Xuất hiện cơn đau thắt ngực, chóng mặt, hoa mắt, choáng váng thoáng qua nhưng lại nhầm tưởng do áp lực, căng thẳng hoặc vận động mạnh khiến cho nhiều bệnh nhân mắc bệnh cơ tim phì đại trở nặng dẫn đến ngất xỉu, thậm chí đột tử do không được phát hiện và điều trị kịp thời.
Bất ngờ phát hiện bệnh khi đi tiêm ngừa
Anh Lý Minh Thuận (35 tuổi, Q.Tân Bình, TP.HCM) thỉnh thoảng bị đau thắt ngực, khó thở, tim đập nhanh khi chơi tennis nhưng nghĩ rằng do vận động cường độ cao và tập trung cao độ cho trận đấu nên anh chủ quan không để ý. Trong một lần đi khám tổng quát để tiêm ngừa, anh bất ngờ khi phát hiện bệnh cơ tim phì đại tắc nghẽn. Bác sĩ khuyến cáo anh không nên chơi các môn thể thao gắng sức.
Cách đây vài năm, hàng triệu người hâm mộ trên toàn thế giới đã vô cùng bàng hoàng và thương tiếc trước sự ra đi của cựu tiền vệ Vivien Foe – cầu thủ người Cameroon. Giữa hiệp hai của trận đấu, cựu tiền vệ đột nhiên gục ngã giữa sân, không có bất kỳ cản phá nào. Mặc dù đội ngũ y tế tiến hành chăm sóc ngay lập tức, Foe đã qua đời ngay sau đó. Sau 2 lần khám nghiệm tử thi, xác định cựu tiền vệ mắc bệnh cơ tim phì đại, bệnh lý chưa từng được phát hiện trong bất kỳ cuộc thăm khám sức khỏe hay khám định kỳ nào.
Thông thường người trẻ rất chủ quan, nghĩ rằng các triệu chứng hồi hộp, hoa mắt, chóng mặt, đau ngực chỉ là “xoàng xĩnh”, lơ là thăm khám và điều trị. Nhiều trường hợp còn nghe mách bảo của người này người kia, tự ý mua theo các toa thuốc tim mạch sử dụng vì thấy có triệu chứng tương tự mà không thăm khám bác sĩ, dẫn đến gặp biến chứng nguy hiểm.
“Bệnh cơ tim phì đại là căn bệnh nguy hiểm có thể gây đột tử ở bệnh nhân, đặc biệt là người trẻ tuổi và vận động viên thể thao. Bệnh thường không có triệu chứng rõ ràng, dễ nhầm lẫn với các bệnh lý khác như đau thắt ngực, hoa mắt, chóng mặt, choáng váng khi đổi tư thế, khó thở, ngất xỉu… Bệnh nhân có thể sống chung với bệnh như bình thường, tuy nhiên, triệu chứng đầu tiên và cũng là cuối cùng của bệnh chính là đột tử”, bác sĩ Huỳnh Ngọc Long cho biết thêm.
Bệnh cơ tim phì đại nguy hiểm bởi triệu chứng đầu tiên và cũng là cuối cùng của bệnh chính là đột tử
Bệnh cơ tim phì đại – căn bệnh nguy hiểm gây đột tử ở người trẻ
Bệnh cơ tim phì đại là bệnh lý di truyền với tỷ lệ mắc bệnh là 1/500, và là nguyên nhân thường gặp dẫn đến đột tử ở vận động viên và người trẻ tuổi.
Bệnh cơ tim phì đại là gì?
Bệnh cơ tim phì đại (Hypertrophic Cardiomyopathy) là bệnh lý di truyền do đột biến gen mã hóa protein của cấu trúc sarcomere cơ tim. Bệnh nhân bị cơ tim phì đại sẽ có thành tim dày lên, có thể tiến triển tới tình trạng tắc nghẽn đường ra thất trái, hở van hai lá, rối loạn chức năng tâm trương, thiếu máu cơ tim và loạn nhịp tim. Đây cũng chính là nguyên nhân khiến bệnh nhân xuất hiện các triệu chứng như mệt mỏi, đau ngực, phù phổi, khó thở kịch phát về đêm, ngất, tiền ngất và thậm chí là đột tử.
Dựa vào hình thái và chức năng của tim, bệnh cơ tim phì đại được chia thành:
- Bệnh cơ tim phì đại tắc nghẽn: Khoảng 60 – 70% các trường hợp bệnh cơ tim phì đại là ở dạng này. Bệnh nhân cơ tim phì đại tắc nghẽn có vách ngăn giữa tâm thất trái và tâm thất phải dày hơn, gây tắc nghẽn đường ra thất trái và giảm lưu lượng máu qua tim.
- Bệnh cơ tim phì đại không tắc nghẽn: Khoảng 1/3 trường hợp còn lại là dạng cơ tim phì đại không tắc nghẽn. Bệnh nhân không bị giảm lưu lượng máu qua tim, tuy nhiên, tâm thất trái bệnh nhân có thể dày và cứng hơn làm giảm thể tích chứa máu của tâm thất trái, từ đó giảm lượng máu bơm ra ngoài tim để đi nuôi cơ thể.
Triệu chứng của bệnh cơ tim phì đại
Triệu chứng của bệnh cơ tim phì đại có thể khác nhau ở mỗi người. Bệnh nhân có thể không có hoặc có rất ít triệu chứng bất thường. Chính điều này khiến bệnh thường được phát hiện ở giai đoạn muộn, khi có biến chứng nguy hiểm đe dọa tính mạng.
Thông thường, các dấu hiệu của cơ tim phì đại sẽ xuất hiện rõ khi chức năng bơm máu của tim bị suy giảm đáng kể. Người bệnh có thể gặp các triệu chứng như:
- Khó thở, nhất là khi gắng sức.
- Đau nhói ngực, nhất là khi hoạt động thể lực.
- Ngất xỉu, đây là dấu hiệu báo hiệu rối loạn nhịp nhanh thất hoặc rung thất, có nguy cơ đột tử.
- Đánh trống ngực.
Nguyên nhân nào dẫn đến bệnh cơ tim phì đại?
Bệnh cơ tim phì đại là bệnh lý di truyền được gây ra bởi các đột biến gen khiến cơ tim phát triển bất thường, thành tim dày lên. Do đó, khi một thành viên trong gia đình được chẩn đoán mắc bệnh, khuyến cáo tất cả thành viên còn lại trong gia đình nên thực hiện xét nghiệm và kiểm tra gen để tìm gen đột biến gây bệnh.
Nguyên nhân mắc bệnh cơ tim phì đại ở người lớn tuổi có thể do mắc bệnh tăng huyết áp nhưng không được điều sớm và hiệu quả.
Một số nguyên nhân khác có thể kể đến:
- Thể thứ phát sau quá tải ở tâm thu:
- Tăng huyết áp
- Hẹp eo động mạch chủ
- Bất thường ở bộ máy dưới van hai lá
- Hẹp chủ
- Thể thoáng qua
- Bệnh cơ tim phì đại ở trẻ sơ sinh do mẹ bị đái tháo đường
- Corticoide ở trẻ sơ sinh
- Bất nhiều cơ quan có cơ tim phì đại:
- Hội chứng Noonan
- Bệnh chuyển hóa Glycogen
- Bệnh Friedreich
- Bất thường trong quá trình oxy hóa các acid béo
- Thiếu hụt chuỗi oxy hóa bên trong ty thể
Ai có nguy cơ mắc bệnh cơ tim phì đại?
Đối tượng mắc bệnh cơ tim phì đại thường gặp nhất là người trẻ tuổi (dưới 35 tuổi) hoặc vận động viên. Tuy nhiên, bệnh vẫn có thể xuất hiện ở người lớn tuổi, hiếm gặp ở trẻ em, trở sơ sinh. Bệnh cơ tim phì đại ở trẻ em thường không rõ nguyên nhân.
Bệnh cơ tim phì đại thường gặp ở người trẻ tuổi (dưới 35 tuổi) hoặc vận động viên
Biến chứng nguy hiểm của bệnh cơ tim phì đại là gì?
Nếu không được phát hiện sớm và điều trị kịp thời, đúng cách, bệnh nhân cơ tim phì đại có nguy cơ đối mặt với các biến chứng nguy hiểm sau:
- Rối loạn nhịp tim: Bệnh cơ tim phì đại có thể dẫn đến rung tâm nhĩ, nhịp nhanh thất và rung thất. Trong đó, rung tâm nhĩ là nguyên nhân làm gia tăng hình thành cục máu đông, gây nhồi máu cơ tim, đột quỵ. Nhịp nhanh thất và rung thất là nguyên nhân thường gặp gây ngừng tim, đột tử.
- Thiếu máu cơ tim: Sự dày lên của cơ tim khiến lượng máu qua động mạch vành suy giảm, dẫn đến thiếu máu nuôi dưỡng cơ tim.
- Giãn cơ tim: Bệnh kéo dài có thể làm tâm thất giãn ra để tăng thể tích chứa máu, lâu dần làm giảm sức co bóp của cơ tim.
- Hở van hai lá: Van hai lá là van ngăn cách tâm nhĩ trái và tâm thất trái. Trong trường hợp cơ tim dày lên sẽ khiến khoảng không gian cho máu lưu thông giảm đi, máu chảy qua van tim nhanh và dồn dập làm tăng áp lực của dòng máu lên van tim, ảnh hưởng đến hoạt động van hai lá, gây hở van.
- Suy tim: Việc cơ tim dày lên sẽ khiến tim giảm khả năng bơm máu để đáp ứng lại nhu cầu của cơ thể, kết quả dẫn đến suy tim.
Chẩn đoán bệnh cơ tim phì đại bằng cách nào?
Để chẩn đoán bệnh cơ tim phì đại, bác sĩ sẽ hỏi tiền sử bệnh lý của bản thân người bệnh và gia đình. Tiếp đến, bác sĩ có thể yêu cầu người bệnh thực hiện một số kiểm tra cận lâm sàng như:
- Siêu âm tim: Cho thấy sự thay đổi trong độ dày của cơ tim và dòng máu bị tắc nghẽn.
- Đo điện tim: Phát hiện tín hiệu điện bất thường của tim, cho cảnh bảo các cơ tim đang dày lên.
Siêu âm tim và đo điện tim là những kiểm tra cần thiết trong trường hợp nghi ngờ bệnh nhân có dấu hiệu của bệnh cơ tim phì đại
Ngoài ra, bác sĩ có thể yêu cầu người bệnh thực hiện một số kiểm tra khác như kiểm tra chức năng tim khi vận động, chụp cộng hưởng từ, đặt ống thông tim để cho kết quả chính xác, từ đó xác định phác đồ điều trị phù hợp và hiệu quả.
Điều trị cơ tim phì đại như thế nào?
Bác sĩ Huỳnh Ngọc Long cho biết, bệnh cơ tim phì đại có thể điều trị bằng thuốc kết hợp thay đổi lối sống, theo dõi và tái khám định kỳ theo lịch hẹn của bác sĩ. Trong trường hợp bệnh nhân không đáp ứng với việc điều trị bằng thuốc, bác sĩ sẽ chỉ định bệnh nhân tham gia phẫu thuật cắt lọc cơ tim hoặc cắt đốt cơ tim bằng cồn nguyên chất.
“Các dấu hiệu nhận biết bệnh tim mạch rất mập mờ, dễ nhầm lẫn với các bệnh lý khác. Do đó, nhiều trường hợp bệnh nhân phát hiện bệnh khi bệnh đã tiến triển nghiêm trọng, hoặc vô tình phát hiện khi thăm khám bệnh khác. Bên cạnh đó, hầu như 100% người lớn tuổi có thể mắc nhiều bệnh cùng một lúc như cơ tim phì đại, tăng huyết áp, đái tháo đường,… Nếu không được phát hiện sớm và điều trị kịp thời có thể dẫn đến biến chứng nguy hiểm, thậm chí đe dọa tính mạng”, bác sĩ Huỳnh Ngọc Long nhấn mạnh.
Vì vậy, bác sĩ Huỳnh Ngọc Long khuyến cáo dù ở độ tuổi nào, đặc biệt những người chơi thể thao và người có bệnh nền cần thăm khám, tầm soát sức khỏe tim mạch định kỳ để phát hiện sớm và điều trị hiệu quả các vấn đề tim mạch.
Thúy Nguyễn