1. Chấn thương ở tim là gì?
Chấn thương ngực là tổn thương thường gặp trong cuộc sống, ảnh hưởng đến nhiều cơ quan quan trọng trong đó có trái tim. Mặc dù chấn thương ở tim là dạng tổn thương khá hiếm gặp nhưng mức độ nguy hiểm của nó lại khiến nhiều người phải dè chừng. Các tổn thương đó có thể đi từ thể nhẹ như tụ máu màng tim, dập cơ tim, rách vỡ buồng tim hoặc các cấu trúc trong tim và nặng nhất là đứt rời cuống tim.
Mặc dù có đến 70% ca tử vong do đa chấn thương vùng ngực có xuất hiện các chấn thương ở tim nhưng trên thực tế rất hiếm thấy các ca chấn thương ở tim trên lâm sàng.
Các chấn thương ở tim chủ yếu do các chấn thương mạnh và đột ngột vào vùng xương ức trong các tai nạn như tai nạn giao thông, lao động hoặc trong sinh hoạt hằng ngày.
70% ca tử vong do đa chấn thương vùng ngực có xuất hiện các chấn thương ở tim
2. Chấn thương tim nguy hiểm như thế nào?
Trái tim có vai trò rất quan trọng trong cơ thể người, có nhiệm vụ đưa máu, chất dinh dưỡng và dưỡng khí đến toàn bộ cơ thể. Bất kỳ vấn đề nhỏ nào ảnh hưởng đến tim đều có nguy cơ gây tử vong cho người bệnh.
Đối với các chấn thương ở tim, nguy cơ tử vong rất cao vì tim được bao bọc bởi khung xương sườn, xương ức và cột sống, phải gặp một chấn thương rất nặng thì mới có thể gây tổn thương đến tim.
Vì vậy đa phần các chấn thương ở tim nếu ở thể nhẹ thì thường khó nhận biết vì không có quá nhiều biểu hiện cụ thể còn nếu thể nặng thì đa phần đều tử vong ngay sau khi bị thương. Chỉ có một số trường hợp nhỏ người bệnh bị tổn thương vỡ nhỏ ở một buồng tim gây chèn ép tim cấp tính mới đủ thời gian để di chuyển bệnh nhân đến cơ sở y tế hoặc bệnh viện gần nhất để cấp cứu.
3. Các thể chấn thương ở tim thường gặp
3.1 Chấn thương vỡ tim
Đây là chấn thương ở tim có nguy cơ tử vong cao nếu không được điều trị kịp thời. Bệnh nhân chấn thương vỡ tim có các biểu hiện choáng ngất rồi tỉnh lại, tình trạng đau tức ngực hay khó thở ngày càng tăng dần, khi đưa bệnh nhân đến bệnh viện người bệnh có các biểu hiện vật vã, kích thích, đau ngực và khó thở dữ dội. Thăm khám lâm sàng sẽ thấy các dấu hiệu như sau:
- Vùng xương ức của người bệnh có dấu hiệu xây xát hoặc bầm tím
- Mặt bệnh nhân tím tái hơn, tĩnh mạch nổi lên, gan to và phản hồi gan tĩnh mạch cổ (+)
Bệnh nhân chấn thương vỡ tim có biểu hiện đau tức ngực và khó thở dữ dội
- Huyết áp tối đa động mạch giảm
- Huyết áp tĩnh mạch trung ương tăng
- Bệnh nhân có thể xuất hiện một vài triệu chứng của chấn thương ngực kín như tràn khí màng phổi. Tuy nhiên các biểu hiện này thường ít và không tương xứng với mức độ đau ngực và khó thở dữ dội của bệnh nhân.
- Khi nghe tim thì ít giá trị và chủ yếu có những tiếng thổi bất thường do thủng vách liên thất hoặc đứt van tim gây hở van cấp.
Khi tiến hành các xét nghiệm, chụp chiếu sẽ thấy những bất thường sau cảnh chấn thương vỡ tim ở người bệnh:
- Chụp x-quang ngực thẳng thấy bóng tim to, mất các cung tim, bờ tim sắc nét đồng thời có thể thấy được hình ảnh tràn khí, tràn máu khoang màng phổi, gãy xương sườn ...
- Điện tâm đồ cho thấy khoảng ST chênh lên, điện thế tim thấp, rối loạn nhịp tim.
- Siêu âm tim giúp bác sĩ nhìn thấy được dịch trong khoang màng tim, đây là biện pháp hỗ trợ chẩn đoán quan trọng và trong trường hợp huyết động cho phép bác sĩ có thể thăm dò thêm được chức năng tim và tình trạng tổn thương các van tim.
Các trường hợp được chẩn đoán vỡ tim phải nhanh chóng cấp cứu và tiến hành phẫu thuật. Đối với ca chấn thương vỡ tim nếu được chẩn đoán và điều trị kịp thời thì khả năng cứu sống người bệnh lên đến 80% đối với tổn thương vỡ một buồng tim.
Các trường hợp được chẩn đoán vỡ tim phải nhanh chóng cấp cứu và tiến hành phẫu thuật
3.2 Đụng dập cơ tim
Trường hợp dập cơ tim có nhiều mức độ tổn thương khác nhau và rất khó nhận biết được nếu không thực hiện phẫu thuật. Nếu không sớm phát hiện bệnh nhân sẽ gặp tình trạng rối loạn nhịp tim . Tổn thương thường gặp nhất là tổn thương thành trước của thất phải, ngay sau xương ức
Bệnh nhân bị đụng dập cơ tim chủ yếu được điều trị nội khoa, nghỉ ngơi và thông khí tốt để đảm bảo lượng oxy cần thiết, bù đủ khối lượng tuần hoàn. Nếu có các biểu hiện suy tim hoặc rối loạn nhịp sẽ được điều trị ngay, sử dụng thuốc tăng co bóp cơ tim khi có chỉ định của bác sĩ.
3.3 Chấn thương van tim
Bệnh nhân có các biểu hiện lâm sàng của suy tim cấp do van tim hở sau chấn thương ngực kín. Để chẩn đoán chính xác tình trạng này, bác sĩ sẽ chỉ định bệnh nhân thực hiện siêu âm tim.
Các chấn thương van tim được điều trị chủ yếu bằng nội khoa và điều trị phẫu thuật chỉnh sửa hoặc thay van tim sau một tháng điều trị.
