Ngừng Tim Đột Ngột: Hiểu Rõ và Phòng Ngừa

Bạn đã bao giờ nghe về một vận động viên, một người trẻ tuổi trông khỏe mạnh, đột ngột qua đời vì bệnh tim chưa? Đó có thể là do ngừng tim đột ngột (Sudden Cardiac Arrest - SCA), một tình trạng nguy hiểm và cần được hiểu rõ.

1. Ngừng Tim Đột Ngột là Gì?

Nhiều người lầm tưởng ngừng tim đột ngột là đau tim, nhưng đây là hai vấn đề khác nhau của tim mạch.

• Phân biệt ngừng tim đột ngột và đau tim:

  • Đau tim (Heart Attack): Xảy ra khi một động mạch vành bị tắc nghẽn, làm giảm hoặc ngừng lưu lượng máu đến nuôi cơ tim. Đây là vấn đề liên quan đến hệ thống mạch máu của tim. Theo Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA), đau tim có thể gây tổn thương vĩnh viễn cho cơ tim.
  • Ngừng tim đột ngột (Sudden Cardiac Arrest - SCA): Là tình trạng tim ngừng đập đột ngột do rối loạn điện học của tim. Tín hiệu điện điều khiển nhịp tim bị rối loạn, khiến tim đập nhanh và không hiệu quả (rung tâm thất). Tình trạng này thường xảy ra do các bệnh tim tiềm ẩn. Theo Medscape, rung tâm thất là nguyên nhân phổ biến nhất của ngừng tim đột ngột.

• Hậu quả: Khi tim ngừng đập, máu ngừng lưu thông đến não và các cơ quan quan trọng khác. Người bệnh sẽ đột ngột mất ý thức, ngừng thở, và nếu không được can thiệp kịp thời (CPR và/hoặc sốc điện từ máy khử rung tim), sẽ dẫn đến tử vong trong vài phút. Vì lý do này, ngừng tim đột ngột còn được gọi là đột tử do tim (Sudden Cardiac Death - SCD).

• Liên hệ: Mặc dù khác nhau, đau tim có thể gây ra các vấn đề điện học trong tim và dẫn đến ngừng tim đột ngột. Do đó, việc điều trị và phòng ngừa bệnh tim mạch là rất quan trọng.

2. Nguyên Nhân Gây Ngừng Tim Đột Ngột

Nguyên nhân gây ngừng tim đột ngột khác nhau ở người trẻ và người lớn.

• Khác biệt nguyên nhân ở người trẻ và người lớn:

  • Người trẻ: Thường liên quan đến các bệnh tim di truyền hoặc bẩm sinh. Các yếu tố nguy cơ như huyết áp cao, cholesterol cao, và tiểu đường ít phổ biến hơn ở người trẻ.
  • Người lớn: Các bệnh tim mạch như bệnh mạch vành, tăng huyết áp, cholesterol cao, và tiểu đường là những nguyên nhân phổ biến hơn.

• Nguyên nhân hàng đầu ở người trẻ: Bệnh cơ tim phì đại (Hypertrophic Cardiomyopathy - HCM) là tình trạng cơ tim dày lên bất thường, gây cản trở dòng máu và có thể dẫn đến rối loạn nhịp tim nguy hiểm. Theo American Heart Association (AHA), HCM là nguyên nhân phổ biến nhất gây ngừng tim đột ngột ở vận động viên trẻ.

• Các yếu tố khác:

  • Bất thường động mạch vành bẩm sinh: Các động mạch vành có thể có vị trí hoặc cấu trúc bất thường, gây thiếu máu cơ tim khi gắng sức.
  • Hội chứng QT dài (Long QT Syndrome): Một rối loạn di truyền ảnh hưởng đến hệ thống điện của tim, làm tăng nguy cơ rối loạn nhịp tim.
  • Viêm cơ tim (Myocarditis): Tình trạng viêm cơ tim do nhiễm trùng hoặc các bệnh tự miễn.
  • Hội chứng Marfan (Marfan Syndrome): Một rối loạn di truyền ảnh hưởng đến mô liên kết, có thể gây ra các vấn đề về tim và mạch máu, bao gồm phình động mạch chủ.
  • Commotio cordis: Ngừng tim đột ngột do một cú đánh vào ngực, gây rối loạn nhịp tim (thường là rung thất) nếu xảy ra vào thời điểm nhất định trong chu kỳ tim. Tình trạng này hiếm gặp nhưng có thể xảy ra trong các môn thể thao.

3. Sàng Lọc Nguy Cơ Ngừng Tim Đột Ngột

Sàng lọc tim mạch đóng vai trò quan trọng trong việc phát hiện sớm các vấn đề tim mạch tiềm ẩn và giảm nguy cơ ngừng tim đột ngột.

• Tầm quan trọng của sàng lọc: Giúp xác định những người có nguy cơ cao và có biện pháp can thiệp kịp thời.

• Phương pháp sàng lọc:

  • Lịch sử gia đình và y tế: Hỏi về tiền sử bệnh tim trong gia đình, các triệu chứng như đau ngực, ngất xỉu, khó thở, và các bệnh lý khác.
  • Khám sức khỏe: Bác sĩ sẽ khám tim, phổi, và kiểm tra các dấu hiệu của các bệnh lý tim mạch.
  • Điện tâm đồ (ECG): Đo hoạt động điện của tim để phát hiện các rối loạn nhịp tim hoặc các bất thường khác. * Siêu âm tim (Echocardiogram): Sử dụng sóng âm để tạo ra hình ảnh của tim, giúp đánh giá cấu trúc và chức năng của tim.

• Biện pháp can thiệp:

  • Tránh các môn thể thao cạnh tranh: Đối với những người có nguy cơ cao, cần hạn chế hoặc tránh các hoạt động thể thao gắng sức.
  • Thuốc chẹn beta: Có thể được sử dụng để làm chậm nhịp tim và giảm nguy cơ rối loạn nhịp tim. * Máy khử rung tim cấy ghép (ICD): Một thiết bị nhỏ được cấy vào ngực để theo dõi nhịp tim và tự động phát xung điện để điều trị các rối loạn nhịp tim nguy hiểm.

4. Phải Làm Gì để Ngăn Chặn Ngừng Tim Đột Ngột?

• 4.1. Khám sàng lọc tim mạch cho vận động viên trẻ:
  • Tầm quan trọng: Đánh giá sức khỏe tim mạch định kỳ để đảm bảo vận động viên đủ sức khỏe để thi đấu. Nhiều trường hợp ngừng tim đột ngột xảy ra ở những người trẻ tuổi không biết mình có bệnh tim. * Thực hiện: Cần thực hiện đầy đủ các bước sàng lọc, không nên chỉ làm để đối phó.
• 4.2. Chú ý đến triệu chứng:
  • Các triệu chứng cần lưu ý:
    • Đau ngực, đặc biệt khi gắng sức. * Ngất xỉu, chóng mặt. * Đánh trống ngực, rung tim. * Khó thở, mệt mỏi quá mức. * Không bỏ qua triệu chứng: Các triệu chứng này có thể là dấu hiệu của bệnh tim và cần được đánh giá bởi bác sĩ.
• 4.3. Máy khử rung tim (AED):
  • Sẵn có: Máy khử rung tim nên có sẵn ở các địa điểm công cộng như trường học, sân vận động, trung tâm thể thao, nơi làm việc, và các tòa nhà công cộng. * Sử dụng: Bất kỳ ai được đào tạo hoặc có hướng dẫn đều có thể sử dụng máy khử rung tim để cứu sống người bị ngừng tim đột ngột. Nguồn tham khảo: webmd.com

Hy vọng bài viết này đã cung cấp cho bạn những thông tin hữu ích về ngừng tim đột ngột. Hãy chủ động phòng ngừa và bảo vệ sức khỏe tim mạch của bạn và những người thân yêu.