Loạn sản cơ: Nguyên nhân, triệu chứng và phương pháp điều trị
Loạn sản cơ (Fibromuscular dysplasia - FMD) là một bệnh lý xảy ra khi một đoạn ngắn thuộc mạch máu bị thu hẹp lại do thành mạch máu dày lên bất thường. Khi loạn sản cơ gây ảnh hưởng đến vùng mạch máu nuôi não, có thể dẫn đến đột quỵ. Theo thống kê từ Cleveland Clinic, FMD phổ biến hơn ở phụ nữ, đặc biệt là độ tuổi từ 40-60 [^1].
1. Triệu chứng và nguyên nhân
- Ảnh hưởng: Loạn sản cơ có thể ảnh hưởng đến bất kỳ mạch máu nào trong cơ thể, tuy nhiên phổ biến nhất là mạch máu đến thận và não [^1]. Loạn sản cơ ảnh hưởng đến mạch máu não có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng như đột quỵ.
- Triệu chứng: Không phải ai mắc loạn sản cơ cũng có triệu chứng rõ ràng. Tuy nhiên, khi tình trạng này ảnh hưởng đến lưu lượng máu đến não, các triệu chứng có thể bao gồm:
- Đau đầu, ù tai (tinnitus), đau cổ.
- Chóng mặt hoặc cảm giác choáng váng.
- Buồn nôn.
- Mất thị lực thoáng qua.
- Cảm giác mất ý thức.
- Trong nhiều trường hợp, triệu chứng đầu tiên có thể là cơn thiếu máu não thoáng qua (TIA) hoặc đột quỵ [^2].
- Nguyên nhân: Nguyên nhân chính xác gây loạn sản cơ vẫn chưa được biết rõ. Các nghiên cứu cho thấy có thể có sự liên quan giữa loạn sản cơ với các yếu tố di truyền, hormone hoặc các yếu tố môi trường khác. Tuy nhiên, cần có thêm nhiều nghiên cứu để xác định nguyên nhân cụ thể [^1].
- Yếu tố nguy cơ: Mặc dù nguyên nhân chính xác chưa rõ, một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh:
- Hút thuốc lá: Hút thuốc có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh về mạch máu.
- Cao huyết áp: Tăng huyết áp có thể gây áp lực lên thành mạch máu, làm tăng nguy cơ phát triển FMD ^3.
- Tiền sử gia đình: Nếu có người thân mắc bệnh loạn sản cơ, nguy cơ mắc bệnh của bạn có thể tăng lên.
2. Chẩn đoán
Để chẩn đoán loạn sản cơ, bác sĩ có thể sử dụng các phương pháp sau:
- Siêu âm Duplex: Đây là một xét nghiệm không xâm lấn, sử dụng sóng siêu âm để kiểm tra vận tốc của máu khi đi qua mạch máu. Nếu bạn bị loạn sản cơ, vận tốc dòng máu có thể tăng lên nhanh chóng khi đi qua các khu vực bị hẹp do thành mạch máu dày lên ^4.
- Chụp X-quang cắt lớp mạch máu (CT Angiography): Xét nghiệm này bao gồm tiêm một chất cản quang vào cơ thể để làm cho mạch máu hiển thị rõ hơn trên hình ảnh X-quang. Hình ảnh điển hình của mạch máu bị loạn sản cơ trên CT thường có hình dạng "chuỗi hạt", do các vùng hẹp và giãn xen kẽ nhau dọc theo mạch máu ^5.
3. Điều trị
Việc điều trị loạn sản cơ nhằm mục đích kiểm soát các triệu chứng, ngăn ngừa biến chứng và cải thiện lưu lượng máu. Các phương pháp điều trị có thể bao gồm:
- Nong mạch vành qua da, đặt stent: Phương pháp này sử dụng một ống thông (catheter) nhỏ được đưa vào mạch máu qua da (thường ở bẹn hoặc cổ tay) và dẫn đến khu vực mạch máu bị hẹp. Một quả bóng nhỏ ở đầu ống thông được bơm phồng lên để nong rộng mạch máu. Trong nhiều trường hợp, một stent (ống lưới kim loại nhỏ) được đặt vào để giữ cho mạch máu không bị hẹp lại ^6.
- Cắt bỏ và khâu nối: Đây là một thủ thuật phẫu thuật, trong đó đoạn mạch máu bị loạn sản được cắt bỏ và hai đầu mạch máu được khâu nối lại với nhau ^7.
- Đặt ghép: Trong phương pháp này, đoạn mạch máu bị bệnh được cắt bỏ và thay thế bằng một đoạn mạch máu khác, thường lấy từ tĩnh mạch ở chân ^7.
- Cắt bỏ lớp áo trong động mạch cảnh (Carotid endarterectomy): Đây là một phẫu thuật được sử dụng để nong rộng động mạch cảnh khi nó bị hẹp do các bệnh lý, bao gồm cả loạn sản cơ. Phẫu thuật này bao gồm việc cắt bỏ mảng xơ vữa hoặc lớp áo trong bị dày lên gây hẹp lòng mạch ^8.
Lưu ý quan trọng: Thông tin trên chỉ mang tính chất tham khảo. Việc chẩn đoán và điều trị loạn sản cơ cần được thực hiện bởi bác sĩ chuyên khoa tim mạch hoặc mạch máu. Nếu bạn có bất kỳ triệu chứng nào nghi ngờ liên quan đến loạn sản cơ, hãy đến gặp bác sĩ để được tư vấn và điều trị kịp thời.
Tài liệu tham khảo:
[^1]: Cleveland Clinic. (n.d.). Fibromuscular Dysplasia (FMD). Truy cập từ https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/17619-fibromuscular-dysplasia-fmd [^2]: Mayo Clinic. (n.d.). Fibromuscular dysplasia. Truy cập từ https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/fibromuscular-dysplasia/symptoms-causes/syc-20353507