Chụp Cộng Hưởng Từ Mạch Máu Não (MRA): Phương Pháp Chẩn Đoán Hiện Đại
Chụp cộng hưởng từ (MRI) là một kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh mạnh mẽ, có thể giúp phát hiện và chẩn đoán một loạt các bệnh lý, từ các vấn đề thần kinh, cột sống và cơ xương khớp đến phát hiện sớm các bệnh ung thư. Đặc biệt, chụp cộng hưởng từ mạch máu não (MRA) đang ngày càng trở nên quan trọng như một phương pháp hiện đại để phát hiện sớm các bệnh lý liên quan đến bất thường mạch máu não. Phương pháp này đã được áp dụng rộng rãi tại nhiều nước phát triển trên thế giới.
1. Chụp Cộng Hưởng Từ Mạch Máu Não Là Gì?
Chụp cộng hưởng từ mạch máu não (Magnetic Resonance Angiography - MRA) là một kỹ thuật hình ảnh tiên tiến, không xâm lấn và không sử dụng tia X để khảo sát hệ thống mạch máu não. Một trong những ưu điểm lớn của phương pháp này là khả năng hiển thị mạch máu mà không cần sử dụng thuốc đối quang tiêm vào tĩnh mạch, điều này là bắt buộc khi thực hiện các phương pháp chụp mạch máu khác như chụp DSA (Digital Subtraction Angiography) hoặc chụp CTA (Computed Tomography Angiography). Thay vào đó, một máy quét MRI được sử dụng để ghi lại hình ảnh của các mạch máu, sau đó hình ảnh này được tái tạo lại thành hình ảnh 3 chiều bằng phần mềm chuyên dụng trên máy tính.
Nhờ vào hình ảnh 3 chiều chi tiết này, bác sĩ có thể chẩn đoán chính xác cấu trúc của mạch máu và phát hiện các bất thường trong một số bệnh lý quan trọng, bao gồm:
- Phình động mạch: Xác định vị trí và kích thước của các phình mạch, giúp đánh giá nguy cơ vỡ và đưa ra quyết định điều trị phù hợp.
- Hẹp mạch trong sọ hoặc ngoài sọ: Đánh giá mức độ hẹp của các mạch máu, từ đó ước tính nguy cơ thiếu máu não và đột quỵ.
- (Nguy cơ) đột quỵ: Phát hiện sớm các dấu hiệu của bệnh mạch máu có thể dẫn đến đột quỵ, cho phép can thiệp kịp thời để giảm thiểu tổn thương não.
Ngoài ra, cộng hưởng từ tưới máu não là một kỹ thuật nâng cao khác có thể được sử dụng kết hợp với MRA để đánh giá lưu lượng máu đến não, giúp phát hiện các vùng não bị thiếu máu và đánh giá mức độ tổn thương sau đột quỵ.
2. Đối Tượng Chỉ Định và Chống Chỉ Định Chụp MRA
Chỉ định:
Hiện nay, chụp cộng hưởng từ mạch máu não được chỉ định trong nhiều trường hợp lâm sàng khác nhau:
- Đau đầu thường xuyên: Đối với những người bị đau đầu thường xuyên, MRA có thể giúp đánh giá khả năng tuần hoàn của mạch máu não và phát hiện sớm các bất thường mạch máu não. Việc kết hợp MRA với chụp cộng hưởng từ não đồng thời có thể giúp phát hiện các u não, bệnh lý chất trắng, các bất thường bẩm sinh và các tai biến mạch máu não.
- Chẩn đoán bất thường mạch máu não: MRA là một phương pháp rất hữu ích để tầm soát các bất thường mạch máu não ở những người không có triệu chứng hoặc ở những người có nguy cơ cao mắc các bệnh như phình động mạch não, hẹp/tắc động mạch não. Bằng cách này, người bệnh có thể chủ động ngăn ngừa được nguy cơ đột quỵ. Theo khuyến cáo của Hội Tim Mạch Hoa Kỳ (AHA), những người có tiền sử gia đình mắc bệnh phình động mạch não hoặc các bệnh lý mạch máu não khác nên được tầm soát định kỳ.
- Nhồi máu não giai đoạn tối cấp tính: Chụp cộng hưởng từ cho phép chẩn đoán sớm hơn so với chụp cắt lớp vi tính trong các trường hợp nhồi máu não. Khi chụp MRA phối hợp với chụp tưới máu não (perfusion), bác sĩ có thể chẩn đoán rất sớm nhồi máu não tối cấp, phát hiện mạch máu bị tắc hoặc hẹp để can thiệp kịp thời cho bệnh nhân. Theo nghiên cứu trên tạp chí Stroke, việc can thiệp sớm trong giai đoạn tối cấp tính có thể giảm thiểu đáng kể tổn thương não và cải thiện tiên lượng cho bệnh nhân.
- U não: MRA có thể được sử dụng để khảo sát tưới máu khối u và các mạch máu nuôi u, giúp bác sĩ đánh giá mức độ ác tính của khối u và lập kế hoạch điều trị phù hợp.
Chống chỉ định:
Mặc dù MRA là một phương pháp an toàn, nhưng có một số trường hợp chống chỉ định cần được xem xét:
- Người mang thiết bị điện tử trên người: Những người đang mang các thiết bị điện tử như máy điều hòa nhịp tim, máy chống rung, cấy ghép ốc tai không nên chụp MRI vì từ trường mạnh có thể ảnh hưởng đến hoạt động của các thiết bị này.
- Kẹp phẫu thuật bằng kim loại: Các kẹp phẫu thuật bằng kim loại nội soi, hốc mắt và mạch máu được đặt dưới 6 tháng có thể gây nhiễu ảnh và gây nguy hiểm cho bệnh nhân.
- Bệnh nặng cần thiết bị hồi sức: Những trường hợp bệnh nặng cần có thiết bị hồi sức bên cạnh không nên chụp MRI vì không đảm bảo an toàn trong trường hợp khẩn cấp.
- Kẹp phẫu thuật bằng kim loại trên 6 tháng: Các kẹp phẫu thuật bằng kim loại đã được đặt trên 6 tháng thường an toàn hơn, nhưng vẫn cần được đánh giá cẩn thận trước khi chụp MRI.
3. Ưu - Nhược Điểm Của Chụp MRA
Chụp cộng hưởng từ mạch máu não giúp đánh giá kịp thời và nhanh chóng về lưu lượng máu, cung cấp thông tin quan trọng cho việc chẩn đoán và điều trị bệnh mạch máu não.
Ưu điểm:
- Không cần dùng đối quang từ tĩnh mạch: Một số kỹ thuật MRA tiên tiến có thể khảo sát được mạch máu não mà không cần sử dụng thuốc đối quang từ tĩnh mạch, giúp giảm nguy cơ tác dụng phụ do thuốc.
- Không chịu bức xạ: MRA không sử dụng tia X, do đó không gây hại cho sức khỏe của bệnh nhân.
- Hình ảnh rõ nét: MRA cung cấp hình ảnh chi tiết và rõ nét về cấu trúc mạch máu não, giúp bác sĩ chẩn đoán chính xác các bất thường.
- Đánh giá nhanh chóng lưu lượng máu: MRA có thể đánh giá kịp thời và nhanh chóng về lưu lượng máu, giúp phát hiện sớm các vấn đề về tuần hoàn não.
- Đánh giá sớm hiệu quả điều trị: MRA có thể được sử dụng để đánh giá hiệu quả điều trị bệnh mạch máu não, từ đó giúp bác sĩ điều chỉnh phương án điều trị tiếp theo nếu cần.
Nhược điểm:
- Chống chỉ định: Như đã đề cập ở trên, MRA có một số chống chỉ định cần được xem xét cẩn thận.
- Thời gian thăm khám: Thời gian thăm khám bằng MRA thường dài hơn so với chụp cắt lớp vi tính. Nếu chụp sọ não kèm chụp mạch máu não, quá trình này có thể mất khoảng 30 phút.
Với sự phát triển của công nghệ, các thế hệ máy cộng hưởng từ ngày càng được cải tiến để mang lại trải nghiệm tốt hơn cho bệnh nhân. Ví dụ, máy cộng hưởng từ 3.0 Tesla với công nghệ không tiếng ồn (silent) của hãng GE (Mỹ) đã tạo sự thoải mái tuyệt đối cho bệnh nhân khi thăm khám, vì hoàn toàn không có tiếng ồn khó chịu khi chụp cộng hưởng từ.