Đau Cách Hồi: Dấu Hiệu Của Bệnh Động Mạch Ngoại Biên
Đau cách hồi là hiện tượng đau được nhiều người quan tâm vì thường gặp trong các bệnh lý động mạch ngoại biên do xơ vữa động mạch hoặc tắc hẹp. Nếu tình trạng này trở nên quá trầm trọng, nó có thể dẫn đến việc phải đoạn chi, ảnh hưởng lớn tới sức khỏe và sinh hoạt đời sống của người bệnh.
1. Đau Cách Hồi Là Gì?
Định nghĩa: Đau cách hồi là cảm giác đau mỏi hoặc yếu xuất hiện ở chân và thường xảy ra khi bệnh nhân hoạt động, chẳng hạn như đi lại. Điểm đặc trưng nhất là các triệu chứng này xuất hiện khi bệnh nhân hoạt động và biến mất sau một thời gian nghỉ ngơi.
Cảnh báo: Đây là một dấu hiệu cảnh báo nghiêm trọng vì những người có triệu chứng này có nguy cơ cao bị nhồi máu cơ tim hoặc đột quỵ theo AHA.
Cơ chế: Ở trạng thái bình thường, động mạch sẽ mang máu giàu oxy và chất dinh dưỡng từ tim đi khắp cơ thể. Khi động mạch ở chân bị hẹp hoặc tắc, các cơ ở chân không nhận đủ oxy và chất dinh dưỡng cần thiết cho các hoạt động, dẫn tới thiếu máu chứa oxy ở chân. Ở giai đoạn sớm, chân vẫn còn đủ oxy lúc nghỉ ngơi nên bệnh nhân không cảm thấy đau khi không vận động. Chỉ khi vận động nhiều và hẹp động mạch ở chân tới mức không đủ máu nuôi mới có triệu chứng đau. Vì lý do đó, triệu chứng này mới có tên gọi là cơn đau cách hồi, vì xuất hiện lúc đi lại và biến mất khi nghỉ.
Nguyên nhân: Khi có tuổi, các mạch máu có thể bị tắc do quá trình gọi là xơ vữa mạch hay xơ cứng mạch. Mảng xơ vữa có thể hình thành ở động mạch gồm cholesterol, canxi và mô xơ. Khi mảng xơ vữa đóng ở thành mạch nhiều hơn sẽ khiến động mạch càng hẹp và cứng, làm cho dòng máu đến chân giảm đi. Tình trạng này còn được gọi là bệnh động mạch ngoại biên (PAD).
2. Đặc Điểm Của Cơn Đau Cách Hồi
Mức độ: Mức độ và cảm giác đau cách hồi của mỗi người là không giống nhau. Có thể đau ít, đau nhiều hoặc chỉ có cảm giác mỏi chân nhiều khi đi một quãng đường ngắn.
Vị trí: Đau có thể xảy ra ở hông, đùi, cẳng chân hoặc bàn chân, đau riêng rẽ hoặc phối hợp tùy thuộc vào vị trí động mạch bị hẹp.
Đau khi nghỉ: Thậm chí hoại tử có thể xảy ra khi lòng mạch hẹp nhiều và tuần hoàn bàng hệ kém phát triển.
Bắp chân: Đau cách hồi ở bắp chân là vị trí đau gặp nhiều nhất, khiến người bệnh cảm thấy như bị chuột rút vùng bắp chân khi đi lại và giảm khi nghỉ. Nếu đau ở 2/3 trên bắp chân thường do hẹp động mạch đùi nông, còn 1/3 dưới thường do bệnh lý động mạch khoeo.
Hông, háng, đùi: Đau cách hồi do hẹp động mạch chủ bụng sẽ khiến người bệnh có các triệu chứng đau hông, đau háng, bắp đùi khi đi lại, yếu mỏi vùng cơ hông lưng đi kèm với vết thương ở vùng hông lưng lâu lành do máu đến nuôi dưỡng kém.
Bắp đùi: Đau cách hồi bắp đùi xảy ra do hẹp động mạch đùi chung hoặc hẹp động mạch chày, động mạch mác nếu vị trí đau thấp hơn. Bắt mạch động mạch phía sau chỗ hẹp thấy yếu, huyết áp thấp hoặc không đo được. Siêu âm trong trường hợp này sẽ giúp xác định cụ thể vị trí tổn thương và ước lượng mức độ nặng của bệnh.
3. Nguyên Nhân Của Cơn Đau Cách Hồi
Bệnh động mạch ngoại biên: Cơn đau cách hồi là triệu chứng của bệnh động mạch ngoại biên, gây ra do xơ vữa động mạch theo Medscape.
Yếu tố nguy cơ: Cơn đau thường xuất hiện ở các bệnh nhân có yếu tố nguy cơ gây xơ vữa động mạch, bao gồm:
- Tăng cholesterol máu
- Hút thuốc lá, béo phì
- Tăng huyết áp
- Tiền sử gia đình có người mắc bệnh tim mạch hoặc bệnh mạch máu.
4. Điều Trị Cơn Đau Cách Hồi
Loại bỏ yếu tố nguy cơ: Để cải thiện cơn đau cách hồi, bệnh nhân cần loại bỏ các yếu tố nguy cơ sau:
- Giảm cholesterol máu: Cụ thể, LDL cholesterol cần được điều chỉnh xuống dưới 100 mg/dL bằng cách thay đổi lối sống, chế độ ăn kết hợp với thuốc hạ lipid máu theo hướng dẫn của bác sĩ.
- Ngừng hút thuốc lá, kiểm soát đường huyết, huyết áp chặt chẽ không chỉ giúp giảm cơn đau cách hồi mà còn giảm nguy cơ mắc bệnh mạch vành.
Tập thể dục phục hồi chức năng: Người bệnh có cơn đau cách hồi cần tập thể dục phục hồi chức năng nhằm giảm triệu chứng đau cách hồi: chọn một địa điểm thuận lợi hoặc chạy trên thảm 45-60 phút trong 3 ngày mỗi tuần, kéo dài ít nhất 3 tháng. Nếu có điều kiện, nên chạy dưới sự giám sát của nhân viên y tế ở mỗi giai đoạn tập luyện.
Điều trị nội khoa: Sử dụng các thuốc chống tắc mạch theo chỉ định của bác sĩ có thể cải thiện một phần triệu chứng, giảm nguy cơ nhồi máu cơ tim hoặc đột quỵ do nguyên nhân tim mạch.
Điều trị ngoại khoa (phẫu thuật):
- Can thiệp thông mạch qua da: Đây là phương pháp ít xâm lấn và ít nguy cơ hơn so với phẫu thuật. Một vết chọc nhỏ qua da sẽ đưa một dây dẫn có bóng vào nơi động mạch bị hẹp. Bóng nong được đưa đến chỗ hẹp của động mạch và bơm lên làm rộng lòng mạch, giúp dòng máu đi qua dễ dàng hơn. Trong một số trường hợp, stent sẽ được đặt vào lòng mạch để tránh hẹp trở lại.
- Phẫu thuật tái thông mạch: Đây là phẫu thuật dùng đoạn mạch của cơ thể để nối chỗ hẹp, giúp dòng máu chảy qua. Phẫu thuật này tốt nhất là chỉ định cho bệnh nhân sức khỏe tốt, dưới 70 tuổi và không bị tiểu đường.