Tăng Huyết Áp và Tiểu Đường Tuýp 2: Mối Liên Hệ và Cách Phòng Ngừa
Mối Liên Hệ Giữa Tăng Huyết Áp và Tiểu Đường Tuýp 2
Tăng huyết áp, hay còn gọi là cao huyết áp, là một vấn đề sức khỏe phổ biến ở những người mắc bệnh tiểu đường tuýp 2. Mặc dù các nhà khoa học vẫn chưa hoàn toàn hiểu rõ lý do tại sao hai bệnh này lại có mối liên hệ mật thiết với nhau, nhưng có một số yếu tố được cho là đóng vai trò quan trọng. Các yếu tố này bao gồm béo phì, chế độ ăn uống không lành mạnh với nhiều chất béo và natri, cũng như lối sống ít vận động. Sự kết hợp của những yếu tố này có thể dẫn đến sự gia tăng đồng thời cả bệnh tiểu đường tuýp 2 và tăng huyết áp.
Theo Hiệp hội Đái tháo đường Hoa Kỳ (ADA), có tới 60-70% người trưởng thành mắc bệnh tiểu đường cũng bị tăng huyết áp.
Tăng Huyết Áp - 'Kẻ Giết Người Thầm Lặng'
Tăng huyết áp thường được gọi là 'kẻ giết người thầm lặng' vì nó hiếm khi gây ra các triệu chứng rõ ràng. Nhiều người không biết mình bị tăng huyết áp cho đến khi nó gây ra các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. Một cuộc khảo sát năm 2002 của ADA cho thấy rằng một tỷ lệ đáng kể những người mắc bệnh tiểu đường không nhận thức được nguy cơ gia tăng bệnh tim và đột quỵ do tăng huyết áp mãn tính.
Tăng huyết áp xảy ra khi máu được bơm đi khắp cơ thể với áp lực quá cao. Theo thời gian, tình trạng này có thể gây căng thẳng cho tim, khiến cơ tim phải làm việc nhiều hơn để bơm máu. Nếu không được kiểm soát, tăng huyết áp có thể dẫn đến suy tim, khi tim không còn khả năng bơm đủ máu để đáp ứng nhu cầu của cơ thể.
Ở người khỏe mạnh, huyết áp dưới 140/90 mmHg thường được coi là bình thường. Tuy nhiên, đối với bệnh nhân tiểu đường tuýp 2, các bác sĩ thường khuyến nghị mục tiêu huyết áp thấp hơn, thường là dưới 135/80 mmHg. Huyết áp được đo bằng hai con số: số trên (huyết áp tâm thu) cho biết áp lực khi tim co bóp để bơm máu, và số dưới (huyết áp tâm trương) cho biết áp lực trong động mạch giữa các nhịp tim.
Người khỏe mạnh nên kiểm tra huyết áp thường xuyên, ít nhất vài lần mỗi năm. Tuy nhiên, bệnh nhân tiểu đường cần phải theo dõi huyết áp chặt chẽ hơn. ADA khuyến cáo nên kiểm tra huyết áp ít nhất bốn lần mỗi năm tại phòng khám bác sĩ. Ngoài ra, việc tự theo dõi huyết áp tại nhà cũng rất hữu ích. Bằng cách ghi lại các chỉ số huyết áp hàng ngày và báo cáo cho bác sĩ, bạn có thể giúp bác sĩ theo dõi tình trạng bệnh và điều chỉnh phương pháp điều trị khi cần thiết.
Các Yếu Tố Nguy Cơ
Sự kết hợp giữa tăng huyết áp và bệnh tiểu đường tuýp 2 đặc biệt nguy hiểm vì nó làm tăng đáng kể nguy cơ mắc các bệnh tim mạch, chẳng hạn như đau tim và đột quỵ. Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc kiểm soát huyết áp ở bệnh nhân tiểu đường tuýp 2 có thể làm giảm đáng kể tỷ lệ tử vong.
Theo nhiều chuyên gia, việc hạ huyết áp có thể là một trong những bước quan trọng nhất mà người bệnh tiểu đường nên thực hiện, thậm chí còn quan trọng hơn cả việc kiểm soát lượng đường trong máu. Ngoài ra, bệnh tiểu đường tuýp 2 và tăng huyết áp cũng làm tăng nguy cơ phát triển các biến chứng liên quan đến tiểu đường, chẳng hạn như bệnh võng mạc (có thể gây mù lòa) và bệnh thận.
Cũng có bằng chứng cho thấy tăng huyết áp mãn tính có thể góp phần vào sự suy giảm nhận thức liên quan đến tuổi tác, chẳng hạn như bệnh Alzheimer và sa sút trí tuệ. Điều này có thể là do tăng huyết áp có thể làm tổn thương các mạch máu cung cấp máu cho não.
Ngoài việc không kiểm soát tốt bệnh tiểu đường, còn có nhiều yếu tố khác có thể làm tăng nguy cơ tăng huyết áp. Nguy cơ đau tim hoặc đột quỵ tăng lên đáng kể nếu bạn có nhiều hơn một trong các yếu tố nguy cơ sau:
- Tiền sử gia đình mắc bệnh tim
- Căng thẳng
- Chế độ ăn uống không lành mạnh (nhiều chất béo, natri)
- Lối sống ít vận động
- Tuổi cao
- Béo phì
- Hút thuốc
- Ăn quá ít kali hoặc vitamin D
- Uống nhiều rượu
- Mắc các bệnh mãn tính như bệnh thận, bệnh tiểu đường hoặc chứng ngưng thở khi ngủ
Phòng Ngừa Tăng Huyết Áp
Bạn có thể thực hiện nhiều thay đổi lối sống để giúp giảm huyết áp. Thay đổi chế độ ăn uống và tập thể dục thường xuyên là hai trong số những biện pháp quan trọng nhất. Hầu hết các bác sĩ khuyên nên đi bộ nhanh ít nhất 30 phút mỗi ngày. Các bài tập aerobic khác, chẳng hạn như bơi lội, đạp xe và khiêu vũ, cũng có thể giúp cải thiện sức khỏe tim mạch.
Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA) khuyến cáo nên tập thể dục cường độ trung bình ít nhất 150 phút mỗi tuần, hoặc tập thể dục cường độ cao ít nhất 75 phút mỗi tuần, hoặc kết hợp cả hai.
Tham khảo ý kiến bác sĩ để xây dựng một kế hoạch tập thể dục phù hợp với bạn, đặc biệt nếu bạn chưa quen với việc tập thể dục, đang cố gắng tập các bài tập cường độ cao hơn hoặc có bất kỳ vấn đề sức khỏe nào. Bạn có thể bắt đầu bằng cách đi bộ nhanh trong 5 phút mỗi ngày và tăng dần thời gian và cường độ theo thời gian. Tìm những cách nhỏ để hoạt động thể chất hơn trong suốt cả ngày, chẳng hạn như đi cầu thang bộ thay vì thang máy hoặc đậu xe xa hơn lối vào cửa hàng.
Bí Quyết Lối Sống Khỏe Mạnh
Để kiểm soát huyết áp và bệnh tiểu đường, bạn cần làm quen với việc thay đổi thói quen ăn uống. Điều này có nghĩa là giảm lượng đường, muối, chất béo bão hòa và cholesterol trong chế độ ăn uống của bạn. Dưới đây là một số mẹo để giúp bạn xây dựng một chế độ ăn uống cân bằng hơn:
- Bổ sung thêm rau vào bữa ăn của bạn.
- Chuyển sang các sản phẩm sữa ít béo hoặc không béo.
- Đảm bảo rằng thực phẩm chế biến sẵn chứa ít hơn 400mg natri mỗi khẩu phần.
- Tránh để muối trên bàn ăn.
- Chọn các loại thịt nạc và cá, hoặc thay thế thịt bằng các nguồn protein khác như đậu và đậu lăng.
- Nấu ăn bằng các phương pháp ít béo như nướng, hấp hoặc luộc. Tránh các loại thực phẩm chiên.
- Ăn nhiều trái cây tươi.
- Ưu tiên thực phẩm nguyên chất, chưa qua chế biến.
- Chuyển sang mì ống, bánh mì và gạo nguyên hạt.
- Ăn nhiều bữa nhỏ trong ngày thay vì ba bữa lớn.
- Không bỏ bữa sáng.
Điều Trị Tăng Huyết Áp
Mặc dù một số người có thể kiểm soát bệnh tiểu đường tuýp 2 và tăng huyết áp chỉ bằng cách thay đổi lối sống, nhưng nhiều người cần dùng thuốc để kiểm soát huyết áp. Bác sĩ sẽ xem xét tình trạng sức khỏe tổng thể của bạn và kê đơn một hoặc nhiều loại thuốc để giúp giảm các yếu tố nguy cơ.
Có một số loại thuốc khác nhau có sẵn để điều trị tăng huyết áp, bao gồm:
- Thuốc ức chế men chuyển (ACE inhibitors)
- Thuốc ức chế thụ thể angiotensin II (ARBs)
- Thuốc chẹn beta
- Thuốc chẹn kênh canxi
- Thuốc lợi tiểu
Mỗi loại thuốc này hoạt động theo một cách khác nhau để giảm huyết áp. Một số loại thuốc có thể gây ra tác dụng phụ, vì vậy điều quan trọng là phải theo dõi cẩn thận các triệu chứng của bạn khi dùng thuốc và báo cáo bất kỳ tác dụng phụ nào cho bác sĩ của bạn. Ngoài ra, hãy cho bác sĩ biết về tất cả các loại thuốc khác mà bạn đang dùng, vì một số loại thuốc có thể tương tác với thuốc điều trị tăng huyết áp.