Đột Quỵ: Hiểu Biết và Phòng Ngừa Để Bảo Vệ Sức Khỏe Của Bạn
Đột quỵ, hay còn gọi là tai biến mạch máu não, đang trở thành một trong những vấn đề sức khỏe nghiêm trọng nhất tại Việt Nam. Theo thống kê của Bộ Y tế, mỗi năm có khoảng 200.000 người Việt Nam bị đột quỵ, với tỷ lệ tử vong lên đến 40%. Điều đáng lo ngại hơn là độ tuổi mắc bệnh đang ngày càng trẻ hóa. Tuy nhiên, tin tốt là đột quỵ có thể phòng ngừa được nếu chúng ta hiểu rõ và hành động kịp thời. Bài viết này sẽ giúp bạn nắm bắt những thông tin quan trọng về đột quỵ, từ nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết đến cách xử trí và phòng ngừa.
Mục lục
- Đột quỵ là gì?
- Nguy cơ đột quỵ tại Việt Nam
- Dấu hiệu nhận biết đột quỵ sớm
- Xử trí khi gặp người bị đột quỵ
- Phòng ngừa đột quỵ như thế nào?
- Lời kết và lời kêu gọi hành động
Đột quỵ là gì?
Đột quỵ xảy ra khi dòng máu cung cấp cho một phần của não bộ bị gián đoạn hoặc khi một mạch máu trong não bị vỡ, gây chảy máu vào các mô xung quanh. Khi não không nhận đủ oxy và chất dinh dưỡng, các tế bào não sẽ bắt đầu chết chỉ trong vài phút. Đây là lý do tại sao đột quỵ được coi là một tình trạng khẩn cấp y tế.
Có ba loại đột quỵ chính mà bạn cần biết:
- Đột quỵ thiếu máu cục bộ: Chiếm khoảng 85% các ca đột quỵ, xảy ra khi một cục máu đông hoặc mảng xơ vữa làm tắc nghẽn mạch máu, ngăn máu đến não.
- Đột quỵ xuất huyết não: Xảy ra khi một mạch máu trong não bị vỡ, gây chảy máu vào mô não. Nguyên nhân thường là do huyết áp cao hoặc các bất thường mạch máu.
- Cơn thiếu máu não thoáng qua (TIA): Còn gọi là "đột quỵ nhỏ", xảy ra khi dòng máu lên não bị gián đoạn tạm thời. Dù triệu chứng có thể biến mất nhanh, TIA là dấu hiệu cảnh báo nguy cơ đột quỵ nghiêm trọng trong tương lai.
Hiểu rõ về đột quỵ là bước đầu tiên để bảo vệ sức khỏe của bạn. Hãy tiếp tục tìm hiểu để biết liệu bạn có nằm trong nhóm nguy cơ cao hay không.
Nguy cơ đột quỵ tại Việt Nam
Theo Bộ Y tế Việt Nam, đột quỵ là một trong 10 nguyên nhân gây tử vong hàng đầu tại nước ta. Điều đáng báo động là tỷ lệ người trẻ mắc bệnh đang gia tăng do lối sống không lành mạnh và áp lực công việc. Những yếu tố nguy cơ chính bao gồm:
- Tăng huyết áp: Làm tăng nguy cơ tử vong do đột quỵ lên gấp 4 lần.
- Tiểu đường: Gây tổn thương mạch máu và tăng nguy cơ hình thành cục máu đông.
- Bệnh tim mạch: Các vấn đề như rung nhĩ có thể dẫn đến đột quỵ.
- Thói quen sống không lành mạnh: Hút thuốc lá, lạm dụng rượu bia, ít vận động và chế độ ăn uống không cân bằng.
- Stress và áp lực tinh thần: Đặc biệt phổ biến ở người trẻ, góp phần làm tăng nguy cơ.
Nếu bạn hoặc người thân có một trong những yếu tố trên, việc khám tim mạch định kỳ là vô cùng cần thiết để phát hiện và kiểm soát nguy cơ.
Dấu hiệu nhận biết đột quỵ sớm
Việc nhận biết sớm dấu hiệu đột quỵ có thể cứu sống một mạng người. Các triệu chứng thường xuất hiện đột ngột và dễ nhận thấy nếu bạn để ý kỹ. Hãy ghi nhớ quy tắc FAST – một cách đơn giản để kiểm tra:
- F (Face - Mặt): Một bên mặt có bị méo hoặc rũ xuống không? Hãy yêu cầu người bệnh cười để kiểm tra.
- A (Arm - Tay): Một bên tay có yếu hoặc không thể nâng lên được không?
- S (Speech - Lời nói): Người bệnh có nói ngọng, nói khó hoặc không hiểu lời nói không?
- T (Time - Thời gian): Nếu có bất kỳ dấu hiệu nào kể trên, hãy gọi cấp cứu ngay lập tức.
Ngoài ra, một số triệu chứng khác như đau đầu dữ dội, mất thị lực đột ngột ở một hoặc cả hai mắt, mất thăng bằng cũng có thể là dấu hiệu của đột quỵ. Đừng chủ quan, thời gian là yếu tố quyết định để giảm thiểu di chứng.
Xử trí khi gặp người bị đột quỵ
Khi phát hiện ai đó có dấu hiệu đột quỵ, bạn cần hành động ngay lập tức. Mỗi phút trôi qua, hàng triệu tế bào não có thể bị tổn thương vĩnh viễn. Dưới đây là các bước cần làm:
- Gọi cấp cứu 115 hoặc đưa người bệnh đến cơ sở y tế gần nhất ngay lập tức.
- Ghi nhớ thời điểm xuất hiện triệu chứng đầu tiên: Điều này rất quan trọng để bác sĩ xác định phương pháp điều trị phù hợp.
- Không cho người bệnh ăn hoặc uống bất cứ thứ gì: Điều này có thể gây nguy hiểm nếu họ không thể nuốt.
- Giữ bình tĩnh và hỗ trợ người bệnh: Đặt họ nằm ở tư thế thoải mái, tránh di chuyển nhiều nếu không cần thiết.
"Thời gian vàng" để điều trị đột quỵ thường là trong vòng 3-4,5 giờ đầu tiên. Do đó, đừng chần chừ hay tự ý xử lý tại nhà.
Phòng ngừa đột quỵ như thế nào?
Đột quỵ có thể phòng ngừa được nếu bạn thay đổi lối sống và kiểm soát tốt các yếu tố nguy cơ. Dưới đây là một số cách hiệu quả mà ai cũng có thể áp dụng:
- Khám sức khỏe tim mạch định kỳ: Phát hiện sớm các vấn đề như cao huyết áp, tiểu đường, mỡ máu cao.
- Duy trì lối sống lành mạnh: Ăn uống cân bằng với nhiều rau xanh, trái cây, hạn chế đồ ăn nhiều dầu mỡ và muối. Tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày, 5 ngày/tuần.
- Bỏ thuốc lá và hạn chế rượu bia: Đây là hai yếu tố làm tăng nguy cơ đột quỵ đáng kể.
- Kiểm soát stress: Thư giãn, ngủ đủ giấc và tìm cách giải tỏa áp lực trong cuộc sống.
- Tầm soát bằng các phương pháp hiện đại: Chụp MRI hoặc CT có thể giúp phát hiện sớm các bất thường trong mạch máu não.
Hãy nhớ rằng, phòng bệnh luôn tốt hơn chữa bệnh. Một lối sống lành mạnh không chỉ giúp bạn tránh xa đột quỵ mà còn cải thiện chất lượng cuộc sống đáng kể.
Lời kết và lời kêu gọi hành động
Đột quỵ là một "kẻ thù" nguy hiểm nhưng không phải không thể đối phó. Hiểu biết đúng đắn, nhận diện sớm dấu hiệu và thay đổi lối sống là chìa khóa để bảo vệ sức khỏe của bạn và người thân. Đừng chờ đợi đến khi quá muộn, hãy hành động ngay hôm nay bằng cách lên lịch kiểm tra sức khỏe định kỳ.
Nếu bạn cần tư vấn chuyên sâu về sức khỏe tim mạch và phòng ngừa đột quỵ, hãy liên hệ với BS Phạm Xuân Hậu, chuyên khoa tim mạch và tim mạch can thiệp, tại Phòng khám Tim mạch Siêu âm OCA, địa chỉ 336A Phan Văn Trị, Bình Lợi Trung, TP.HCM. Số điện thoại: 0938237460. Đội ngũ y tế chuyên nghiệp sẽ đồng hành cùng bạn trên hành trình bảo vệ sức khỏe!
Hãy chia sẻ bài viết này để lan tỏa thông điệp quan trọng về phòng ngừa đột quỵ đến với cộng đồng. Một hành động nhỏ của bạn có thể cứu sống một mạng người!