Viêm Cơ Tim: Nguyên Nhân, Triệu Chứng, Chẩn Đoán và Điều Trị
Viêm cơ tim là một bệnh lý tim mạch ngày càng phổ biến, đặc trưng bởi tình trạng viêm của cơ tim. Tình trạng viêm này có thể ảnh hưởng đến toàn bộ hoặc một phần cơ tim và thường là hậu quả của một bệnh nhiễm trùng. Bệnh có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, nhưng phổ biến hơn ở người trẻ tuổi từ 20 đến 40. Nam giới có xu hướng mắc bệnh này nhiều hơn so với nữ giới.
1. Viêm Cơ Tim Là Gì?
Viêm cơ tim là tình trạng viêm của cơ tim, thường do nhiễm trùng gây ra. Theo Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA), viêm cơ tim có thể do nhiều nguyên nhân, bao gồm nhiễm virus, vi khuẩn, nấm, ký sinh trùng, hoặc do các bệnh tự miễn. Tình trạng viêm này có thể làm suy yếu cơ tim, dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như suy tim, rối loạn nhịp tim và thậm chí tử vong đột ngột.
Bệnh thường gặp ở người trẻ tuổi (20-40 tuổi), và nam giới có nguy cơ mắc cao hơn. Những người có hệ miễn dịch suy yếu, bao gồm trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, cũng có nguy cơ mắc bệnh cao hơn. Nguyên nhân có thể do hệ miễn dịch của họ chưa phát triển đầy đủ hoặc đang bị suy giảm do các bệnh lý khác.
2. Triệu Chứng Viêm Cơ Tim
Triệu chứng của viêm cơ tim rất đa dạng, từ nhẹ đến nặng, và thậm chí có nhiều trường hợp không có triệu chứng rõ ràng. Bệnh có thể tiến triển nhanh chóng, dẫn đến suy tim. Các triệu chứng được chia thành 3 nhóm chính:
- Nhóm không có biểu hiện: Trong nhiều trường hợp, bệnh diễn tiến âm thầm và không gây ra bất kỳ triệu chứng nào, khiến người bệnh không nhận ra sự thay đổi trong cơ thể. Điều này làm cho việc chẩn đoán bệnh trở nên khó khăn hơn. Đến khi bệnh nhân có triệu chứng rõ ràng, tình trạng viêm có thể đã lan rộng và gây tổn thương đáng kể cho cơ tim, dẫn đến phì đại cơ tim.
- Nhóm có triệu chứng điển hình: Một số bệnh nhân có các triệu chứng rõ ràng và điển hình, bao gồm:
- Sốt cao, thường là dấu hiệu ban đầu của nhiễm trùng.
- Đau đầu, đau mỏi cơ, tương tự như các triệu chứng của cúm.
- Chảy nước mắt, nước mũi.
- Rối loạn tiêu hóa, tiêu chảy, ăn uống kém.
- Tức ngực, khó thở, có thể diễn biến nặng hơn sau 1-2 ngày.
- Đau ngực, đánh trống ngực (tim đập nhanh và mạnh), đau tức vùng gan. Các triệu chứng này có thể xuất hiện riêng lẻ hoặc kết hợp, tùy thuộc vào mức độ viêm và tổn thương cơ tim.
- Nhóm có triệu chứng nghiêm trọng: Trong những trường hợp nghiêm trọng, bệnh nhân có thể trải qua các triệu chứng nguy hiểm đến tính mạng, bao gồm:
- Sốc tim: Mạch đập nhanh và yếu, huyết áp tụt hoặc không đo được, da tái xanh.
- Các triệu chứng bệnh ngày càng nặng dần, bệnh nhân không đáp ứng với điều trị.
- Nguy cơ tử vong cao.
3. Nguyên Nhân Viêm Cơ Tim
Có rất nhiều nguyên nhân gây viêm cơ tim, trong đó nhiễm siêu vi là nguyên nhân thường gặp nhất. Viêm cơ tim có thể xảy ra đồng thời hoặc ngay sau khi bị nhiễm siêu vi ở họng hoặc phổi. Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), các siêu vi có thể gây viêm cơ tim bao gồm:
- Cúm mùa
- Rubella
- Thủy đậu
- Sốt hạch
- Quai bị
- Sởi
- Sốt xuất huyết
- Virus dại
- Bại liệt
- Virus viêm gan A, B
Ngoài ra, còn có các nguyên nhân khác ít phổ biến hơn, bao gồm:
- Bệnh Chagas: Một bệnh nhiễm ký sinh trùng lây lan qua côn trùng.
- Bệnh Lyme: Một bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn lây truyền qua vết cắn của ve.
- Viêm cơ tim tế bào khổng lồ: Một dạng viêm cơ tim hiếm gặp và nghiêm trọng.
- Tác dụng phụ của thuốc: Một số loại thuốc có thể gây viêm cơ tim như một tác dụng phụ.
- Tiếp xúc với hóa chất độc hại: Một số hóa chất có thể gây tổn thương cơ tim.
- Tình trạng thải ghép sau ghép tim: Hệ miễn dịch tấn công cơ tim mới được ghép.
Thông thường, hệ thống miễn dịch của cơ thể có thể loại trừ nhiều loại siêu vi. Do đó, nhiều người bị viêm cơ tim do siêu vi có thể tự khỏi trong vòng một tuần hoặc lâu hơn mà không cần điều trị đặc hiệu.
4. Vì Sao Chẩn Đoán Viêm Cơ Tim Cần Điện Tâm Đồ và X-Quang Ngực?
Để chẩn đoán chính xác viêm cơ tim, bác sĩ sẽ chỉ định thực hiện các xét nghiệm sau:
- Điện tâm đồ (ECG): Điện tâm đồ là một đồ thị ghi lại những thay đổi của dòng điện bên trong tim. Tim co bóp theo từng nhịp và được điều khiển bởi hệ thống dẫn truyền trong cơ tim. Những dòng điện của tim rất nhỏ, chỉ khoảng một phần nghìn volt, nhưng có thể được dò ra từ các điện cực đặt trên tay, chân và ngực của bệnh nhân. Máy ghi điện sẽ khuếch đại tín hiệu lên và ghi lại trên điện tâm đồ. Điện tâm đồ giúp phát hiện các bất thường trong nhịp tim và chức năng điện của tim, có thể chỉ ra tình trạng viêm cơ tim.
- Chụp X-quang ngực: Chụp X-quang là kỹ thuật chụp lại hình ảnh các bộ phận bên trong cơ thể bằng tia X-quang. Trong phim chụp, bác sĩ có thể thấy được hình ảnh của tim, phổi và các mạch máu lớn. Ở bệnh nhân viêm cơ tim, chụp X-quang có thể cho thấy bóng tim to hơn bình thường do tim bị giãn ra để bù đắp cho chức năng bơm máu bị suy giảm.
- Siêu âm tim (echocardiography): Sử dụng sóng siêu âm để tạo ra hình ảnh của tim, cho phép đánh giá kích thước, hình dạng và chức năng của tim.
- Chụp cộng hưởng từ tim (MRI): MRI cung cấp hình ảnh chi tiết về cấu trúc và chức năng của tim, giúp đánh giá mức độ tổn thương và viêm nhiễm.
- Sinh thiết cơ tim: Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể chỉ định sinh thiết cơ tim, tức là lấy một mẫu nhỏ cơ tim để kiểm tra dưới kính hiển vi. Sinh thiết cơ tim giúp xác định nguyên nhân gây viêm cơ tim và đánh giá mức độ tổn thương của cơ tim.
5. Điều Trị Viêm Cơ Tim Như Thế Nào?
Việc điều trị viêm cơ tim phụ thuộc vào nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng của bệnh. Các biện pháp điều trị bao gồm:
- Nghỉ ngơi: Bệnh nhân cần nghỉ ngơi tại giường và hạn chế hoạt động thể lực trong 6 tháng đầu để giảm gánh nặng cho tim.
- Thuốc giảm đau và hạ sốt: Giúp giảm các triệu chứng đau ngực và sốt.
- Điều trị nguyên nhân:
- Viêm cơ tim do siêu vi: Hầu hết các trường hợp tự khỏi trong vòng một tuần mà không cần điều trị đặc hiệu. Tuy nhiên, bệnh nhân cần được theo dõi chặt chẽ để phát hiện và điều trị kịp thời các biến chứng.
- Viêm cơ tim do vi khuẩn: Sử dụng kháng sinh để tiêu diệt vi khuẩn.
- Viêm cơ tim tế bào khổng lồ: Sử dụng steroid để giảm viêm.
- Viêm cơ tim do rượu: Cai rượu hoàn toàn.
- Điều trị hỗ trợ:
- Thuốc điều trị suy tim: Giúp cải thiện chức năng tim và giảm các triệu chứng suy tim.
- Thuốc chống rối loạn nhịp tim: Giúp kiểm soát nhịp tim bất thường.