Bệnh Tim Bẩm Sinh: Tổng Quan và Phân Loại
Bệnh tim bẩm sinh (BTBS) là dị tật phổ biến nhất và là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong trong số các dị tật bẩm sinh ở trẻ em. BTBS được chia ra thành tim bẩm sinh tím và bệnh tim bẩm sinh không tím.
1. Bệnh Tim Bẩm Sinh Là Gì?
- Định nghĩa: Bệnh tim bẩm sinh là những dị tật của tim hoặc các mạch máu lớn có ngay từ khi trẻ sinh ra. Theo Trung Tâm Kiểm Soát và Phòng Ngừa Dịch Bệnh Hoa Kỳ (CDC), BTBS ảnh hưởng đến khoảng 1% số trẻ sinh ra mỗi năm. [^1]
- Phân loại: Bệnh tim bẩm sinh thường được chia ra bệnh tim bẩm sinh tím và bệnh tim bẩm sinh không tím.
- Nguyên nhân: Cho đến nay, nguyên nhân gây ra bệnh tim bẩm sinh vẫn chưa được tìm ra. Tuy nhiên, các nghiên cứu cho thấy yếu tố di truyền và môi trường có vai trò trong hình thành các dị tật tim bẩm sinh trong giai đoạn bào thai. Các yếu tố nguy cơ bao gồm tiền sử gia đình mắc BTBS, mẹ mắc bệnh trong thai kỳ (ví dụ: rubella), sử dụng một số loại thuốc hoặc tiếp xúc với hóa chất độc hại. [^2]
2. Bệnh Tim Bẩm Sinh Không Tím
Là những dị tật bẩm sinh tim không gây ra triệu chứng tím. Tím tái xảy ra khi nồng độ oxy trong máu thấp. Các bệnh tim bẩm sinh không tím thường gặp bao gồm:
- Hẹp van động mạch chủ: Van động mạch chủ bị hẹp, cản trở dòng máu từ tim đến động mạch chủ và các cơ quan khác. Hẹp van động mạch chủ có thể ở các vị trí khác nhau, nhưng thường gặp nhất là hẹp eo động mạch chủ (vùng tương ứng với dây chằng chủ – phổi, sau chỗ tách ra của động mạch dưới đòn trái). Theo Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA), hẹp van động mạch chủ chiếm khoảng 5-10% các trường hợp BTBS. [^3]
- Hẹp động mạch phổi: Hẹp động mạch phổi cản trở dòng máu từ tim đến phổi. Hẹp động mạch phổi có thể do tổn thương ở van động mạch phổi, tổn thương vùng phễu (hẹp lối ra) do phì đại cơ vùng trên tâm thất hoặc hẹp phối hợp cả van và phễu trong khi vách liên thất vẫn bình thường. Hẹp van động mạch phổi có thể đơn độc hoặc nằm trong bệnh cảnh của tứ chứng Fallot.
- Thông liên thất (VSD): Là tình trạng có đường thông giữa 2 tâm thất qua vách liên thất. Đây là bệnh tim bẩm sinh hay gặp thứ hai. Theo một nghiên cứu đăng trên tạp chí The Lancet, VSD chiếm khoảng 30% các trường hợp BTBS. [^4]
- Thông liên nhĩ (ASD): Là tình trạng có đường thông giữa 2 tâm nhĩ qua vách liên nhĩ. Đây là bệnh tim bẩm sinh hay gặp nhất trong các bệnh tim bẩm sinh.
- Còn ống động mạch (PDA): Ống động mạch nối giữa động mạch chủ và động mạch phổi trong thời kỳ bào thai không bị tắc lại sau khi sinh (thông thường ống này sẽ hoàn toàn tắc lại trong vòng 2 tháng sau sinh) mà vẫn tiếp tục tồn tại và hoạt động kéo dài.
3. Triệu Chứng Của Bệnh Tim Bẩm Sinh Không Tím
- Nhiều trường hợp tim bẩm sinh không tím không biểu hiện triệu chứng, đặc biệt là các trường hợp nhẹ. Các triệu chứng có thể không rõ ràng và chỉ được phát hiện khi khám sức khỏe định kỳ.
- Suy tim: Nếu suy tim xuất hiện, đứa trẻ sẽ gặp khó khăn về dinh dưỡng do không đủ sức để bú, có xu hướng chậm tăng cân và khóc ít hơn bình thường. Trong trường hợp nặng, trẻ thường khó thở và thở nhanh. Các dấu hiệu của suy tim ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ bao gồm:
- Khó thở hoặc thở nhanh.
- Bú kém hoặc không chịu bú.
- Chậm tăng cân.
- Ra mồ hôi nhiều khi bú.
- Phù ở chân, mắt cá chân hoặc vùng bụng.
- Triệu chứng muộn: Nếu không được chẩn đoán ở giai đoạn sơ sinh, các triệu chứng có thể xuất hiện khi đứa trẻ lớn lên. Đó là chậm phát triển về thể chất, khó thở lúc đầu khi gắng sức và về sau là cả khi nghỉ ngơi. Các triệu chứng khác có thể bao gồm:
- Mệt mỏi.
- Chóng mặt hoặc ngất xỉu.
- Đau ngực.
- Tim đập nhanh hoặc không đều.
4. Điều Trị Bệnh Tim Bẩm Sinh Không Tím
- Việc điều trị bệnh tim bẩm sinh không tím phụ thuộc vào từng loại dị tật tim bẩm sinh và mức độ nghiêm trọng của bệnh.
- Phẫu thuật: Có những trường hợp yêu cầu phẫu thuật rất sớm ngay trong những tháng đầu sau sinh. Có thể là phẫu thuật sửa toàn bộ hoặc phẫu thuật sửa tạm thời. Theo dõi định kỳ với bác sĩ tim mạch nhi là rất quan trọng để đưa ra các quyết định điều trị phù hợp.
- Can thiệp tim mạch: Một số dị tật tim có thể được điều trị bằng các thủ thuật can thiệp tim mạch qua da, như nong van hoặc đặt stent.
- Điều trị nội khoa: Sử dụng thuốc để kiểm soát các triệu chứng và biến chứng của bệnh tim, như suy tim hoặc tăng huyết áp phổi.
- Theo dõi định kỳ: Trẻ bị tim bẩm sinh cần được theo dõi định kỳ với một bác sĩ tim mạch nhi để có những quyết định điều trị tại những thời điểm phù hợp.
Bệnh tim bẩm sinh không tím nên được điều trị sớm để không gây nguy hiểm đến tính mạng của trẻ. Bạn nên lựa chọn những bệnh viện lớn, uy tín để phẫu thuật bởi đây không phải là ca phẫu thuật đơn giản. Việc lựa chọn cơ sở y tế có đội ngũ bác sĩ chuyên môn cao, giàu kinh nghiệm và trang thiết bị hiện đại là yếu tố then chốt để đảm bảo kết quả điều trị tốt nhất.
Hệ thống thiết bị y tế hiện đại, tối tân, sở hữu nhiều máy móc tốt nhất trên thế giới giúp phát hiện ra nhiều căn bệnh khó, nguy hiểm trong thời gian ngắn, hỗ trợ việc chẩn đoán, điều trị của bác sĩ hiệu quả nhất. Không gian bệnh viện được thiết kế theo tiêu chuẩn khách sạn 5 sao, mang đến cho người bệnh sự thoải mái, thân thiện, yên tâm.
Nguồn tham khảo:
[^1]: Centers for Disease Control and Prevention (CDC). Facts about Congenital Heart Defects. https://www.cdc.gov/ncbddd/heartdefects/facts.html [^2]: American Heart Association (AHA). Congenital Heart Defects. https://www.heart.org/en/health-topics/congenital-heart-defects [^3]: American Heart Association (AHA). Aortic Valve Stenosis. https://www.heart.org/en/health-topics/aortic-valve-stenosis [^4]: Van Der Linde D, Konings EE, Slager MA, et al. Birth prevalence of congenital heart disease worldwide: a systematic review and meta-analysis. J Am Coll Cardiol. 2011;58(21):2241-2247.