Thiếu máu cục bộ là gì?
Thiếu máu cục bộ (còn gọi là bệnh động mạch vành, bệnh mạch vành tim, thiếu máu cơ tim) là tình trạng xảy ra khi động mạch vành bị hẹp hoặc tắc nghẽn, dẫn đến giảm lưu lượng máu, oxy và các chất dinh dưỡng đến tim. Theo thống kê, có đến 40% trường hợp tử vong trên toàn thế giới là do các bệnh lý thiếu máu cục bộ gây ra (theo số liệu từ Tổ chức Y tế Thế giới).
Định nghĩa và nguyên nhân gây bệnh
- Động mạch vành bị hẹp hoặc tắc nghẽn: Động mạch vành là các mạch máu có chức năng cung cấp máu giàu oxy cho cơ tim. Khi các động mạch này bị hẹp hoặc tắc nghẽn, cơ tim sẽ không nhận đủ oxy và dưỡng chất cần thiết để hoạt động bình thường.
- Xơ vữa động mạch là nguyên nhân chính: Nguyên nhân phổ biến nhất gây hẹp hoặc tắc nghẽn động mạch vành là do xơ vữa động mạch. Xơ vữa động mạch là quá trình tích tụ các mảng bám (chứa cholesterol, chất béo và các chất khác) trên thành động mạch, làm hẹp lòng mạch và cản trở lưu lượng máu.
- Các yếu tố khác: Ngoài xơ vữa động mạch, một số yếu tố khác cũng có thể gây thiếu máu cơ tim, bao gồm co thắt mạch vành (do hút thuốc lá, căng thẳng thần kinh, sử dụng một số loại thuốc hoặc chất kích thích) và các bệnh lý viêm mạch máu.
Các thể bệnh và biểu hiện
Bệnh thiếu máu cục bộ có thể biểu hiện dưới hai thể chính: thể không đau ngực (thiếu máu cơ tim thầm lặng) và thể có đau ngực.
Thể không đau ngực (thiếu máu cơ tim thầm lặng): Thể này thường gặp ở bệnh nhân đái tháo đường, người cao tuổi. Người bệnh hoàn toàn không có cảm giác đau ngực, bệnh chỉ được phát hiện tình cờ khi đo điện tâm đồ hoặc thực hiện các xét nghiệm tim mạch khác. Do không có triệu chứng rõ ràng, nhiều bệnh nhân chủ quan và không điều trị, dẫn đến nguy cơ cao bị biến chứng nhồi máu cơ tim hoặc đột tử.
Thể có đau ngực:
- Vị trí và cảm giác đau: Đau ngực thường xuất hiện ở vùng ngực trái, phía trước tim, đôi khi chỉ là cảm giác khó chịu, đè nặng hoặc thắt nghẹt ở vùng sau xương ức. Cơn đau có thể lan lên cổ, hàm, vai trái và cánh tay trái.
- Thời điểm xuất hiện cơn đau: Ở giai đoạn đầu, đau ngực thường chỉ xuất hiện khi gắng sức (ví dụ: làm việc nặng, đi bộ nhanh, leo cầu thang, xúc động mạnh). Khi bệnh tiến triển, cơn đau có thể xuất hiện ngay cả khi nghỉ ngơi.
- Thời gian đau: Cơn đau thường kéo dài từ vài giây đến vài phút (thường không quá 5 phút). Nếu cơn đau kéo dài hơn 15-20 phút, cần nghĩ đến nhồi máu cơ tim và phải đến bệnh viện ngay lập tức.
Cách phòng ngừa bệnh thiếu máu cục bộ
Để giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh thiếu máu cục bộ và các biến chứng nguy hiểm, bạn nên thực hiện các biện pháp sau:
Lối sống lành mạnh
- Không hút thuốc lá: Hút thuốc lá là một trong những yếu tố nguy cơ hàng đầu gây bệnh tim mạch, bao gồm cả thiếu máu cục bộ. Bỏ thuốc lá giúp cải thiện sức khỏe tim mạch một cách đáng kể.
- Tập thể dục đều đặn: Tập thể dục giúp tăng cường sức khỏe tim mạch, cải thiện lưu thông máu và giảm các yếu tố nguy cơ khác như béo phì, tăng huyết áp, tăng cholesterol máu. Nên tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày, hầu hết các ngày trong tuần.
- Duy trì cân nặng hợp lý: Thừa cân và béo phì làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch. Duy trì cân nặng hợp lý giúp giảm gánh nặng cho tim và cải thiện sức khỏe tổng thể.
- Giảm căng thẳng: Căng thẳng kéo dài có thể gây tăng huyết áp, tăng nhịp tim và làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch. Tìm các biện pháp giảm căng thẳng như tập yoga, thiền, nghe nhạc, hoặc tham gia các hoạt động giải trí.
Chế độ ăn uống hợp lý:
- Hạn chế chất béo bão hòa, cholesterol và natri.
- Ăn nhiều ngũ cốc nguyên hạt, rau xanh, trái cây và các loại đậu.
- Ăn cá ít nhất hai lần một tuần.
Kiểm soát các bệnh lý nền:
- Điều trị và kiểm soát tốt các bệnh lý như đái tháo đường, tăng huyết áp, tăng cholesterol máu.
- Sử dụng thuốc theo chỉ định của bác sĩ.
Siêu âm tim, đo điện tâm đồ định kỳ để kiểm soát bệnh
Để phát hiện sớm và theo dõi tình trạng bệnh thiếu máu cục bộ, bạn nên thực hiện siêu âm tim và đo điện tâm đồ định kỳ theo chỉ định của bác sĩ. Việc kiểm tra sức khỏe định kỳ giúp đánh giá chức năng tim, phát hiện các bất thường và điều chỉnh phương pháp điều trị kịp thời.
Để thuận tiện và tiết kiệm thời gian, bạn có thể lựa chọn Phòng khám Tim mạch BS Phạm Xuân Hậu để kiểm tra sức khỏe định kỳ hoặc thực hiện các xét nghiệm tim mạch theo chỉ định. Với trang thiết bị hiện đại và đội ngũ y bác sĩ chuyên môn cao, phòng khám sẽ giúp bạn nhận biết, chẩn đoán và đưa ra phác đồ điều trị phù hợp cho từng trường hợp.
Liên hệ Phòng khám Tim mạch BS Phạm Xuân Hậu:
- Địa chỉ: 336A Phan Văn Trị, P11, Bình Thạnh, TPHCM
- Điện thoại: 0938237460