Bệnh đái tháo đường và nguy cơ tim mạch: Tại sao người bệnh tiểu đường dễ mắc bệnh tim?
Chào bạn, tôi là bác sĩ Phạm Xuân Hậu, chuyên khoa tim mạch. Hôm nay, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về mối liên hệ mật thiết giữa bệnh đái tháo đường (tiểu đường) và các bệnh tim mạch. Đây là một vấn đề rất quan trọng vì có đến 80% số bệnh nhân đái tháo đường tử vong do các biến cố tim mạch, và 70% số bệnh nhân đái tháo đường phải nhập viện cũng vì lý do này. Đáng lo ngại hơn, nguy cơ tử vong do tim mạch ở người bị đái tháo đường cao gấp 3 lần so với người không mắc bệnh. Trong số các biến chứng tim mạch ở bệnh nhân đái tháo đường, bệnh động mạch vành (ĐMV) là biến chứng hàng đầu và nguy hiểm nhất.
Mối liên hệ giữa đái tháo đường và bệnh tim mạch
Tỷ lệ tử vong và nhập viện cao do biến cố tim mạch
Như đã đề cập ở trên, tỷ lệ bệnh nhân đái tháo đường tử vong hoặc phải nhập viện do các vấn đề tim mạch là rất cao. Điều này cho thấy tầm quan trọng của việc kiểm soát tốt bệnh đái tháo đường để giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh tim.
Bệnh động mạch vành là biến chứng hàng đầu
Bệnh động mạch vành (ĐMV) xảy ra khi các mạch máu cung cấp máu cho tim bị hẹp hoặc tắc nghẽn do sự tích tụ của các mảng xơ vữa. Ở bệnh nhân đái tháo đường, quá trình này diễn ra nhanh hơn và nghiêm trọng hơn, dẫn đến các biến chứng như đau thắt ngực, nhồi máu cơ tim, suy tim, và thậm chí đột tử.
Tại sao người đái tháo đường có nguy cơ tim mạch cao hơn?
Nguy cơ tim mạch tăng cao ở người đái tháo đường
Những người mắc bệnh đái tháo đường, đặc biệt là đái tháo đường type II (xuất hiện sau 40 tuổi), có tỷ lệ mắc bệnh mạch vành và đột quỵ cao hơn người bình thường. Điều đáng nói là, ngay cả khi lượng đường trong máu chỉ mới tăng nhẹ, nguy cơ mắc bệnh tim mạch cũng đã cao hơn.
Kháng Insulin: Yếu tố nguy cơ tiềm ẩn
Một trong những yếu tố quan trọng làm tăng nguy cơ tim mạch ở bệnh nhân đái tháo đường type II là tình trạng kháng insulin. Insulin là một loại hormone do tuyến tụy sản xuất, có vai trò điều hòa lượng đường trong máu bằng cách giúp vận chuyển đường từ máu vào các tế bào để sử dụng. Khi cơ thể kháng insulin, tuyến tụy phải sản xuất nhiều insulin hơn để duy trì lượng đường trong máu ở mức bình thường. Nồng độ insulin cao trong máu có thể gây ra nhiều vấn đề, bao gồm tăng huyết áp và tăng lắng đọng cholesterol vào thành mạch máu, đẩy nhanh quá trình xơ vữa động mạch.
Cơ chế gây tổn thương tim mạch ở người đái tháo đường
Cơ chế gây tổn thương động mạch vành ở bệnh nhân đái tháo đường rất phức tạp, do sự tương tác của nhiều yếu tố khác nhau:
Đa yếu tố nguy cơ tương tác lẫn nhau
Ở bệnh nhân đái tháo đường, thường có sự kết hợp của nhiều yếu tố nguy cơ tim mạch cổ điển, bao gồm:
- Tăng đường huyết: Lượng đường trong máu cao kéo dài gây tổn thương các mạch máu.
- Tăng insulin huyết: Như đã giải thích ở trên, insulin cao có thể gây tăng huyết áp và xơ vữa động mạch.
- Hội chứng chuyển hóa: Một nhóm các yếu tố nguy cơ bao gồm béo bụng, tăng huyết áp, rối loạn lipid máu (cholesterol cao, triglyceride cao), và kháng insulin.
- Tăng huyết áp: Huyết áp cao gây áp lực lên thành mạch máu, làm tăng nguy cơ xơ vữa.
- Bệnh thận: Bệnh thận mạn tính thường đi kèm với đái tháo đường và làm tăng nguy cơ tim mạch.
Đái tháo đường là yếu tố tiên lượng xấu ở bệnh nhân bệnh động mạch vành
Bản thân bệnh đái tháo đường đã là một yếu tố dự báo tiên lượng tồi ở những bệnh nhân mắc bệnh động mạch vành cấp tính, chẳng hạn như nhồi máu cơ tim. Điều này có nghĩa là bệnh nhân đái tháo đường bị nhồi máu cơ tim thường có kết quả điều trị kém hơn so với những người không mắc bệnh đái tháo đường.
Rối loạn thần kinh tự động
Rối loạn thần kinh tự động là một biến chứng thường gặp của bệnh đái tháo đường, ảnh hưởng đến các dây thần kinh kiểm soát các chức năng tự động của cơ thể, bao gồm nhịp tim, huyết áp, tiêu hóa, và đổ mồ hôi. Rối loạn thần kinh tự động có thể gây ra các rối loạn nhịp tim nguy hiểm, đe dọa tính mạng bệnh nhân.
Rối loạn đông máu và ngưng kết tiểu cầu
Bệnh nhân đái tháo đường thường có rối loạn đông máu và ngưng kết tiểu cầu, làm tăng nguy cơ hình thành cục máu đông trong mạch máu. Điều này làm tăng nguy cơ huyết khối (tắc nghẽn mạch máu) và các biến cố tắc mạch, cũng như tái tắc mạch sau khi điều trị tái thông động mạch vành (ví dụ, đặt stent).
Suy thận
Suy thận ở bất kỳ giai đoạn nào cũng là một yếu tố nguy cơ độc lập dự đoán các biến cố tim mạch. Bệnh nhân đái tháo đường thường bị suy thận do tổn thương mạch máu ở thận, làm tăng thêm gánh nặng cho tim mạch.
Tóm lại, bệnh đái tháo đường làm tăng đáng kể nguy cơ mắc bệnh tim mạch do nhiều yếu tố tác động đồng thời. Việc kiểm soát tốt đường huyết, huyết áp, cholesterol, và các yếu tố nguy cơ khác là rất quan trọng để bảo vệ sức khỏe tim mạch của bệnh nhân đái tháo đường. Nếu bạn có bất kỳ câu hỏi nào khác, đừng ngần ngại hỏi nhé!
Tham khảo: