1. Suy tim là gì?
Suy tim là hậu quả của nhiều bệnh lý tim mạch gây ra, dẫn đến tình trạng cơ tim không còn đủ sức co bóp để tống máu đảm bảo nhu cầu oxy cần thiết cho cơ thể, gây ra các biểu hiện bất thường. Do tình trạng của từng bệnh lý khác nhau mà tim có thể suy một bên trước rồi dẫn đến suy tim toàn bộ hoặc suy tim toàn bộ ngay từ đầu.
Suy tim chia làm 4 giai đoạn theo Hội Tim mạch New York (NYHA)
- Suy tim giai đoạn I: Không hạn chế vận động thể lực. Vận động thể lực thông thường không gây ra mệt, khó thở, hồi hộp
- Suy tim giai đoạn II: Có hạn chế nhẹ vận động thể lực. Bệnh nhân bình thường khi nghỉ ngơi và vận động nhẹ. Khi vận động thể lực nhiều dẫn đến mệt, khó thở, hồi hộp , đau ngực
Suy tim giai đoạn III khi vận động nhẹ sẽ có triệu chứng bệnh như mệt, khó thở..
- Suy tim giai đoạn III: Hạn chế vận động thể lực nhiều. Bệnh nhân khỏe khi nghỉ ngơi, nhưng khi vận động nhẹ sẽ có triệu chứng bệnh như mệt, khó thở..
- Suy tim giai đoạn IV: Triệu chứng của suy tim xuất hiện ngay cả khi nghỉ ngơi. Một vận động thể lực nhẹ cũng có thể làm nặng lên các triệu chứng cơ năng
Do đó, chế độ dinh dưỡng cho người bệnh suy tim cũng cần được phù hợp với từng giai đoạn, góp phần kiểm soát tình trạng bệnh.
2.Chế độ ăn cho người bệnh suy tim
2.1 Nguyên tắc thực hiện chế độ ăn cho bệnh nhân suy tim
Một số nguyên tắc chính trong chế độ ăn cho người bệnh tim bao gồm:
- Hạn chế các thực phẩm giàu natri
- Khi người bệnh ăn nhiều muối sẽ làm tăng tình trạng giữ nước, dẫn tới tăng gánh nặng cho tim và ảnh hưởng xấu đến tình trạng suy tim.
- Hạn chế lượng natri đưa vào cơ thể sẽ giúp kiểm soát huyết áp, tránh phù nề, giảm tình trạng khó thở.
Bệnh nhân suy tim cần hạn chế ăn nhiều các thực phẩm giàu natri
- Tăng cường thực phẩm giàu chất xơ
- Những thực phẩm giàu chất xơ chứa nhiều chất chống oxy hóa tự nhiên , rất có lợi cho sức khỏe tim mạch, vừa góp phần kiểm soát lượng đường và cholesterol trong máu.
- Chất xơ có nhiều trong các loại rau xanh, ngũ cốc, trái cây tươi...
- Cung cấp đủ lượng kali trong khẩu phần ăn
- Kali là chất quan trọng nhất để duy trì hoạt động của tim. Trong quá trình điều trị, bệnh nhân suy tim thường sử dụng thuốc lợi tiểu nên sẽ làm giảm đáng kể lượng kali trong cơ thể. Vì vậy cần bổ sung kali cho cơ thể.
- Khoáng chất này có nhiều trong chuối, bông cải xanh, bơ, nho...
- Hạn chế chất béo và thực phẩm sinh hơi
- Chất béo là nguyên nhân chính gây xơ vữa động mạnh, làm gia tăng các loại bệnh tim mạch. Nên người bệnh tim mạch cần hạn chế lượng chất béo đưa vào cơ thể.
- Hạn chế các loại thịt đỏ, mỡ động vật, thức ăn nhanh, các món chiên, xào, rán,... nên ăn cá, thịt nạc và ưu tiên các món luộc, hấp.
- Người bệnh cũng nên tránh sử dụng những thực phẩm gây sinh hơi như trứng, đậu và thức ăn lên men.
Người bệnh suy tim cần tăng cường các thực phẩm giàu chất xơ giúp kiểm soát lượng đường và cholesterol trong máu rất có lợi cho sức khỏe
- Kiểm soát lượng nước đưa vào cơ thể mỗi ngày
- Khi suy tim, chức năng hoạt động không tốt, thì lượng nước đưa vào cơ thể không được chuyển hóa sẽ bị giữ lại, gây nên tình trạng phù nề và còn tăng gánh nặng cho tim.
- Người bệnh suy tim nên giảm thiểu uống nước khi gặp triệu chứng khó thở, phù nề .
- Bệnh nhân tốt nhất chỉ nên uống khi cảm thấy khát. Lượng nước uống ngoài bữa ăn phải bằng số lượng nước tiểu trong 24h cộng thêm 300 ml.
- Không sử dụng rượu, bia, các chất kích thích, thuốc lá
- Rượu, đồ uống có cồn, cà phê có chứa các chất gây ức chế thần kinh sẽ gây hại trực tiếp lên cơ tim khiến cho tình trạng bệnh sẽ ngày càng diễn biến nặng hơn.
- Thuốc lá có chứa nicotin gây kích thích bài tiết epinephrine vào máu gây co mạch và khiến tim làm việc mạnh hơn. Mạch máu co nhanh gây tăng huyết áp , trương động mạch, tạo cảm giác khó thở, tức ngực, đau ngực cho người bệnh tim.
2.2 Chế độ ăn cho từng giai đoạn của suy tim
- Suy tim giai đoạn I và II
- Ăn nhạt : không quá 2g muối mỗi ngày
- Tổng calo trong một ngày vào khoảng 30Kcal/kg/ngày. Lượng lipid chỉ chiếm từ 15-20% tổng năng lượng đưa vào cơ thể.
Người bị suy tim giai đoạn I không nên ăn quá 2g muối mỗi ngày
- Ăn nhiều rau xanh, quả, để cung cấp đủ vitamin đặc biệt là vitamin nhóm B.
- Hạn chế protein đưa vào cơ thể từ 1-1,2g/kg/ngày.
- Không nên uống quá 2 lít nước mỗi ngày.
- Hạn chế lao động nặng, hay những hoạt động gắng sức.
- Suy tim giai đoạn III
- Ăn giảm muối, lượng muối đưa vào cơ thể không quá 1-2g/ngày.
- Tổng calo trong ngày vào cơ thể là 25Kcal/kg/ngày. Lượng lipid chỉ chiếm từ 15-20% tổng năng lượng đưa vào cơ thể.
- Protein cung cấp 1g/kg/ngày.
- Ăn rau xanh, hoa quả, cung cấp đủ vitamin, tăng cường thực phẩm chứa kali.
- Hạn chế lượng nước đưa vào cơ thể, đặc biệt là khi có phù.
- Nghỉ ngơi hợp lý sau ăn, tránh lao động quá sức.
- Suy tim giai đoạn IV
- Ăn nhạt hoàn toàn, không thêm gia vị vào thức ăn.
- Tổng calo trong ngày vào cơ thể là 20-25Kcal/kg/ngày. Lượng lipid chỉ chiếm từ 15-20% tổng năng lượng đưa vào cơ thể.
- Protein cung cấp 0,8g/kg/ngày.
- Bù kali vào cơ thể, chọn thức ăn chứa nhiều kali như rau, chuối tiêu, nho...
- Cung cấp đủ vitamin, đặc biệt là vitamin nhóm B.
- Ăn chia nhỏ nhiều bữa, nghỉ ngơi sau khi ăn. Hạn chế vận động, nên nghỉ ngơi nhiều.
- Hạn chế lượng nước đưa vào cơ thể. Tổng lượng nước đưa vào cơ thể khoảng 900ml-1200ml/ngày.
Chế độ ăn cho người bị suy tim đúng giúp giảm sự gia tăng của bệnh và giảm các triệu chứng cho bệnh nhân. Nên có chế độ ăn cụ thể dựa trên nguyên tắc cho từng bệnh nhân theo giai đoạn bệnh và cho người bệnh nếu có những bệnh lý đi kèm.
