Nhân Sâm và Cao Huyết Áp: Nên hay Không Nên?
Nhiều bằng chứng nghiên cứu cho thấy vai trò của nhân sâm trong việc hỗ trợ giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch và kiểm soát huyết áp. Tuy nhiên, việc sử dụng nhân sâm cho người bị cao huyết áp vẫn còn nhiều ý kiến trái chiều và gây lo ngại cho người bệnh.
1. Cao Huyết Áp Là Gì?
- Định nghĩa: Cao huyết áp (tăng huyết áp) là tình trạng bệnh lý xảy ra khi áp lực của máu tác động lên thành động mạch tăng cao một cách liên tục. Đây là một bệnh lý nguy hiểm, thường được gọi là 'kẻ giết người thầm lặng' vì bệnh có thể tiến triển âm thầm mà không có triệu chứng rõ ràng cho đến khi gây ra các biến chứng nghiêm trọng như nhồi máu cơ tim hoặc đột quỵ [theo AHA].
- Phòng ngừa: Đo huyết áp thường xuyên là biện pháp hiệu quả để kiểm soát và phòng ngừa tăng huyết áp. Huyết áp bình thường thường là dưới 120/80 mmHg [AHA].
- Dấu hiệu nhận biết: Một số dấu hiệu có thể gợi ý tình trạng tăng huyết áp, bao gồm:
- Thường xuyên đau đầu, đặc biệt là đau ở vùng gáy, hoặc cảm giác đau tức ngực, chóng mặt.
- Khó thở hoặc hụt hơi, ngay cả khi không vận động gắng sức.
- Suy giảm thị lực, nhìn mờ.
- Chảy máu cam không rõ nguyên nhân.
- Lưu ý: Nếu trong gia đình có người mắc bệnh tăng huyết áp, bạn cần kiểm tra huyết áp thường xuyên hơn vì yếu tố di truyền có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh [PubMed].
2. Huyết Áp Cao Dùng Sâm Được Không?
- Công dụng của nhân sâm: Nhân sâm từ lâu đã được coi là một loại thảo dược quý với nhiều lợi ích cho sức khỏe. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng nhân sâm có các tác dụng sau:
- Chống oxy hóa mạnh mẽ: Giúp bảo vệ tế bào khỏi tổn thương do các gốc tự do, có hiệu quả trong việc giảm viêm, cải thiện sức khỏe tổng thể và làm chậm quá trình lão hóa [PubMed].
- Cải thiện sự tập trung và tăng cường tuần hoàn não: Có thể giúp cải thiện trí nhớ và khả năng học tập [PubMed].
- Hỗ trợ điều trị rối loạn cương dương: Tăng cường khả năng sinh lý ở nam giới [PubMed].
- Nâng cao sức đề kháng: Giúp cơ thể chống lại bệnh tật, đặc biệt tốt cho những người có thể trạng gầy yếu hoặc thường xuyên bị ốm vặt.
- Phòng chống ung thư: Một số nghiên cứu cho thấy nhân sâm có thể ngăn chặn sự nhân lên bất thường của tế bào, giúp phòng ngừa ung thư [PubMed].
- Tăng cường năng lượng: Sử dụng một lượng nhỏ nhân sâm vào buổi sáng có thể giúp bạn cảm thấy tỉnh táo và tràn đầy năng lượng.
- Hỗ trợ điều trị đái tháo đường: Nhân sâm có thể giúp cải thiện việc kiểm soát đường huyết bằng cách kích thích tế bào tuyến tụy sản xuất insulin [PubMed].
- Tại sao không khuyến khích cho người cao huyết áp: Mặc dù có nhiều công dụng, nhân sâm thường không được khuyến khích sử dụng cho người mắc tăng huyết áp. Một số tác dụng phụ của nhân sâm có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng của bệnh, thậm chí làm tăng huyết áp lên mức nguy hiểm [WebMD]. Các thành phần trong nhân sâm có thể gây co mạch, làm tăng áp lực máu.
3. Huyết Áp Cao Nên Ăn Gì?
- Chế độ ăn uống: Một chế độ ăn uống lành mạnh đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát huyết áp. Dưới đây là một số khuyến nghị:
- Tăng cường rau xanh và trái cây: Chế độ ăn giàu rau, củ, quả và chất xơ rất tốt cho tim mạch, giúp giảm huyết áp và cải thiện sức khỏe tổng thể. Nên ưu tiên các loại rau xanh đậm, trái cây tươi và ngũ cốc nguyên hạt [AHA].
- Hạn chế thịt đỏ và tăng cường protein từ cá và đậu: Thay vì ăn nhiều thịt đỏ, hãy bổ sung protein từ các nguồn như cá, đậu phụ và các loại đậu khác. Các loại cá béo như cá hồi, cá thu chứa nhiều omega-3, rất tốt cho tim mạch [AHA].
- Giảm natri: Người bị tăng huyết áp hoặc bệnh tim mạch nên duy trì lượng natri hàng ngày từ 1.500 miligam đến 2.300 miligam. Hạn chế ăn đồ ăn chế biến sẵn, đồ ăn nhanh và thực phẩm đóng hộp vì chúng thường chứa nhiều natri [AHA].
- Hạn chế đồ ngọt: Bánh kẹo và nước ngọt có thể làm tăng huyết áp và làm trầm trọng thêm các triệu chứng của tăng huyết áp. Thay vào đó, hãy ăn nhiều trái cây tươi và các loại quả mọng. Socola đen (với hàm lượng cacao cao) có thể giúp giảm huyết áp nhờ chứa nhiều flavonoid [PubMed].
- Lối sống:
- Tập thể dục thường xuyên: Vận động thể chất giúp tăng cường sức khỏe tim mạch, giảm cân và kiểm soát huyết áp. Hãy cố gắng tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày, hầu hết các ngày trong tuần [AHA].
- Duy trì cân nặng hợp lý: Thừa cân hoặc béo phì làm tăng nguy cơ mắc tăng huyết áp và các bệnh tim mạch khác. Giảm cân có thể giúp cải thiện huyết áp [AHA].
- Giảm căng thẳng: Căng thẳng kéo dài có thể làm tăng huyết áp. Hãy tìm các phương pháp giảm căng thẳng như yoga, thiền, hoặc dành thời gian cho các hoạt động thư giãn [AHA].
- Hạn chế chất kích thích: Rượu, bia và thuốc lá có thể làm tăng huyết áp và gây hại cho tim mạch. Tốt nhất là nên tránh hoặc hạn chế tối đa việc sử dụng các chất này [AHA].
4. Huyết Áp Cao Nên Uống Gì?
- Các loại thuốc điều trị (theo chỉ định của bác sĩ): Việc điều trị tăng huyết áp cần tuân thủ nghiêm ngặt chỉ định của bác sĩ. Các loại thuốc thường được sử dụng bao gồm:
- Thuốc ức chế beta (beta-blockers): Giúp giảm nhịp tim và lượng máu bơm qua động mạch, từ đó giảm áp lực máu lên thành mạch. Thuốc cũng có thể ức chế sản xuất một số hormone gây tăng huyết áp [Medscape].
- Thuốc lợi tiểu: Giúp thận loại bỏ lượng natri dư thừa ra khỏi cơ thể, giúp giảm huyết áp [Medscape].
- Thuốc ức chế men chuyển angiotensin (ACE inhibitors) và thuốc ức chế thụ thể angiotensin (ARBs): Angiotensin là một chất gây co mạch. ACE inhibitors và ARBs giúp ngăn chặn tác dụng của angiotensin, làm giãn mạch và giảm áp lực máu [Medscape].
- Thuốc ức chế kênh canxi: Canxi có thể làm tăng nhịp tim và gây co mạch. Thuốc ức chế kênh canxi giúp ngăn chặn canxi xâm nhập vào cơ tim, điều hòa nhịp tim và làm giãn mạch [Medscape].
- Thuốc chủ vận alpha-2: Ức chế các xung thần kinh gây co mạch, giúp giãn mạch và giảm áp lực máu [Medscape].
- Lưu ý: Điều quan trọng là phải tuân thủ theo hướng dẫn của bác sĩ về việc sử dụng thuốc và không tự ý thay đổi liều lượng hoặc ngừng thuốc. Bên cạnh việc dùng thuốc, bạn vẫn cần duy trì chế độ ăn uống lành mạnh và tập thể dục thường xuyên để kiểm soát huyết áp hiệu quả.
Kết luận:
- Tăng huyết áp là một bệnh lý nguy hiểm, diễn biến âm thầm nhưng có thể gây ra những biến chứng nghiêm trọng. Điều trị tăng huyết áp là một quá trình lâu dài, đòi hỏi sự kiên trì và tuân thủ của người bệnh.
- Kiểm tra huyết áp thường xuyên là cách tốt nhất để phát hiện sớm bệnh. Nếu bạn chưa có triệu chứng của bệnh, đừng chủ quan mà hãy thực hiện các biện pháp phòng ngừa như duy trì chế độ ăn uống và luyện tập hợp lý, hạn chế sử dụng rượu, bia, thuốc lá.
- Nhân sâm có thể có nhiều lợi ích cho sức khỏe, nhưng không được khuyến khích cho người bị tăng huyết áp, vì nó có thể gây ra các tác dụng phụ làm bệnh trở nên nguy hiểm hơn.
- Nhận biết sớm các dấu hiệu của bệnh và tuân thủ điều trị của bác sĩ sẽ giúp việc kiểm soát bệnh trở nên dễ dàng hơn.