Phình Động Mạch Chủ và Phương Pháp Đặt Stent Graft
Phình động mạch chủ là tình trạng gia tăng kích thước bất thường của động mạch chủ, thường có dạng hình túi hoặc hình thoi. Nguyên nhân chính là do sự suy yếu của thành mạch. Bệnh được chẩn đoán khi đường kính động mạch tăng trên 50% so với kích thước bình thường. Phình động mạch chủ có thể diễn biến phức tạp và gây ra những biến chứng nguy hiểm nếu không được điều trị kịp thời. Một trong những phương pháp điều trị hiện đại và hiệu quả hiện nay là đặt stent graft.
1. Đặt Stent Graft Là Gì?
Định nghĩa: Đặt stent graft là một kỹ thuật can thiệp nội mạch, tức là thực hiện can thiệp thông qua đường ống thông (catheter). Kỹ thuật này sử dụng một đoạn stent graft (một ống ghép có cấu trúc lưới kim loại bên ngoài và lớp vật liệu đặc biệt bên trong) để loại trừ đoạn động mạch bị phình. Stent graft giúp giảm nguy cơ vỡ phình và điều chỉnh dòng chảy trong lòng mạch trở lại bình thường.
Ưu điểm: So với phẫu thuật mở truyền thống, đặt stent graft mang lại nhiều ưu điểm vượt trội như:
- Thời gian phẫu thuật ngắn hơn: Quá trình can thiệp thường diễn ra nhanh chóng hơn.
- Thời gian nằm viện rút ngắn: Bệnh nhân thường hồi phục nhanh hơn và có thể xuất viện sớm hơn.
- Ít xâm lấn: Không cần phải mở ngực hoặc bụng lớn, giảm thiểu các biến chứng sau phẫu thuật.
- Hiệu quả cao: Stent graft giúp củng cố thành mạch và ngăn ngừa nguy cơ vỡ phình.
2. Trường Hợp Nào Cần Đặt Stent Graft?
Việc chỉ định đặt stent graft phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm vị trí, kích thước và tốc độ phát triển của phình động mạch chủ, cũng như tình trạng sức khỏe tổng thể của bệnh nhân. Dưới đây là một số trường hợp thường được chỉ định can thiệp bằng stent graft:
- Phình động mạch chủ ngực:
- Đường kính động mạch chủ ngực trên 5.5cm ở nam giới và trên 5.0cm ở nữ giới.
- Phình động mạch chủ tiến triển nhanh, tăng hơn 5 mm trong vòng 1 năm.
- Có biến chứng tách thành động mạch chủ (aortic dissection).
- Tách thành động mạch chủ type B cấp tính (xảy ra trong vòng 2 tuần) có các biến chứng như:
- Vỡ động mạch chủ vào khoang màng phổi hoặc màng ngoài tim.
- Thiếu máu các cơ quan nội tạng.
- Giãn lớn động mạch chủ.
- Đau ngực không kiểm soát được hoặc tăng huyết áp nặng không đáp ứng với điều trị.
- Phình động mạch chủ bụng dưới động mạch thận:
- Đường kính phình lớn hơn 5,5 cm.
- Phình tiến triển nhanh, tăng hơn 5 mm mỗi năm.
- Có biến chứng như tách thành hoặc nguy cơ vỡ cao.
- Giả phình động mạch chủ (pseudoaneurysm) do chấn thương hoặc nhiễm trùng.
- Hình thái giải phẫu phù hợp:
- Vị trí 'cổ' phình (vùng động mạch chủ lành tiếp giáp với chỗ phình) phải đủ dài (ít nhất 2 cm) và ổn định để stent graft có thể bám chắc vào.
- Đối với động mạch chủ ngực, khoảng cách từ chỗ tổn thương đến sau chỗ xuất phát của động mạch dưới đòn trái (left subclavian artery) phải trên 2 cm.
- Đối với phình động mạch chủ bụng, cổ túi phình (tính từ điểm đầu của chỗ phình đến dưới chỗ xuất phát của động mạch thận thấp nhất) phải lớn hơn 1,5 cm.
Các trường hợp không thể áp dụng đặt stent graft:
- Tách thành động mạch chủ tuýp A (ảnh hưởng đến động mạch chủ lên).
- Phình động mạch chủ lên.
- Bệnh lý động mạch chủ đoạn quai chưa được phẫu thuật để gom các nhánh động mạch cảnh (carotid arteries).
- Vùng bệnh lý nằm quá gần các nhánh động mạch quan trọng mà không có phương án bảo tồn các nhánh này.
- Bệnh nhân có bệnh lý mạch máu gây cản trở đường đưa dụng cụ can thiệp (ví dụ: bệnh mạch máu ở đùi-chậu).
- Nhiễm trùng chưa được kiểm soát.
- Rối loạn đông máu nặng.
3. Kỹ Thuật Đặt Stent Graft
- Chuẩn bị:
- Chụp cắt lớp vi tính (CT scan): Bệnh nhân cần được chụp CT scan hệ thống động mạch chủ ngực và bụng để đánh giá chính xác vị trí, kích thước và hình thái của tổn thương. Kết quả chụp CT giúp bác sĩ đưa ra chỉ định phù hợp và lập kế hoạch can thiệp chi tiết.
- Khám và xét nghiệm: Bệnh nhân sẽ được khám tổng quát và thực hiện các xét nghiệm cần thiết để đánh giá chức năng tim, phổi, thận và các bệnh lý đi kèm.
- Tiến hành:
- Gây tê tại chỗ: Bệnh nhân thường không cần gây mê toàn thân mà chỉ cần gây tê tại vùng bẹn, nơi bác sĩ sẽ chọc kim để đưa dụng cụ can thiệp vào.
- Đưa stent graft vào vị trí tổn thương: Dưới hướng dẫn của hệ thống chụp mạch số hóa xóa nền (DSA) và màng hình tăng sáng (fluoroscopy), bác sĩ sẽ đưa stent graft qua đường động mạch (thường là động mạch đùi) đến vị trí phình động mạch chủ.
- Số lượng stent graft: Tùy thuộc vào kích thước và hình thái của đoạn mạch bị tổn thương, bác sĩ có thể sử dụng một, hai hoặc ba đoạn stent graft.
- Thời gian:
- Thời gian thực hiện thủ thuật thường kéo dài từ 1 đến 3 giờ.
4. Theo Dõi Sau Đặt Stent Graft
- Thời gian lưu viện: Sau can thiệp, bệnh nhân cần lưu lại bệnh viện từ 2 đến 3 ngày để theo dõi các biến chứng sớm có thể xảy ra, như chảy máu, nhiễm trùng, tắc mạch hoặc di lệch stent graft.
- Kiểm tra định kỳ:
- Bệnh nhân cần được theo dõi định kỳ bằng chụp CT-scan để kiểm tra vị trí của stent graft, đảm bảo stent graft vẫn hoạt động tốt và không có tổn thương mới phát sinh.
5. Địa Điểm Thực Hiện Kỹ Thuật
Việc lựa chọn cơ sở y tế uy tín và có kinh nghiệm trong điều trị phình động mạch chủ là yếu tố quan trọng để đảm bảo kết quả điều trị tốt nhất. Nên chọn các bệnh viện có:
- Đội ngũ y bác sĩ chuyên môn cao: Các bác sĩ tim mạch can thiệp có kinh nghiệm trong việc thực hiện kỹ thuật đặt stent graft.* Trang thiết bị hiện đại: Hệ thống chụp mạch số hóa xóa nền (DSA) tiên tiến, stent graft chất lượng cao.* Quy trình chăm sóc toàn diện: Đảm bảo bệnh nhân được theo dõi và chăm sóc tốt trước, trong và sau quá trình can thiệp. Hiện nay, một số bệnh viện lớn đã triển khai thành công kỹ thuật đặt stent graft để điều trị các trường hợp phình động mạch chủ phức tạp, đặc biệt là ở bệnh nhân lớn tuổi có nhiều bệnh lý đi kèm. Ưu đãi (có thể có): Miễn phí khám chuyên khoa và giảm giá các gói khám tim mạch như sàng lọc tim mạch cơ bản, khám tăng huyết áp, khám suy tim, khám bệnh mạch vành, khám tim mạch toàn diện.