng thể tích tim. Điện tâm đồ (ECG) cũng có thể được sử dụng để phát hiện các bất thường về nhịp tim và chức năng tim [Tham khảo: acc.org].
3. Điều Trị Bệnh Cơ Tim Giãn Nở ở Trẻ Em
Điều trị bệnh cơ tim giãn, chủ yếu là điều trị triệu chứng và ngăn ngừa các biến chứng. Mục tiêu là cải thiện chức năng tim, giảm các triệu chứng và kéo dài tuổi thọ cho trẻ.
3.1. Điều Trị Dùng Thuốc
- Giai đoạn cấp sử dụng thuốc vận mạch để tăng cường co bóp cơ tim và cải thiện lưu lượng máu.
- Thuốc lợi tiểu giúp giảm lượng chất lỏng dư thừa trong cơ thể, giảm phù và khó thở.
- Thuốc giãn mạch, ưu tiên dòng ức chế men chuyển (ACEI) hoặc thuốc chẹn thụ thể angiotensin II (ARB) giúp giảm áp lực lên tim và cải thiện chức năng tim.
- Thuốc hỗ trợ tim mạch như digoxin giúp tăng cường co bóp cơ tim và điều hòa nhịp tim.
3.2. Điều Trị Không Dùng Thuốc
Áp dụng cho những bệnh nhân không đáp ứng với điều trị nội khoa dùng thuốc. Các phương pháp được chọn lựa điều trị được bác sĩ chỉ định phù hợp với từng trường hợp khác nhau:
- Cấy máy tạo nhịp để điều chỉnh sự rối loạn về nhịp tim. Máy tạo nhịp giúp duy trì nhịp tim ổn định và cải thiện chức năng tim.
- Cấy máy khử rung tim (ICD) nhằm tạo ra xung điện ở tim giúp ngăn ngừa nguy cơ rối loạn nhịp tim nguy hiểm, có thể gây ngừng tim đột ngột.
- Phẫu thuật bắc cầu động mạch vành hoặc nong mạch vành để tăng lượng máu về tim, đảm bảo cho thể tích với cung lượng tim (áp dụng trong trường hợp bệnh cơ tim giãn do thiếu máu cục bộ).
- Phẫu thuật van tim, thay hoặc sửa van tim (áp dụng trong trường hợp bệnh cơ tim giãn do bệnh van tim).
Trong thời gian điều trị bệnh cơ tim giãn cần lưu ý:
- Dùng thuốc theo đúng chỉ định của bác sĩ.
- Theo dõi thường xuyên các dấu hiệu của tình trạng suy tim, rối loạn nhịp tim.
- Chú ý dinh dưỡng của trẻ: chế độ ăn uống lành mạnh, hạn chế muối và chất béo.
- Tái khám định kỳ để bác sĩ đánh giá tình trạng bệnh và điều chỉnh phương pháp điều trị.
Bệnh giãn cơ tim ở trẻ em tuy không phải là một bệnh lý cấp tính nhưng bệnh có thể gây ra những biến chứng nặng nề như suy tim với những dấu hiệu khó chịu cho cơ thể trẻ, thậm chí có thể ảnh hưởng tính mạng. Bệnh cần được phát hiện kịp thời để có thể đưa ra phương pháp điều trị phù hợp tránh để lại di chứng về sức khỏe.
- Quy tụ đội ngũ y bác sĩ hàng đầu về Nhi khoa: gồm các chuyên gia đầu ngành, có trình độ chuyên môn cao (giáo sư, phó giáo sư, tiến sĩ, thạc sĩ), giàu kinh nghiệm, từng công tác tại các bệnh viện lớn như Bạch Mai, 108.. Các bác sĩ đều được đào tạo bài bản, chuyên nghiệp, có tâm - tầm, am hiểu tâm lý trẻ. Bên cạnh các bác sĩ chuyên khoa Nhi trong nước, khoa Nhi còn có sự tham gia của các chuyên gia nước ngoài (Nhật Bản, Singapore, Úc, Mỹ) luôn tiên phong áp dụng những phác đồ điều trị mới nhất và hiệu quả nhất.