Tăng Huyết Áp và Nguy Cơ Nhồi Máu Não: Hiểu Rõ để Phòng Ngừa
Tăng huyết áp, hay còn gọi là cao huyết áp, là một bệnh lý tim mạch rất phổ biến hiện nay. Bệnh diễn tiến âm thầm nhưng lại gây ra những tác động lớn đến toàn bộ hệ thống tuần hoàn trong cơ thể. Nếu không được kiểm soát tốt, tăng huyết áp có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm, trong đó có nhồi máu não. Vậy tăng huyết áp là gì, và mối liên hệ giữa nó với nhồi máu não như thế nào? Chúng ta hãy cùng tìm hiểu để có biện pháp phòng ngừa hiệu quả.
1. Huyết Áp và "Thủ Phạm" Tăng Huyết Áp
Huyết áp là gì?
Hãy tưởng tượng hệ tuần hoàn như một hệ thống đường ống dẫn nước trong nhà. Huyết áp chính là áp lực của dòng máu (nước) lên thành động mạch (ống dẫn nước) khi tim bơm máu đi nuôi cơ thể. Tim đóng vai trò là máy bơm tạo ra áp lực này, còn động mạch là những "kênh" vận chuyển đưa máu giàu oxy đến các cơ quan.
Điều gì ảnh hưởng đến huyết áp của bạn?
Huyết áp không phải là một con số cố định mà thay đổi liên tục tùy thuộc vào nhiều yếu tố như:
- Sức co bóp của tim: Tim bơm càng mạnh, huyết áp càng cao.
- Đường kính động mạch: Động mạch càng hẹp, huyết áp càng tăng.
- Di truyền: Nếu gia đình có tiền sử cao huyết áp, bạn có nguy cơ mắc bệnh cao hơn.
- Nội tiết tố: Một số hormone có thể làm tăng huyết áp.
- Lối sống: Chế độ ăn uống không lành mạnh, ít vận động, hút thuốc lá, uống nhiều rượu bia… đều có thể góp phần làm tăng huyết áp.
Do đó, huyết áp của bạn sẽ thay đổi theo thời gian, tùy thuộc vào hoạt động thể chất, cảm xúc và thậm chí cả thời tiết.
Các chỉ số huyết áp bạn cần biết:
- Huyết áp tâm thu (Systolic): Là số đo áp lực máu khi tim co bóp để đẩy máu vào động mạch (thường là số lớn hơn).
- Huyết áp tâm trương (Diastolic): Là số đo áp lực máu khi tim giãn ra giữa các nhịp đập (thường là số nhỏ hơn).
- Huyết áp được đo bằng đơn vị mmHg (milimet thủy ngân).
Huyết áp bao nhiêu là bình thường và khi nào được gọi là tăng huyết áp?
- Huyết áp bình thường: Dưới 120/80 mmHg.
- Huyết áp cao (tăng huyết áp độ 0): Huyết áp tâm thu từ 120-129 mmHg và huyết áp tâm trương dưới 80mmHg.
- Tăng huyết áp (cao huyết áp): Khi huyết áp tâm thu từ 130 mmHg trở lên hoặc huyết áp tâm trương từ 80 mmHg trở lên. Theo khuyến cáo của Hội Tim Mạch Học Việt Nam, bạn nên đo huyết áp thường xuyên, đặc biệt nếu có các yếu tố nguy cơ cao huyết áp.
Tăng huyết áp nguy hiểm như thế nào?
Tăng huyết áp không chỉ là một con số mà là một "kẻ giết người thầm lặng". Bệnh thường tiến triển âm thầm, không có triệu chứng rõ ràng, nhưng lại gây ra những tác hại nghiêm trọng đến các cơ quan quan trọng trong cơ thể, bao gồm:
- Tim: Gây phì đại tim, suy tim, bệnh mạch vành.
- Mắt: Tổn thương mạch máu ở võng mạc, gây giảm thị lực, thậm chí mù lòa.
- Thận: Suy thận.
- Đặc biệt là não: Gây tai biến mạch máu não (đột quỵ), một biến chứng nguy hiểm có thể dẫn đến tử vong hoặc tàn phế suốt đời.
2. Đột Quỵ: Khi Não Bị "Tấn Công"
Đột quỵ, hay còn gọi là tai biến mạch máu não, xảy ra khi nguồn cung cấp máu lên não bị gián đoạn, khiến các tế bào não bị tổn thương do thiếu oxy và chất dinh dưỡng. Có hai loại đột quỵ chính:
- Xuất huyết não (Hemorrhagic stroke): Xảy ra khi một mạch máu trong não bị vỡ, gây chảy máu vào nhu mô não, làm tăng áp lực và gây tổn thương các tế bào não xung quanh. Mặc dù ít gặp hơn, xuất huyết não thường có tiên lượng xấu hơn so với nhồi máu não.
- Thiếu máu cục bộ não (Ischemic stroke): Đây là loại đột quỵ phổ biến nhất, chiếm khoảng 87% các trường hợp. Thiếu máu cục bộ não xảy ra khi một động mạch cung cấp máu cho não bị tắc nghẽn, thường là do cục máu đông, làm gián đoạn lưu lượng máu và gây tổn thương các tế bào não. Thiếu máu cục bộ não được chia thành hai loại nhỏ hơn:
- Đột quỵ do huyết khối (Thrombotic stroke): Cục máu đông hình thành ngay tại một động mạch bị xơ vữa trong não.
- Đột quỵ do tắc mạch (Embolic stroke): Cục máu đông hình thành ở một nơi khác trong cơ thể (ví dụ như tim, động mạch cảnh), sau đó di chuyển theo dòng máu lên não và gây tắc nghẽn.
3. Mối Liên Quan Nguy Hiểm Giữa Tăng Huyết Áp và Tai Biến Mạch Máu Não
Tăng huyết áp được xem là "thủ phạm" hàng đầu gây ra đột quỵ. Vậy huyết áp cao gây ra đột quỵ bằng cách nào?
- Gây vỡ mạch máu: Huyết áp cao làm tăng áp lực lên thành mạch máu, đặc biệt là những mạch máu đã bị yếu hoặc tổn thương. Áp lực này có thể khiến mạch máu bị vỡ, dẫn đến xuất huyết não.
- Hình thành cục máu đông: Huyết áp cao có thể làm tổn thương lớp nội mạc (lớp lót bên trong mạch máu). Khi lớp nội mạc bị tổn thương, các tế bào máu và chất béo có thể tích tụ lại, hình thành mảng xơ vữa. Mảng xơ vữa này có thể bị bong ra, tạo thành cục máu đông và gây tắc nghẽn mạch máu não, dẫn đến nhồi máu não.
- Thay đổi cấu trúc mạch máu não: Huyết áp cao kéo dài có thể làm thay đổi cấu trúc của thành mạch máu não, làm tăng tính thấm của hàng rào máu não (một hàng rào bảo vệ não khỏi các chất độc hại trong máu) và gây phù não. Huyết áp cao cũng có thể làm tăng nhanh quá trình xơ cứng động mạch, làm giảm lưu lượng máu đến não và tăng nguy cơ thiếu máu cục bộ.
- Làm tổn thương tuần hoàn bàng hệ: Khi một động mạch chính bị tắc nghẽn, các mạch máu nhỏ hơn (tuần hoàn bàng hệ) có thể giúp cung cấp máu cho khu vực não bị thiếu máu. Tuy nhiên, tăng huyết áp có thể làm tổn thương các mạch máu này, làm giảm khả năng bù đắp của tuần hoàn bàng hệ và làm tăng nguy cơ tổn thương não.
Nói tóm lại, tăng huyết áp tạo ra một "cơn bão" trong hệ mạch máu não, gây ra những tổn thương và thay đổi cấu trúc có thể dẫn đến cả hai loại đột quỵ: nhồi máu não và xuất huyết não.
Kết Luận:
Tăng huyết áp là một bệnh lý nguy hiểm nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát được. Việc tầm soát, phát hiện sớm và tuân thủ điều trị theo hướng dẫn của bác sĩ là rất quan trọng để phòng ngừa các biến chứng nguy hiểm, đặc biệt là tai biến mạch máu não. Hãy chủ động bảo vệ sức khỏe của bạn ngay hôm nay bằng cách:
- Đo huyết áp thường xuyên: Đặc biệt nếu bạn có các yếu tố nguy cơ như tiền sử gia đình, thừa cân, ít vận động, hút thuốc lá…
- Thay đổi lối sống: Ăn uống lành mạnh, giảm muối, tăng cường rau xanh và trái cây, tập thể dục đều đặn, bỏ thuốc lá, hạn chế rượu bia.
- Uống thuốc đều đặn: Nếu bạn đã được chẩn đoán mắc tăng huyết áp, hãy tuân thủ đúng chỉ định của bác sĩ và tái khám định kỳ.
Để chủ động phòng ngừa và phát hiện sớm các vấn đề sức khỏe, bạn có thể tham khảo các gói khám sức khỏe tổng quát tại các cơ sở y tế uy tín:
- Gói khám sức khỏe tổng quát kim cương
- Gói khám sức khỏe tổng quát Vip
- Gói khám sức khỏe tổng quát đặc biệt
- Gói khám sức khỏe tổng quát toàn diện
- Gói khám sức khỏe tổng quát tiêu chuẩn
Lưu ý quan trọng: Bài viết này chỉ mang tính chất tham khảo, không thay thế cho lời khuyên của bác sĩ. Nếu bạn có bất kỳ lo lắng nào về sức khỏe, hãy đến gặp bác sĩ để được tư vấn và điều trị kịp thời.