Rượu bia và bệnh tiểu đường: Những điều cần biết

Đối với nhiều người, một ly rượu, bia có thể không gây hại gì. Tuy nhiên, với những người mắc bệnh tiểu đường, đồ uống có cồn có thể làm tăng lượng đường huyết và gây hại cho sức khỏe. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về tác động của rượu bia đối với bệnh tiểu đường và cách sử dụng chúng một cách hợp lý, an toàn.

1. Cơ chế tác động của rượu bia lên cơ thể

Rượu, bia thường được xem là một loại an thần vì chúng tác động đến hệ thần kinh trung ương, có thể giúp làm dịu và giảm đau. Tuy nhiên, tác động của chúng không chỉ dừng lại ở đó.

• Hấp thụ và chuyển hóa: Sau khi bạn uống, rượu bia sẽ nhanh chóng được hấp thụ vào dạ dày, đến ruột non rồi vào máu.
• Quá trình phân hủy: Ở một người bình thường, gan có thể phân hủy khoảng một phần uống có cồn tiêu chuẩn mỗi giờ. Lượng đồ uống còn lại sẽ di chuyển khắp cơ thể và được thải qua phổi, thận, da qua nước tiểu và mồ hôi.
• Tác động khác nhau tùy lượng uống: Khi uống một lượng nhỏ, rượu bia có thể có tác dụng kích thích, khiến bạn cảm thấy vui vẻ hoặc nói nhiều hơn. Tuy nhiên, khi uống quá nhiều, cơ thể sẽ dần bị suy nhược.

2. Tác động trực tiếp của rượu bia đến đường huyết

Người bệnh tiểu đường cần đặc biệt cẩn trọng khi uống rượu, bia, vì chúng có thể gây ra những biến động khó lường cho lượng đường trong máu. Theo Hiệp hội Tiểu đường Hoa Kỳ (ADA), rượu bia có thể ảnh hưởng đến đường huyết theo nhiều cách:

• Ảnh hưởng đến hormone: Rượu, bia tác động đến các hormone cân bằng nồng độ đường huyết, gây khó khăn cho việc kiểm soát đường huyết.
• Cạn kiệt năng lượng dự trữ: Uống nhiều rượu, bia có thể làm cạn kiệt năng lượng dự trữ (glycogen) trong gan chỉ trong vài giờ. Điều này có thể dẫn đến hạ đường huyết, đặc biệt là ở những người đang dùng insulin hoặc các loại thuốc hạ đường huyết khác.
• Giảm hiệu quả insulin: Về lâu dài, tiêu thụ quá mức rượu, bia có thể làm giảm hiệu quả hoạt động của insulin, dẫn tới tăng cao lượng đường trong máu.
• Nguy cơ hạ đường huyết: Rượu, bia có thể gây hạ đường huyết nguy hiểm, vì gan phải tập trung loại bỏ cồn ra khỏi máu thay vì kiểm soát nồng độ đường huyết. Điều này đặc biệt nguy hiểm nếu bạn uống rượu khi đói hoặc sau khi tập thể dục.
• Khó nhận biết hạ đường huyết: Rượu, bia cũng có thể làm cơ thể khó nhận biết các triệu chứng hạ đường huyết vì các triệu chứng này (rối loạn nhịp tim, buồn ngủ, mờ mắt, đau đầu, hoa mắt chóng mặt, mất phương hướng) tương tự như các triệu chứng say rượu. Điều này có thể dẫn đến tình trạng hạ đường huyết nghiêm trọng mà không được điều trị kịp thời.

3. Các vấn đề sức khỏe liên quan khác

Ngoài ảnh hưởng trực tiếp đến đường huyết, rượu bia còn có thể gây ra những vấn đề khác cho người bệnh tiểu đường:

• Bệnh gan và tiểu đường: Những người bị bệnh gan do rượu bia thường có nguy cơ cao mắc bệnh tiểu đường hoặc gặp khó khăn trong việc hấp thụ glucose.
• Kích thích thèm ăn: Rượu, bia có thể kích thích sự thèm ăn, khiến bạn ăn nhiều hơn và dẫn đến tăng đường huyết. Nếu điều này xảy ra thường xuyên, nó có thể dẫn đến thừa cân hoặc béo phì, làm tình trạng tiểu đường trở nên tồi tệ hơn.
• Giảm ý chí: Rượu, bia có thể làm giảm ý chí, khiến bạn dễ sa vào chế độ ăn uống không lành mạnh hơn.
• Tương tác thuốc: Rượu, bia có thể tương tác với một số loại thuốc uống trị bệnh tiểu đường, làm thay đổi tác dụng của thuốc hoặc gây ra các tác dụng phụ không mong muốn.
• Tăng huyết áp: Uống nhiều rượu bia có thể làm tăng huyết áp, làm tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch.

4. Nguyên tắc uống rượu bia an toàn cho người tiểu đường

Để giảm thiểu rủi ro khi uống rượu bia, người bệnh tiểu đường nên tuân thủ những nguyên tắc sau:

• Hiểu về đơn vị cồn: Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Bệnh tật (CDC), một phần uống tiêu chuẩn tương đương với 14g đồ uống có cồn nguyên chất. Lượng cồn này tương đương với:
• 355ml bia (nồng độ cồn khoảng 5%)
• 148ml rượu vang (nồng độ cồn khoảng 12%)
• 44ml rượu mạnh (nồng độ cồn khoảng 40%)
• Tuân thủ khuyến nghị: Hiệp hội Tiểu đường Mỹ khuyến nghị:
• Phụ nữ không nên uống quá 1 phần uống cơ bản mỗi ngày.
• Đàn ông không nên uống quá 2 phần uống cơ bản mỗi ngày.
• Uống đúng thời điểm:
• Không uống khi đói bụng hoặc đường huyết đang ở mức thấp.
• Không dùng rượu, bia để thay thế cho thức ăn – chúng không được tính là chất bột đường.
• Lựa chọn đồ uống phù hợp:
• Tránh các loại thức uống đã pha chế và cocktail vì chúng thường chứa rất nhiều đường, sẽ làm tăng lượng đường trong máu.
• Có thể chọn các loại bia nồng độ thấp hoặc rượu có pha soda thay cho những loại thông thường.
• Luôn cẩn trọng với các loại bia nguyên chất tự làm vì chúng có thể chứa gấp đôi lượng calo và cồn so với bia nồng độ thấp.
• Nếu muốn uống nước đã pha chế, hãy chọn những loại không calo như soda hoặc tonic ăn kiêng.
• Uống chậm rãi: Uống từ từ từng ngụm nhỏ, tránu uống hết chỉ trong một lần.
• Bổ sung nước: Luôn cấp nước cho cơ thể với những thức uống không calo như nước lọc hoặc soda ăn kiêng.

5. Biện pháp phòng ngừa và theo dõi

• Kiểm tra đường huyết: Kiểm tra nồng độ đường huyết trước khi uống và thường xuyên sau đó (trong vòng 24 giờ), đặc biệt là trước khi đi ngủ, để đảm bảo chúng vẫn đang ở trạng thái ổn định.
• Thời gian chuyển hóa cồn: Gan cần từ 1–1,5 tiếng để phân hủy mỗi phần đồ uống có cồn. Uống càng nhiều thì nguy cơ bị hạ đường huyết sẽ càng cao.
• Đề phòng hạ đường huyết: Các triệu chứng hạ đường huyết thường xảy ra rất đột ngột và dẫn tới nguy cơ nếu cơ thể chưa sẵn sàng. Hãy ăn một ít bột đường để lượng đường trong máu luôn được ổn định trước khi uống.
• Luôn mang theo thuốc: Người bị tiểu đường nên mang theo thuốc đường (glucose) để đề phòng các trường hợp khẩn cấp và kiểm tra nồng độ đường huyết thường xuyên.
• Chú ý tương tác thuốc: Tiêu thụ quá nhiều đồ uống có cồn sẽ làm giảm hiệu quả của các loại thuốc trị bệnh tiểu đường.

6. Lời khuyên chung

Một nghiên cứu gần đây cho biết phụ nữ uống vừa phải và có kiểm soát sẽ ít bị bệnh tiểu đường tuýp 2 hơn những người không uống. Tuy nhiên, nghiên cứu này vẫn có một số hạn chế vì chúng có thể làm thay đổi nhận thức của người dùng về tác động của rượu, bia. Đối với người bị tiểu đường, tốt nhất họ nên cẩn trọng và tuân theo chế độ được khuyến nghị. Để phòng ngừa bệnh hiệu quả, việc kiểm tra sức khỏe định kỳ là rất quan trọng.

Lưu ý quan trọng: Bài viết này chỉ mang tính chất tham khảo. Để có lời khuyên cụ thể và phù hợp với tình trạng sức khỏe của bạn, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ. Người bệnh nên thực hiện xét nghiệm tầm soát đái tháo đường định kỳ để kiểm soát bệnh tốt hơn.