Bệnh Tim Mạch Chuyển Hóa: Hiểu Đúng và Phòng Ngừa
Bệnh tim mạch chuyển hóa là một vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống và gây ra hàng triệu ca tử vong mỗi năm trên toàn thế giới. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), bệnh tim mạch là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trên toàn cầu, ước tính có khoảng 17.9 triệu người tử vong mỗi năm do các bệnh tim mạch.
1. Tần Suất Mắc Bệnh Tim Mạch Chuyển Hóa
- Theo Cục Y tế Dự phòng, các bệnh không lây nhiễm, đặc biệt là tim mạch, đái tháo đường, ung thư và bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, đang gia tăng đáng báo động. Cứ 10 người chết thì có 7 người là do các bệnh này.
- Tim mạch gây ra khoảng 200.000 ca tử vong mỗi năm tại Việt Nam, chiếm 25% tổng số ca tử vong. Tỷ lệ này cho thấy gánh nặng bệnh tật do tim mạch là rất lớn.
- Tỷ lệ mắc các bệnh như tăng huyết áp, bệnh mạch vành, rối loạn mỡ máu ngày càng tăng, đặc biệt ở người trẻ tuổi. Điều này đáng lo ngại vì bệnh tim mạch thường được xem là bệnh của người lớn tuổi.
- Nguyên nhân có thể do lối sống, chế độ ăn uống và luyện tập không phù hợp. Chế độ ăn nhiều chất béo, đường, ít vận động, hút thuốc lá, uống nhiều rượu bia và căng thẳng kéo dài là những yếu tố nguy cơ chính.
2. Bệnh Tim Mạch Chuyển Hóa Là Gì?
- Bệnh tim mạch chuyển hóa là các rối loạn chuyển hóa ảnh hưởng đến tim mạch, bao gồm tăng huyết áp, bệnh tim mạch do đái tháo đường, rối loạn lipid máu (mỡ máu cao).
- Các bệnh này có thể xảy ra đồng thời hoặc làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch. Ví dụ, người bị đái tháo đường thường có nguy cơ cao bị bệnh mạch vành.
- Nguy cơ biến cố tim mạch (như nhồi máu cơ tim, đột quỵ) tăng lên khi có nhiều bệnh chuyển hóa cùng tồn tại. Các bệnh này thường đi kèm và thúc đẩy nhau tiến triển, làm tăng nguy cơ biến chứng theo cấp số nhân.
- Các bệnh này thường không có triệu chứng rõ ràng, dễ bị bỏ qua. Do đó, việc tầm soát sức khỏe định kỳ là rất quan trọng để phát hiện và điều trị sớm, tránh biến chứng nguy hiểm. Theo khuyến cáo của Hội Tim mạch học Việt Nam, người trên 40 tuổi nên kiểm tra sức khỏe tim mạch định kỳ mỗi năm một lần.
3. Nguy Cơ Xơ Vữa Động Mạch Do Bệnh Chuyển Hóa
- Các bệnh chuyển hóa như béo phì, tăng mỡ máu làm tăng đề kháng insulin, làm nặng thêm bệnh đái tháo đường type II và tăng huyết áp. Đề kháng insulin là tình trạng tế bào không đáp ứng với insulin, dẫn đến tăng đường huyết.
- Các yếu tố này làm tăng nguy cơ bệnh mạch vành và thúc đẩy xơ vữa động mạch. Xơ vữa động mạch là quá trình tích tụ mảng bám (chất béo, cholesterol, canxi và các chất khác) trong lòng động mạch, làm hẹp lòng mạch và giảm lưu lượng máu đến tim và các cơ quan khác.
- Các bệnh chuyển hóa kết hợp làm tăng mạnh sự hình thành và phát triển mảng xơ vữa ở nhiều vị trí như động mạch chủ, động mạch vành, động mạch cảnh, động mạch dưới đòn, động mạch não. Điều này làm tăng nguy cơ nhồi máu cơ tim, đột quỵ và các bệnh mạch máu khác.
4. Biện Pháp Khắc Chế Bệnh Tim Mạch Chuyển Hóa
- Sử dụng thuốc để kiểm soát huyết áp, đường huyết, lipid máu, giảm nguy cơ biến cố và tử vong. Các thuốc thường được sử dụng bao gồm thuốc hạ huyết áp, thuốc hạ đường huyết, thuốc hạ mỡ máu.
- Điều trị cá thể hóa: sử dụng thuốc phù hợp với từng người bệnh kết hợp với chế độ ăn uống, tập luyện. Mỗi người có đặc điểm riêng, do đó cần có phác đồ điều trị phù hợp.
- Xây dựng lối sống lành mạnh, sinh hoạt điều độ, ăn uống đủ chất, tránh căng thẳng, duy trì cân nặng lý tưởng. Chế độ ăn nên giàu rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt, cá béo (như cá hồi, cá thu), hạn chế đồ ăn chế biến sẵn, đồ ngọt, đồ ăn nhiều dầu mỡ.
- Tuân thủ điều trị của bác sĩ chuyên khoa, không tự điều trị hoặc chủ quan bỏ điều trị để kiểm soát bệnh lâu dài. Tái khám định kỳ để bác sĩ theo dõi và điều chỉnh phác đồ điều trị khi cần thiết.