Suy Thận Mạn Tính: Nhận Biết & Sự Khác Biệt Giữa Nam và Nữ
Trong các bệnh lý về thận, suy thận mạn tính là một bệnh lý nghiêm trọng với nhiều biến chứng, có nguy cơ tử vong cao ở giai đoạn cuối. Bệnh có thể gặp ở cả nam và nữ, nhưng thường xảy ra ở nữ giới nhiều hơn. Vậy làm sao để nhận biết dấu hiệu của suy thận? Sự khác biệt của bệnh thận mạn ở nam giới và nữ giới là gì?
1. Suy Thận Mạn Tính
Suy thận là tình trạng suy giảm chức năng của thận, chủ yếu là chức năng bài tiết. Bệnh nhân được chẩn đoán suy thận mạn tính khi tình trạng này kéo dài tối thiểu 3 tháng liên tục.
Cũng giống như bệnh tăng huyết áp, suy thận mạn được ví như một kẻ giết người thầm lặng. Bệnh thường được phát hiện ở giai đoạn muộn, khi chức năng thận đã suy giảm nhiều.
Trên lâm sàng, bệnh thận mạn tính thường tiến triển qua 5 giai đoạn:
- Giai đoạn 1: Thận bị tổn thương, mức lọc cầu thận (GFR) vẫn trong chỉ số bình thường (thường trên 90 ml/phút/1.73m2).
- Giai đoạn 2: Thận bị tổn thương nhẹ, mức lọc cầu thận bắt đầu giảm nhẹ, thường từ 60-89 ml/phút/1.73m2. Ở giai đoạn này, người bệnh có thể chưa có triệu chứng rõ ràng.
- Giai đoạn 3: Mức lọc cầu thận giảm vừa (từ 30-59 ml/phút/1.73m2). Bệnh nhân có thể có các biểu hiện như thiếu máu, các bệnh lý về xương khớp (đau lưng, mỏi gối).
- Giai đoạn 4: Mức lọc cầu thận giảm nặng (từ 15-29 ml/phút/1.73m2). Các triệu chứng rõ rệt hơn, bao gồm phù, mệt mỏi, chán ăn.
- Giai đoạn 5: Suy thận giai đoạn cuối, mức lọc cầu thận xuống dưới 15ml/phút/1.73m2. Thận gần như không hoạt động, bệnh nhân cần lọc máu ngoài thận (chạy thận nhân tạo) hoặc ghép thận để duy trì sự sống.
Lưu ý: Mức lọc cầu thận (GFR) là chỉ số quan trọng để đánh giá chức năng thận. Chỉ số này cho biết thận có khả năng lọc chất thải từ máu tốt như thế nào. GFR giảm dần theo các giai đoạn của bệnh thận mạn tính theo National Kidney Foundation.
2. Sự Khác Biệt Của Bệnh Thận Mạn Ở Nam Và Nữ
2.1. Về Yếu Tố Dịch Tễ
Suy thận là bệnh có thể xảy ra ở cả hai giới, tuy nhiên, tần suất mắc bệnh ở phụ nữ cao hơn so với nam giới. Nhưng ngược lại, sau khi đã mắc bệnh, ở nam giới, suy thận mạn tính lại tiến triển nhanh hơn so với nữ giới.
Ngoài vấn đề về giới tính, bệnh suy thận mạn còn bị ảnh hưởng bởi tuổi tác, chủng tộc, yếu tố di truyền và nhiều yếu tố khách quan khác như chế độ dinh dưỡng, sinh hoạt, thói quen hút thuốc lá…
2.2. Về Trình Bày Lâm Sàng
Biểu hiện lâm sàng chung:
- Có sự thay đổi về tiết niệu: tiểu nhiều lần, nước tiểu ít, có thể có bọt hoặc có màu khác lạ.
- Người mệt mỏi, buồn nôn, nôn.
- Chóng mặt, giảm hoặc mất khả năng tập trung.
- Phù (thường là phù chân và phù mặt), có thể ngứa, hơi thở có mùi amoniac.
- Đau lưng vùng cạnh sườn.
Sự khác biệt trên lâm sàng của bệnh suy thận mạn tính ở phụ nữ và nam giới:
- Suy thận ở nữ giới:
- Rất sợ lạnh ngay cả khi thời tiết ở nhiệt độ bình thường.
- Tăng cân nhiều ngay cả khi đã có chế độ ăn uống dinh dưỡng khoa học, tập luyện thường xuyên đều đặn.
- Tóc rụng nhiều, không liên quan đến các yếu tố tóc khô yếu hay khỏe, thời tiết hay việc sử dụng hóa chất.
- Mắt quầng thâm, phù mọng ngay cả khi có chế độ sinh hoạt nghỉ ngơi rất hợp lý, ăn ngủ đúng giờ, ngủ đủ giấc.
- Có biểu hiện lãnh cảm với cuộc sống vợ chồng, hội chứng tiền mãn kinh xuất hiện sớm kèm theo các biểu hiện ra mồ hôi trộm, thay đổi tâm sinh lý…
- Trường hợp đặc biệt, những phụ nữ bị suy thận, khi có thai có thể gây ảnh hưởng đến sự phát triển của thai, có thể tăng nguy cơ tiền sản giật cho mẹ theo nghiên cứu trên PubMed.
- Suy thận ở nam giới:
- Thường xuyên bị lạnh tay chân ngay cả lúc thời tiết nóng kèm theo trạng thái rùng mình, chóng mặt, đôi khi có biểu hiện như hen suyễn.
- Tiểu nhiều về đêm, thường trên 2 lần trong một đêm, ban ngày lại trở về trạng thái như bình thường. Lưu ý tránh nhầm lẫn với những trường hợp đi tiểu đêm nhiều do uống nhiều nước.
- Đau lưng, mỏi gối xảy ra sớm hơn ở các người ngồi lâu, ít vận động dẫn đến mệt mỏi, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và công việc.
- Hoa mắt chóng mặt, thường xuyên bị ù tai, sợ ánh sáng kèm theo lở loét miệng do bị suy giảm hệ miễn dịch.
- Suy giảm về mặt sinh lý, có thể dẫn đến yếu sinh lý, ảnh hưởng đến chất lượng tinh trùng hoặc thậm chí gây vô sinh nam.
2.3. Về Xu Hướng Điều Trị
Cùng là bệnh lý về thận nhưng xu hướng điều trị ở hai giới có sự khác nhau:
- Ở nam giới thường thiên về lọc máu, làm cầu nối FAV (Arteriovenous fistula) và ghép thận.
- Ở phụ nữ thường có xu hướng bảo tồn chức năng thận được ưu tiên hơn so với nam giới.
Kết luận:
Suy thận mạn tính là bệnh thường gặp ở cả hai giới với các biểu hiện lâm sàng khác nhau. Tuy nhiên, nói chung ở cả 2 giới, bệnh đều gây ra những biến chứng nặng nề nếu không được điều trị, không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe mà còn tác động đến cả đời sống vợ chồng cũng như quá trình sinh con. Hãy đến gặp bác sĩ ngay khi có các biểu hiện bất thường về đường niệu kèm theo mệt mỏi, đau lưng mỏi gối, lãnh cảm…để được thăm khám và điều trị kịp thời.