Mục lục
- Nhồi máu cơ tim không điển hình là gì?
- Vì sao triệu chứng lại không điển hình?
- Dấu hiệu thường gặp của NMCT không điển hình
- Ai có nguy cơ cao?
- Khi nào cần đến cấp cứu?
- Khám, xét nghiệm và chẩn đoán
- Phòng ngừa và điều chỉnh lối sống
- [Kết luận và lời khuyên]
Nhồi máu cơ tim không điển hình là gì?
Nhồi máu cơ tim (NMCT) xảy ra khi một phần cơ tim bị thiếu máu trầm trọng do tắc nghẽn động mạch vành. “Không điển hình” có nghĩa là cơn NMCT không gây ra những dấu hiệu kinh điển như đau ngực dữ dội, bóp nghẹt lan lên vai trái hoặc cánh tay trái. Thay vào đó, người bệnh có thể chỉ thấy mệt mỏi, khó thở nhẹ, buồn nôn hoặc đau không rõ vị trí — dễ bị nhầm với rối loạn tiêu hoá, suy nhược hay căng thẳng.
Hiểu khái niệm này rất quan trọng vì nếu bỏ sót, người bệnh sẽ mất cơ hội điều trị kịp thời, làm tăng nguy cơ biến chứng nặng.
Vì sao triệu chứng lại không điển hình?
Một số lý do dẫn đến triệu chứng không điển hình:
- Đặc điểm cá nhân: phụ nữ, người cao tuổi, người mắc đái tháo đường thường có đau ít điển hình hoặc không đau.
- Ngưỡng đau thay đổi: rối loạn cảm giác thần kinh (ví dụ do đái tháo đường) làm người bệnh ít cảm nhận đau.
- Vùng cơ tim bị tổn thương: NMCT ở một số vùng tim có thể không gây đau ngực rõ rệt.
- Triệu chứng bị che giấu: mệt mỏi, hụt hơi hoặc buồn nôn dễ bị cho là bệnh khác.
Biết được các cơ chế này giúp người bệnh và người nhà cảnh giác hơn khi xuất hiện các dấu hiệu bất thường.
Dấu hiệu thường gặp của NMCT không điển hình
Những triệu chứng không điển hình thường gặp — đặc biệt cần chú ý ở người lớn — gồm:
- Mệt mỏi bất thường, kiệt sức không rõ lý do.
- Khó thở hoặc hụt hơi khi hoạt động nhẹ hoặc cả khi nghỉ.
- Đau hoặc khó chịu ở vùng bụng trên, cảm giác ợ nóng, nôn ói, hoặc khó tiêu kéo dài.
- Đau lưng giữa hai bả vai, đau hàm, đau cổ hoặc đau lan xuống cánh tay phải (không chỉ bên trái).
- Hoa mắt, choáng, đôi khi ngất hoặc gần ngất.
- Đổ mồ hôi lạnh, da tái, cảm giác lo lắng bất thường.
Một người có một hoặc vài triệu chứng trên, nhất là khi xuất hiện đột ngột hoặc nghiêm trọng hơn, cần được đánh giá y tế ngay.
Ai có nguy cơ cao
Những nhóm sau dễ gặp NMCT không điển hình và cần cảnh giác cao độ:
- Phụ nữ: thường có triệu chứng khác so với nam, hay mệt mỏi, khó chịu vùng bụng, hoặc khó thở.
- Người lớn tuổi: triệu chứng có thể không rõ ràng hoặc bị nhầm lẫn với bệnh mạn tính khác.
- Người mắc bệnh đái tháo đường: thần kinh cảm giác bị tổn thương khiến đau giảm hoặc mất.
- Người có tiền sử tăng huyết áp, rối loạn mỡ máu, xơ vữa động mạch, hút thuốc, béo phì, hoặc tiền sử gia đình có bệnh tim sớm.
Nếu bạn thuộc nhóm nguy cơ này, nên chủ động kiểm tra sức khỏe tim mạch định kỳ.
Khi nào cần đến cấp cứu?
Hãy coi đây là dấu hiệu khẩn cấp và gọi cấp cứu (115 ở Việt Nam hoặc tới cơ sở y tế gần nhất) nếu bạn hoặc người xung quanh có:
- Khó thở đột ngột, nặng.
- Đau ngực hoặc cảm giác ép nặng ở ngực kéo dài hơn vài phút (dù không quá dữ dội).
- Ngất hoặc gần ngất, hoa mắt dữ dội.
- Đổ mồ hôi lạnh, buồn nôn kèm chóng mặt.
Lưu ý: NMCT không điển hình có thể bắt đầu bằng triệu chứng nhẹ rồi trở nặng. Vì vậy, nếu cảm thấy bất thường và đặc biệt nếu bạn có yếu tố nguy cơ tim mạch, đừng chần chừ — đi khám ngay.
Khám, xét nghiệm và chẩn đoán
Bác sĩ sẽ kết hợp thông tin lâm sàng và các xét nghiệm để chẩn đoán:
- Khám lâm sàng: đo mạch, huyết áp, kiểm tra toàn thân.
- Điện tâm đồ (ECG): có vai trò quan trọng nhưng ban đầu có thể chưa rõ ràng ở một số trường hợp.
- Xét nghiệm men tim (troponin): quan trọng để phát hiện tổn thương cơ tim; cần lấy máu theo dõi nhiều lần.
- Siêu âm tim: đánh giá chức năng tim và vùng cơ tim bị tổn thương
- Các xét nghiệm hỗ trợ khác: X-quang ngực, xét nghiệm máu cơ bản, test gắng sức hoặc chụp mạch vành khi cần thiết.
Quyết định điều trị thường dựa trên tổng hợp lâm sàng và kết quả xét nghiệm. Việc chẩn đoán kịp thời giúp giảm thiểu tổn thương cơ tim và tỉ lệ tử vong.
Phòng ngừa và điều chỉnh lối sống
Ngăn ngừa NMCT, kể cả dạng không điển hình, dựa trên kiểm soát các yếu tố nguy cơ:
- Kiểm soát huyết áp: đo và điều trị theo hướng dẫn của bác sĩ.
- Kiểm soát đái tháo đường: theo dõi đường huyết, tuân thủ thuốc và chế độ ăn.
- Kiểm soát mỡ máu: giảm chất béo bão hòa, tăng chất xơ, tuân thủ thuốc nếu được chỉ định.
- Bỏ thuốc lá và hạn chế rượu: hai yếu tố gia tăng nguy cơ xơ vữa và NMCT.
- Duy trì cân nặng hợp lý và hoạt động thể chất: tập vừa phải ít nhất 150 phút mỗi tuần nếu sức khỏe cho phép.
- Ăn uống hợp lý: tăng rau, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt; hạn chế muối và đường.
- Khám sức khỏe định kỳ: kiểm tra huyết áp, đường máu, mỡ máu và đánh giá tim mạch theo khuyến cáo của bác sĩ.
Hành vi chủ động và hiểu rõ dấu hiệu giúp phát hiện sớm, giảm biến chứng.
Một số lưu ý khi chăm sóc người nghi NMCT
- Nếu người thân có nguy cơ cao và xuất hiện các triệu chứng bất thường, đừng chủ quan. Hãy đưa họ đến cơ sở y tế sớm.
- Ghi lại thời điểm bắt đầu triệu chứng, diễn tiến và các yếu tố kèm theo (uống thuốc gì, tiền sử bệnh) để cung cấp thông tin cho nhân viên y tế.
- Tránh cho người bệnh uống thuốc giảm đau mạnh hoặc tự ý điều trị tại nhà nếu nghi ngờ NMCT — thay vào đó hãy liên hệ dịch vụ y tế.
Kết luận và lời khuyên
Nhồi máu cơ tim không điển hình dễ bị bỏ sót nhưng vẫn là tình trạng nghiêm trọng. Hiểu các triệu chứng “không điển hình”, nhận diện nhóm nguy cơ và biết khi nào cần cấp cứu là những bước then chốt để bảo vệ tính mạng.
Nếu bạn có thắc mắc về triệu chứng tim mạch hoặc thuộc nhóm nguy cơ, hãy khám và tư vấn với bác sĩ chuyên khoa tim mạch. Kiểm tra định kỳ giúp phát hiện sớm bệnh lý mạch vành và điều chỉnh kịp thời.
Thông tin liên hệ (CTA):
BS Phạm Xuân Hậu — Chuyên khoa Tim mạch và Tim mạch can thiệp Phòng khám Tim mạch Siêu âm OCA Địa chỉ: 336a Phan Văn Trị, Bình Lợi Trung, TPHCM Tel: 0938237460
Lưu ý: Bài viết chỉ mang tính chất thông tin giáo dục. Không thay thế tư vấn, chẩn đoán hoặc điều trị y khoa cá nhân. Khi nghi ngờ nhồi máu cơ tim, hãy liên hệ ngay với cơ sở y tế.
Nguồn tham khảo: Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), Bộ Y tế Việt Nam, WebMD, Medscape (tài liệu chuyên môn cập nhật).