Siêu âm tim qua thực quản (TEE): Tất tần tật những điều bạn cần biết
1. Siêu âm tim qua thực quản (TEE) là gì?
Siêu âm tim: Đây là một kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh sử dụng sóng siêu âm để tạo ra hình ảnh động về tim và các mạch máu lớn. Kỹ thuật này giúp bác sĩ đánh giá chức năng tim, phát hiện các bệnh lý như:
- Bệnh van tim: Hẹp van tim, hở van tim.
- Khối u tim.
- Bệnh cơ tim: Dày phì đại cơ tim, bệnh cơ tim giãn.
- Bệnh màng ngoài tim: Viêm màng ngoài tim, tràn dịch màng ngoài tim.
- Viêm nội tâm mạc nhiễm trùng.
- Các dị tật tim bẩm sinh.
- Phình, bóc tách động mạch chủ ngực.
Siêu âm tim qua thực quản (TEE): Khác với siêu âm tim thông thường (qua thành ngực), TEE sử dụng một đầu dò siêu âm nhỏ được đưa qua đường miệng vào thực quản (ống nối giữa miệng và dạ dày). Vì thực quản nằm ngay phía sau tim, phương pháp này cho phép đầu dò tiếp cận gần tim hơn, từ đó thu được hình ảnh rõ nét và chi tiết hơn, đặc biệt là các cấu trúc nằm ở phía sau tim mà siêu âm tim qua thành ngực khó quan sát được. Theo ACC.org, TEE thường được chỉ định khi cần đánh giá chi tiết các bệnh lý sau:
- Van tim nhân tạo.
- Nguồn gốc gây thuyên tắc mạch máu não không rõ nguyên nhân.
- Nghi ngờ viêm nội tâm mạc nhiễm trùng.
- Đánh giá bệnh lý động mạch chủ ngực.
- Trong phẫu thuật tim.
2. Chuẩn bị trước khi siêu âm tim qua thực quản
Để đảm bảo quá trình siêu âm diễn ra an toàn và hiệu quả, bạn cần tuân thủ các hướng dẫn sau:
- Nhịn ăn, uống:
- Không ăn, uống bất cứ thứ gì (kể cả nước lọc) trong vòng ít nhất 6 tiếng trước khi thực hiện siêu âm. Điều này giúp giảm nguy cơ nôn, trớ trong quá trình thực hiện thủ thuật.
- Uống thuốc:
- Nếu bạn đang dùng thuốc điều trị bệnh mạn tính (ví dụ: thuốc huyết áp, tiểu đường), hãy hỏi ý kiến bác sĩ về việc có nên tiếp tục dùng thuốc vào ngày siêu âm hay không. Thông thường, bạn có thể uống thuốc với một ngụm nước nhỏ.
- Tháo răng giả:
- Tháo tất cả các loại răng giả (răng tháo lắp toàn hàm hoặc một phần) trước khi siêu âm. Báo cho bác sĩ biết nếu bạn có răng lung lay.
- Tư thế nằm:
- Bạn sẽ được yêu cầu nằm nghiêng bên trái trên giường.
- Theo dõi sinh hiệu:
- Nhân viên y tế sẽ gắn máy theo dõi huyết áp, nhịp tim và độ bão hòa oxy trong máu (SpO2) để theo dõi tình trạng của bạn trong suốt quá trình thực hiện.
- Sử dụng thuốc an thần:
- Tùy thuộc vào tình trạng lo lắng và bệnh lý của bạn, bác sĩ có thể chỉ định dùng thuốc an thần nhẹ qua đường tĩnh mạch để giúp bạn thư giãn.
- Gây tê vùng hầu họng:
- Để giảm cảm giác khó chịu khi đưa ống siêu âm vào thực quản, bác sĩ sẽ xịt hoặc bôi gel gây tê (thường là Lidocain hoặc Xylocaine) vào vùng hầu họng của bạn. * Bạn sẽ được yêu cầu há miệng to, lộ vùng hầu họng và xịt thuốc tê khoảng 5 nhát, giữ thuốc trong 5-10 giây trước khi nuốt. Thao tác này có thể được lặp lại sau 5 phút.* Cắn vào hàm nhựa:
- Bạn sẽ được yêu cầu cắn vào một miếng nhựa để bảo vệ răng và ống siêu âm trong quá trình thực hiện.* Thông báo cho nhân viên y tế:
- Hãy thông báo cho bác sĩ và điều dưỡng nếu bạn: * Nghi ngờ hoặc đang mang thai. * Bị dị ứng hoặc nhạy cảm với thuốc tê, latex hoặc bất kỳ loại thuốc nào khác. * Đang sử dụng bất kỳ loại thuốc nào (bao gồm cả thuốc kê đơn, không kê đơn, thực phẩm chức năng).
3. Quá trình thực hiện siêu âm tim qua thực quản
- Giải thích quy trình:
- Trước khi bắt đầu, nhân viên y tế sẽ giải thích chi tiết về quy trình thực hiện, các bước tiến hành và những điều bạn cần lưu ý.* Thiết lập đường truyền tĩnh mạch:
- Điều dưỡng sẽ thiết lập một đường truyền tĩnh mạch để có thể truyền thuốc an thần (nếu cần) và các loại thuốc khác trong trường hợp khẩn cấp.* Đưa ống nội soi vào thực quản:
- Bác sĩ sẽ nhẹ nhàng đưa ống nội soi (có gắn đầu dò siêu âm) vào họng của bạn và yêu cầu bạn nuốt để giúp ống đi xuống thực quản dễ dàng hơn.* Ghi lại hình ảnh tim:
- Bác sĩ sẽ điều chỉnh vị trí của đầu dò để thu được hình ảnh rõ nét nhất về các cấu trúc tim khác nhau. Đầu dò sẽ được đẩy xuống thực quản từ 20-30cm để ghi lại hình ảnh các cấu trúc tim phía trên, sau đó tiếp tục đưa xuống sâu hơn từ 30-40cm để khảo sát các cấu trúc tim phía dưới.* Hút nước bọt:
- Trong quá trình thực hiện, một ống hút nước bọt nhỏ bằng nhựa sẽ được sử dụng để hút bỏ nước bọt trong miệng, giúp bạn cảm thấy thoải mái hơn.* Kết thúc quy trình:
- Sau khi bác sĩ đã thu thập đủ hình ảnh cần thiết, đầu dò, miếng dán điện cực và đường truyền tĩnh mạch sẽ được tháo ra. * Bạn sẽ được theo dõi bởi bác sĩ và điều dưỡng cho đến khi tỉnh táo hoàn toàn.
4. Những điều cần lưu ý sau khi siêu âm
- Ăn uống:
- Bạn có thể ăn và uống trở lại sau khi siêu âm ít nhất 1 giờ. Nên bắt đầu với thức ăn mềm, dễ tiêu hóa.* Tránh uống rượu:
- Không nên uống rượu bia trong vòng 1-2 ngày sau khi thực hiện thủ thuật, vì tác dụng an thần của thuốc có thể kéo dài và tương tác với rượu, gây ảnh hưởng đến thần kinh.* Tác dụng của thuốc tê:
- Cảm giác tê ở họng có thể kéo dài trong một thời gian ngắn sau khi siêu âm. Bạn nên cẩn thận khi ăn uống để tránh bị sặc.
5. Những biểu hiện bình thường sau siêu âm
- Biến chứng:
- Nguy cơ xảy ra biến chứng sau siêu âm tim qua thực quản là rất thấp.* Đau họng:
- Bạn có thể bị đau họng nhẹ trong vòng 24 giờ sau khi siêu âm. Bác sĩ có thể kê đơn viên ngậm họng để giúp giảm cảm giác đau.* Rối loạn nuốt:
- Một số người có thể bị rối loạn nuốt nhẹ ngay sau khi làm thủ thuật, nhưng triệu chứng này thường cải thiện sau vài giờ.
6. Khi nào cần báo bác sĩ ngay lập tức
Hãy liên hệ ngay với bác sĩ hoặc đến cơ sở y tế gần nhất nếu bạn gặp bất kỳ triệu chứng nào sau đây:
- Khó thở:
- Cảm giác khó thở, hụt hơi.* Sặc:
- Bị sặc thức ăn, chất lỏng hoặc nước bọt.* Đau hoặc chảy máu:
- Đau nhiều hoặc chảy máu không ngừng tại miệng hoặc họng.* Rối loạn nhịp tim:
- Nhịp tim trở nên rối loạn, không đều. Lưu ý: Bài viết này chỉ mang tính chất tham khảo, không thay thế cho lời khuyên của bác sĩ. Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào, hãy liên hệ với bác sĩ để được tư vấn cụ thể.