Bài viết tổng quan về các phương pháp can thiệp động mạch thận, bao gồm nong mạch và đặt stent, phẫu thuật bắc cầu và cắt bỏ nội mạc. Mục đích của các phương pháp này là tái thông mạch máu, cải thiện chức năng thận và ngăn ngừa biến chứng. Để đảm bảo hiệu quả lâu dài, người bệnh cần tuân thủ theo dõi định kỳ và điều trị nội khoa.

Can Thiệp Động Mạch Thận: Tổng Quan Các Phương Pháp

Can thiệp động mạch thận được chỉ định để kiểm soát các triệu chứng của hẹp động mạch thận và ngăn ngừa các biến chứng tiềm ẩn. Những bệnh nhân thường được chỉ định can thiệp mạch thận là những người bị hẹp động mạch thận nặng, thường được định nghĩa là lớn hơn 60 đến 70% đường kính của động mạch. Trong khi đó, những người không có triệu chứng hoặc không có bằng chứng về suy giảm chức năng thận thường không cần can thiệp. Theo khuyến cáo từ ACC/AHA, can thiệp tái tưới máu thận nên được cân nhắc ở bệnh nhân hẹp động mạch thận hai bên đáng kể hoặc hẹp động mạch thận một bên trên thận duy nhất có kèm tăng huyết áp khó kiểm soát hoặc suy tim sung huyết tái phát hoặc phù phổi, và những người bị bệnh thận thiếu máu cục bộ. [^1^]

1. Nong Động Mạch Qua Da và Đặt Stent

• Ưu điểm: Ít xâm lấn, thời gian hồi phục nhanh, là lựa chọn đầu tiên thường được cân nhắc.
• Cơ chế:
  • Nong mạch bằng bóng: Sử dụng một quả bóng nhỏ được bơm phồng để mở rộng đoạn động mạch bị hẹp, giúp tăng lưu lượng máu.
  • Đặt stent: Một ống lưới kim loại nhỏ (stent) được đặt vào vị trí vừa nong để giữ cho động mạch mở, ngăn ngừa tái hẹp.
• Quy trình:
  • Bác sĩ rạch một đường nhỏ ở đùi (thường là động mạch đùi), sau đó đưa một ống thông (catheter) vào động mạch và dẫn đến động mạch thận bị hẹp.
  • Một quả bóng ở đầu ống thông được bơm phồng để ép mảng bám vào thành động mạch, mở rộng lòng mạch.
  • Stent được đặt vào vị trí vừa nong để giữ cho động mạch luôn mở.
• Thời gian: Thủ thuật thường kéo dài từ 30 đến 90 phút, tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của hẹp.
• Hồi phục:
  • Thời gian hồi phục nhanh chóng nhờ gây tê tại chỗ và thuốc an thần. Bệnh nhân có thể được xuất viện trong ngày hoặc sau một đêm theo dõi.
  • Sau khi xuất viện, bệnh nhân có thể trở lại các hoạt động thường ngày sau khoảng hai ngày.
  • Bác sĩ thường chỉ định thuốc chống kết tập tiểu cầu (ví dụ: aspirin, clopidogrel) để ngăn ngừa cục máu đông hình thành trong stent, gây tái hẹp. Cần tuân thủ chặt chẽ hướng dẫn của bác sĩ về liều lượng và thời gian dùng thuốc.

2. Phẫu Thuật Bắc Cầu Động Mạch Thận

• Mục đích: Tạo một đường dẫn máu mới để vượt qua đoạn động mạch thận bị tắc nghẽn.
• Kỹ thuật:
  • Sử dụng một đoạn mạch ghép (có thể là mạch máu tự thân lấy từ nơi khác trên cơ thể hoặc mạch nhân tạo) để tạo đường dẫn máu mới.
  • Bác sĩ phẫu thuật sẽ nối một đầu của đoạn mạch ghép vào động mạch thận phía sau chỗ hẹp, và đầu còn lại vào động mạch chủ (động mạch lớn nhất trong cơ thể) hoặc một động mạch lớn khác gần đó.
• Phẫu thuật:
  • Đây là một phẫu thuật lớn, thường được thực hiện qua một vết mổ ở bụng dưới.
  • Bệnh nhân sẽ được gây mê toàn thân trong suốt quá trình phẫu thuật.
• Hồi phục:
  • Thời gian nằm viện thường từ 3 đến 5 ngày.
  • Quá trình hồi phục hoàn toàn có thể mất từ một đến hai tháng.
  • Bệnh nhân cần tái khám định kỳ để theo dõi chức năng của đoạn mạch ghép và đảm bảo không có biến chứng xảy ra.

3. Cắt Bỏ Lớp Nội Mạc Thận

• Ít phổ biến: Phương pháp này ít được sử dụng hơn so với nong mạch và đặt stent hoặc phẫu thuật bắc cầu. Thường chỉ được xem xét trong các trường hợp hẹp động mạch thận do xơ vữa động mạch.
• Kỹ thuật:
  • Bác sĩ rạch một đường ở bụng hoặc mạn sườn để tiếp cận động mạch thận.
  • Mở động mạch thận và động mạch chủ, sau đó loại bỏ mảng bám gây tắc nghẽn.
  • Khâu lại động mạch và đóng vết mổ.
• Hồi phục:
  • Thời gian nằm viện thường từ 5 đến 7 ngày.
  • Quá trình hồi phục hoàn toàn tại nhà có thể mất từ 3 đến 4 tuần.

Kết luận

Các phương pháp can thiệp động mạch thận, bao gồm nong mạch và đặt stent, phẫu thuật bắc cầu và cắt bỏ nội mạc, đều nhằm mục đích tái thông mạch máu, cải thiện chức năng thận và ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm. Tuy nhiên, để đảm bảo hiệu quả lâu dài của các can thiệp này, bệnh nhân cần tuân thủ chặt chẽ các hướng dẫn của bác sĩ về theo dõi định kỳ, điều trị nội khoa tối ưu (kiểm soát huyết áp, cholesterol, đường huyết…) và thay đổi lối sống (bỏ thuốc lá, chế độ ăn uống lành mạnh, tập thể dục thường xuyên) để hạn chế nguy cơ tái hẹp và duy trì sức khỏe thận tốt nhất. [^2^]

Nguồn tham khảo:

[^1^]: ACC/AHA Guidelines: acc.org [^2^]: National Kidney Foundation: kidney.org