Stress ảnh hưởng đến tim mạch như thế nào? Bài viết giải thích cơ chế tác động của stress lên tim mạch, các bệnh tim mạch liên quan đến stress (tăng huyết áp, nhồi máu cơ tim, rối loạn nhịp tim, xơ vữa động mạch) và cách giảm stress để bảo vệ tim mạch. Hãy đến khám tại Phòng khám Tim mạch BS Phạm Xuân Hậu để được tư vấn.

Ảnh hưởng của Stress đến Sức Khỏe Tim Mạch

Stress là một phần không thể tránh khỏi trong cuộc sống hiện đại. Từ áp lực công việc, cuộc sống cá nhân đến các yếu tố ngoại cảnh như tài chính và môi trường,…và tác động lên sức khỏe con người theo nhiều cách khác nhau. Mặc dù khoa học vẫn chưa thể xác định cơ chế chính xác của stress gây bệnh tim mạch như thế nào. Nhưng chắc chắn rằng stress là một trong những yếu tố nguy cơ đã và đang gây ảnh hưởng đến sức khỏe tim mạch.

1. Stress là gì?

Stress là phản ứng tự nhiên của cơ thể khi đối mặt với các tình huống gây áp lực, đe dọa hoặc thách thức. Theo Bộ Y Tế, khi gặp phải stress, cơ thể sẽ phản ứng bằng cách kích hoạt hệ thống thần kinh giao cảm, giải phóng các hormone như adrenaline và cortisol, nhằm chuẩn bị cho cơ thể phản ứng với tình huống nguy hiểm. Mặc dù stress ngắn hạn có thể giúp chúng ta đối phó với các tình huống khẩn cấp, nhưng stress kéo dài sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, đặc biệt là sức khỏe tim mạch.

2. Cơ chế ảnh hưởng của stress lên tim mạch

Khi stress xảy ra, cơ thể sẽ phản ứng bằng cách:

• Tăng nhịp tim và huyết áp: Khi cơ thể đối mặt với stress, các hormone như adrenaline sẽ làm tăng nhịp tim, đồng thời huyết áp cũng tăng để đảm bảo cung cấp đủ máu cho các cơ quan quan trọng. Nếu tình trạng này kéo dài, hệ tim mạch sẽ phải chịu áp lực lớn, dẫn đến tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch. Theo Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA), tăng huyết áp kéo dài có thể dẫn đến tổn thương tim và mạch máu.
• Tăng sản xuất cortisol: Cortisol là hormone chính được tiết ra khi cơ thể gặp stress. Tuy nhiên, mức cortisol cao kéo dài sẽ gây ra tình trạng viêm mãn tính trong cơ thể, làm tăng nguy cơ hình thành mảng xơ vữa trong động mạch và gây hẹp lòng mạch. Nghiên cứu trên tạp chí của trường môn tim mạch Hoa Kỳ (JACC) cho thấy mối liên hệ giữa cortisol cao và bệnh tim mạch.
• Tăng cường kết dính tiểu cầu: Stress có thể làm tăng mức độ kết dính của tiểu cầu, từ đó làm tăng nguy cơ hình thành cục máu đông, dẫn đến tắc nghẽn mạch máu. Nếu cục máu đông này xuất hiện trong động mạch vành, nó có thể gây ra nhồi máu cơ tim. Theo một nghiên cứu trên PubMed, stress có thể kích hoạt các yếu tố đông máu, làm tăng nguy cơ huyết khối.
• Tác động tiêu cực lên hành vi: Stress cũng có thể ảnh hưởng đến lối sống và hành vi của con người, khiến họ dễ mắc các thói quen không lành mạnh như hút thuốc, ăn uống không điều độ, sử dụng rượu bia, và lười vận động – tất cả những yếu tố này đều làm tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch.

3. Stress có thể gây ra các vấn đề tim mạch

• Tăng huyết áp

Stress kéo dài có thể làm tăng huyết áp, một yếu tố nguy cơ hàng đầu của bệnh tim mạch. Khi cơ thể bị stress, nhịp tim và huyết áp đều tăng lên, gây áp lực lớn lên thành mạch máu. Theo thời gian, áp lực này có thể gây tổn thương thành mạch, làm yếu mạch máu và dễ dẫn đến tình trạng xơ vữa động mạch, từ đó làm tăng nguy cơ nhồi máu cơ tim và đột quỵ.

• Nhồi máu cơ tim

Stress có thể làm tăng khả năng kết dính của tiểu cầu và hình thành cục máu đông. Khi cục máu đông gây tắc nghẽn động mạch vành – mạch máu chính cung cấp máu cho tim – tình trạng nhồi máu cơ tim sẽ xảy ra. Nhồi máu cơ tim là tình trạng nguy hiểm, có thể dẫn đến tử vong nếu không được cấp cứu kịp thời.

• Rối loạn nhịp tim

Stress cũng có thể gây ra rối loạn nhịp tim – một tình trạng mà nhịp tim có thể quá nhanh, quá chậm hoặc không đều. Rối loạn nhịp tim, đặc biệt là nhịp tim nhanh, có thể khiến tim không bơm đủ máu đi khắp cơ thể, gây ra các triệu chứng như chóng mặt, mệt mỏi, và ngất xỉu. Tình trạng này nếu kéo dài có thể dẫn đến suy tim hoặc các biến chứng tim mạch nghiêm trọng khác.

• Xơ vữa động mạch

Stress kéo dài dẫn đến mức cortisol cao, gây viêm mãn tính trong cơ thể và làm tổn thương thành mạch. Điều này tạo điều kiện cho các mảng bám lipid tích tụ trong động mạch, gây ra tình trạng xơ vữa động mạch. Xơ vữa động mạch là nguyên nhân hàng đầu gây ra các bệnh lý tim mạch như tăng huyết áp, nhồi máu cơ tim và đột quỵ.

4. Cách giảm stress và bảo vệ sức khỏe tim mạch

Mặc dù stress là không thể tránh khỏi, chúng ta có thể học cách quản lý nó một cách hiệu quả để bảo vệ sức khỏe tim mạch. Dưới đây là một số phương pháp giúp giảm stress và tăng cường sức khỏe tim mạch:

• Tập thể dục thường xuyên

Hoạt động thể chất không chỉ giúp cải thiện sức khỏe tổng thể mà còn giúp giảm căng thẳng hiệu quả. Tập thể dục thường xuyên có thể giúp tăng cường tuần hoàn máu, giảm huyết áp và giảm mức cortisol trong cơ thể. Các bài tập như đi bộ, chạy bộ, yoga hoặc bơi lội đều là những lựa chọn tốt để giảm stress. Theo khuyến cáo của AHA, nên tập thể dục ít nhất 150 phút mỗi tuần với cường độ vừa phải.

• Chế độ ăn uống lành mạnh

Một chế độ ăn uống cân bằng và lành mạnh có thể giúp giảm nguy cơ mắc các bệnh tim mạch. Hạn chế thực phẩm giàu chất béo bão hòa, đường và muối, thay vào đó bổ sung thực phẩm giàu chất xơ, vitamin và khoáng chất như rau củ, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt và thực phẩm giàu omega-3 như cá hồi và quả óc chó. Chế độ ăn DASH (Dietary Approaches to Stop Hypertension) được chứng minh là có lợi cho tim mạch.

• Giấc ngủ đủ và đều đặn

Ngủ đủ giấc giúp cơ thể hồi phục và giảm mức độ stress. Một giấc ngủ ngon và đều đặn có thể giúp giảm mức cortisol và ổn định huyết áp, từ đó bảo vệ sức khỏe tim mạch. Nên ngủ đủ 7-8 tiếng mỗi đêm.

Ngoài ra, các phương pháp như: thiền, yoga, hoặc hít thở sâu,…có thể giúp giảm căng thẳng và làm dịu tâm trí, cải thiện tâm trạng, làm giảm mức độ lo âu, ổn định nhịp tim và huyết áp.

• Xây dựng lối sống lành mạnh

Bỏ thuốc lá và hạn chế rượu bia là những bước quan trọng để bảo vệ sức khỏe tim mạch. Ngoài ra, việc duy trì cân nặng hợp lý, thường xuyên kiểm tra sức khỏe định kỳ cũng là những yếu tố cần thiết giúp giảm nguy cơ mắc các bệnh tim mạch.

5. Khi nào nên đi khám bác sĩ?

Nếu bạn gặp phải các triệu chứng như nhịp tim nhanh, đau ngực, khó thở hoặc thường xuyên cảm thấy lo âu, căng thẳng, hãy đến khám bác sĩ ngay lập tức. Việc chẩn đoán sớm và điều trị kịp thời có thể giúp ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm liên quan đến sức khỏe tim mạch do stress gây ra.

Bạn có thể đến khám tại Phòng khám Tim mạch BS Phạm Xuân Hậu để được tư vấn và thăm khám. Phòng khám cung cấp các dịch vụ chẩn đoán và điều trị các bệnh lý tim mạch, với đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm và trang thiết bị hiện đại. Liên hệ Phòng khám Tim mạch BS Phạm Xuân Hậu, 336a Phan Văn Trị, P11, Bình Thạnh, TPHCM. Tel: 0938237460 để đặt lịch khám.