Đái tháo đường và thai kỳ: Bí quyết cho một thai kỳ an toàn
Nếu bạn bị đái tháo đường (típ 1, 2 hoặc đái tháo đường thai kỳ) và không kiểm soát tốt đường huyết trong suốt thời gian mang thai, cả mẹ và bé đều có thể gặp phải những biến chứng nguy hiểm. Tuy nhiên, tin vui là, nếu bạn chủ động kiểm soát bệnh bằng cách khám thai đầy đủ, ăn uống, sinh hoạt hợp lý và tuân thủ điều trị, bạn hoàn toàn có thể có một thai kỳ khỏe mạnh và 'mẹ tròn con vuông'.
1. Chuẩn bị trước khi mang thai: Bước quan trọng để đảm bảo an toàn
- Khám sức khỏe tổng quát và tư vấn với bác sĩ chuyên khoa:
- Nếu bạn đã mắc đái tháo đường và có kế hoạch mang thai, hãy trao đổi với bác sĩ để đảm bảo mức đường huyết hiện tại của bạn ổn định và an toàn cho việc mang thai và sự phát triển của em bé.
- Bác sĩ có thể chỉ định các xét nghiệm chuyên sâu khác như kiểm tra chức năng tuyến giáp, chức năng gan, thận… để đánh giá toàn diện tình trạng sức khỏe của bạn. Điều này rất quan trọng vì một số biến chứng của đái tháo đường có thể trở nên nghiêm trọng hơn khi mang thai.
- Việc kiểm soát tốt đường huyết trước khi mang thai giúp giảm nguy cơ dị tật bẩm sinh ở thai nhi và các biến chứng khác trong thai kỳ (theo Hiệp hội Đái tháo đường Hoa Kỳ - ADA).
- Giảm cân nếu thừa cân hoặc béo phì:
- Thừa cân, béo phì làm tăng nguy cơ mắc đái tháo đường thai kỳ và các biến chứng liên quan. Giảm cân trước khi mang thai có thể cải thiện đáng kể tình trạng đường huyết của bạn.
- Ở những người chưa bị đái tháo đường, việc giảm cân có thể làm giảm nguy cơ phát triển đái tháo đường thai kỳ.
- Lưu ý quan trọng: Thai phụ không được khuyến cáo giảm cân trong thai kỳ. Do đó, nếu bạn có kế hoạch mang thai, hãy cố gắng giảm cân về mức cân nặng hợp lý trước khi thụ thai.
2. Chế độ sinh hoạt và dinh dưỡng khoa học: Nền tảng của một thai kỳ khỏe mạnh
- Vận động thường xuyên và điều độ:
- Tập luyện thể thao là một phương pháp giảm cân khoa học và hiệu quả.
- Vận động thường xuyên giúp cơ thể sử dụng insulin hiệu quả hơn, từ đó giúp kiểm soát đường huyết tốt hơn.
- Ngoài ra, vận động còn giúp giảm stress và cải thiện sức khỏe tim mạch, rất quan trọng cho cả mẹ và bé.
- Lời khuyên: Hãy cố gắng tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày với các hoạt động như đi bộ, bơi lội hoặc đạp xe.
- Kiểm soát lượng tinh bột trong chế độ ăn:
- Tinh bột là nguồn cung cấp năng lượng chính cho cơ thể, nhưng người bị đái tháo đường cần kiểm soát lượng tinh bột nạp vào.
- Thông thường, người bị đái tháo đường nên ăn khoảng 50-55% nhu cầu năng lượng hàng ngày từ tinh bột.
- Khi cần giảm cân, bạn nên giảm lượng calo và tinh bột trong khẩu phần ăn hàng ngày, nhưng hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng để đảm bảo bạn vẫn nhận đủ dinh dưỡng cần thiết.
- Tăng cường ăn rau xanh:
- Rau xanh là nguồn cung cấp chất xơ và vitamin dồi dào cho cơ thể.
- Rau xanh chứa rất ít đường và tinh bột, do đó ít ảnh hưởng đến đường huyết.
- Các loại rau củ không chứa tinh bột như cà rốt, dưa leo, bông cải xanh… là những lựa chọn tuyệt vời cho người bị đái tháo đường.
- Đối phó với tình trạng ốm nghén:
- Nếu bạn bị đái tháo đường và đang điều trị bằng insulin, ốm nghén và nôn mửa có thể gây ra tình trạng hạ đường huyết thường xuyên, rất nguy hiểm cho cả mẹ và bé.
- Lời khuyên: Hãy cố gắng ăn thêm một chút bánh quy hoặc uống sữa ngọt sau khi nôn để ổn định đường huyết, đặc biệt nếu bạn đã tiêm insulin trước bữa ăn.
- Nếu bạn có các triệu chứng hạ đường huyết (cảm thấy đói, run tay chân, đổ mồ hôi lạnh, hoa mắt, mệt mỏi…), hãy kiểm tra đường huyết ngay lập tức và uống một ly nước đường hoặc nửa lon nước ngọt, sau đó gọi người trợ giúp.
- Hạn chế tối đa đồ ngọt và nước ép trái cây:
- Các loại bánh ngọt thường chứa rất nhiều đường hấp thu nhanh, gây tăng đường huyết đột ngột.
- Nước ép trái cây cũng chứa nhiều đường tự nhiên.
- Nếu bạn thèm trái cây, hãy ăn trái cây nguyên miếng thay vì uống nước ép. Trái cây nguyên miếng chứa chất xơ, giúp làm chậm quá trình hấp thu đường vào máu.
- Uống đủ nước mỗi ngày:
- Uống đủ nước rất quan trọng để duy trì các chức năng của cơ thể.
- Bạn nên uống ít nhất 2 lít nước lọc mỗi ngày.
- Trong một số trường hợp, như khi bạn vận động nhiều, bị sốt hoặc tiêu chảy, bạn cần uống nhiều nước hơn để bù lại lượng nước đã mất.
- Tránh các loại đồ uống có cồn, nước ngọt và nước trái cây đóng hộp, vì chúng có thể làm tăng đường huyết rất nhiều.
3. Theo dõi và điều trị chặt chẽ: Chìa khóa để kiểm soát bệnh hiệu quả
- Tự theo dõi đường huyết thường xuyên tại nhà:
- Máy đo đường huyết mao mạch tại nhà ngày càng trở nên phổ biến và dễ sử dụng.
- Nếu bạn bị đái tháo đường và có điều kiện, hãy mua một máy đo đường huyết và học cách sử dụng nó.
- Việc tự theo dõi đường huyết trước và sau khi ăn giúp bạn và bác sĩ theo dõi hiệu quả điều trị và điều chỉnh thuốc khi cần thiết.
- Tận dụng các ứng dụng hỗ trợ theo dõi sức khỏe:
- Hiện nay có rất nhiều ứng dụng di động có thể giúp bạn lên kế hoạch ăn uống, tính toán lượng carbohydrate, calo và theo dõi biến động đường huyết.
- Bạn chỉ cần nhập số liệu vào ứng dụng, và ứng dụng sẽ cung cấp cho bạn những thông tin hữu ích để kiểm soát bệnh tốt hơn.
- Khám thai định kỳ và tuân thủ theo lịch hẹn của bác sĩ:
- Thai phụ bị đái tháo đường cần được khám thai thường xuyên hơn so với những thai phụ không bị đái tháo đường.
- Các xét nghiệm theo dõi đường huyết cũng có thể được thực hiện thường xuyên hơn.
- Việc khám thai định kỳ giúp phát hiện sớm các vấn đề bất thường và có biện pháp can thiệp kịp thời.
- Tận dụng tối đa sự hỗ trợ từ đội ngũ y tế:
- Thai phụ bị đái tháo đường cần được hỗ trợ y tế nhiều hơn so với những người khác.
- Để đạt được kết quả điều trị tốt nhất, đừng ngần ngại trao đổi với bác sĩ về tình trạng bệnh tật, các loại thuốc bạn đang dùng, chế độ ăn uống và những lo lắng của bạn.
- Sự hiểu biết về bệnh tật là chìa khóa để kiểm soát bệnh hiệu quả. Vì sức khỏe của cả mẹ và con, hãy trở thành một bà mẹ thông thái!