Bệnh Gout: Tổng Quan, Nguyên Nhân, Biểu Hiện và Cách Phòng Ngừa
Tổng Quan về Bệnh Gout
Gout (Thống phong): Bệnh gout, hay còn gọi là thống phong, là một dạng viêm khớp phổ biến. Bệnh xảy ra do sự tích tụ quá nhiều acid uric trong máu. Acid uric là một chất thải tự nhiên của cơ thể, nhưng khi nồng độ của nó quá cao, nó có thể kết tinh và lắng đọng tại các khớp.
Ảnh hưởng: Bệnh gout ảnh hưởng lớn đến khả năng vận động và sinh hoạt hàng ngày của người bệnh. Nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách, gout có thể gây ra những tổn thương vĩnh viễn cho khớp, dẫn đến tàn phế. Theo thời gian, các khớp có thể bị biến dạng và mất chức năng.
Cơ chế: Khi lượng acid uric trong máu tăng cao, vượt quá khả năng hòa tan của cơ thể, acid uric sẽ kết tinh thành các tinh thể hình kim sắc nhọn. Các tinh thể này lắng đọng trong khớp và các mô xung quanh, gây ra phản ứng viêm mạnh mẽ. Phản ứng viêm này gây ra các cơn đau dữ dội, sưng, nóng và đỏ tại các khớp bị ảnh hưởng [Nguồn: Mayo Clinic].
Nguyên Nhân và Yếu Tố Nguy Cơ
Chế độ ăn uống: Một chế độ ăn uống giàu purin là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tăng acid uric trong máu. Purin là một hợp chất tự nhiên có trong nhiều loại thực phẩm. Khi cơ thể tiêu hóa purin, nó sẽ tạo ra acid uric. Các loại thực phẩm giàu purin bao gồm: gan, thận, hải sản (tôm, cua, cá trích, cá mòi), thịt đỏ (thịt bò, thịt cừu, thịt lợn), lòng đỏ trứng, nấm và các loại đậu. Hạn chế tiêu thụ các loại thực phẩm này có thể giúp kiểm soát nồng độ acid uric [Nguồn: Viện Gout và Viêm khớp Hoa Kỳ].
Thừa cân, béo phì: Thừa cân và béo phì có liên quan đến tăng sản xuất acid uric và giảm khả năng đào thải acid uric của thận. Điều này dẫn đến tăng nồng độ acid uric trong máu và tăng nguy cơ mắc bệnh gout [Nguồn: PubMed].
Uống nhiều bia rượu: Bia rượu, đặc biệt là bia, có chứa nhiều purin và làm giảm khả năng đào thải acid uric của thận. Uống nhiều bia rượu làm tăng nguy cơ mắc bệnh gout [Nguồn: Mayo Clinic].
Tuổi tác và giới tính: Gout thường gặp ở nam giới hơn nữ giới. Nam giới thường bắt đầu mắc bệnh ở độ tuổi 40 trở lên, trong khi phụ nữ thường mắc bệnh sau mãn kinh. Điều này có thể liên quan đến vai trò của estrogen trong việc điều hòa nồng độ acid uric [Nguồn: JAMA Network].
Di truyền: Yếu tố di truyền đóng một vai trò quan trọng trong bệnh gout. Nếu gia đình có tiền sử mắc bệnh gout, nguy cơ mắc bệnh của bạn sẽ cao hơn [Nguồn: Medscape].
Bệnh lý khác: Một số bệnh lý có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh gout, bao gồm: tiểu đường, cao huyết áp, thiểu năng tuyến giáp, xơ vữa động mạch, bệnh thận mãn tính [Nguồn: Medscape].
Thuốc: Một số loại thuốc có thể làm tăng nồng độ acid uric trong máu, bao gồm: Aspirin, vitamin Niacin, Levodopa, Cyclosporine, thuốc lợi tiểu Thiazide. Nếu bạn đang sử dụng các loại thuốc này, hãy trao đổi với bác sĩ về nguy cơ mắc bệnh gout [Nguồn: Mayo Clinic].
Nhiễm độc chì, khiếm khuyết enzym: Nhiễm độc chì và một số khiếm khuyết enzym có thể làm giảm khả năng đào thải acid uric của cơ thể, dẫn đến tăng nguy cơ mắc bệnh gout [Nguồn: Medscape].
Các Thể Bệnh Gout
Gout cấp tính:
Sốt nhẹ: Trong cơn gout cấp, người bệnh có thể bị sốt nhẹ hoặc vừa.
Viêm khớp: Các triệu chứng viêm khớp điển hình bao gồm: sưng to, đỏ, phù nề, căng bóng, nóng, đau dữ dội và ngày càng tăng. Ngay cả những va chạm nhẹ cũng có thể gây đau đớn. Khớp ngón chân cái thường là vị trí bị ảnh hưởng nhất (hơn 50% các trường hợp), nhưng các khớp khác như cổ chân, gối, ngón tay, bàn tay cũng có thể bị ảnh hưởng. Ban đầu, chỉ có một khớp bị viêm, nhưng sau đó có thể lan sang nhiều khớp khác.
Thời gian: Các dấu hiệu viêm thường kéo dài từ 5-7 ngày, sau đó giảm dần. Sau khi cơn gout cấp qua đi, khớp thường trở lại hoàn toàn bình thường.
Tái phát: Cơn gout cấp có thể tái phát sau vài tuần, vài tháng, hoặc thậm chí nhiều năm.
Thể nhẹ: Một số trường hợp có thể biểu hiện kín đáo, đau ít và dễ bị bỏ qua.
Gout mạn tính:
Thời gian: Sau 10-20 năm, bệnh gout có thể chuyển sang giai đoạn mạn tính. Ở một số người, bệnh không trải qua giai đoạn cấp tính mà tiến triển âm ỉ thành mạn tính.
Hạt tophi: Các u cục (hạt tophi) có thể xuất hiện quanh các khớp, thường thấy trên sụn vành tai, khuỷu tay, ngón chân cái, gót chân, mu bàn chân, gân Achilles.
Cứng khớp, đau, hạn chế vận động: Các khớp có thể bị cứng, đau, sưng to và hạn chế vận động.
Biến Chứng
Tổn thương xương khớp: Bệnh gout có thể gây ra tổn thương và phá hủy khớp, đầu xương, dẫn đến tàn phế [Nguồn: Medscape].
Loét hạt tophi: Các hạt tophi có thể bị loét vỡ, tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập vào khớp, gây viêm khớp nhiễm khuẩn và nhiễm khuẩn huyết [Nguồn: Medscape].
Sỏi thận, suy thận: Nồng độ acid uric trong máu cao có thể dẫn đến hình thành sỏi thận. Nếu không được điều trị, sỏi thận có thể gây tắc nghẽn đường tiết niệu và dẫn đến suy thận [Nguồn: National Kidney Foundation].
Tăng huyết áp, tai biến mạch máu não, nhồi máu cơ tim: Bệnh gout có liên quan đến tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch như tăng huyết áp, tai biến mạch máu não và nhồi máu cơ tim [Nguồn: AHA Journals].
Tác dụng phụ của thuốc: Việc sử dụng nhiều thuốc trong quá trình điều trị bệnh gout có thể gây ra các tác dụng phụ, ảnh hưởng đến nhiều cơ quan như máu, thận, tiêu hóa và gây dị ứng [Nguồn: Medscape].
Khuyến Cáo về Chế Độ Ăn Uống và Sinh Hoạt
Hạn chế purin: Giảm lượng acid uric tích lũy trong cơ thể bằng cách hạn chế tiêu thụ các loại thực phẩm giàu purin như: nội tạng động vật (gan, lòng, cật, tim, tiết), cá trích, cá mòi, trứng cá, thịt đỏ, thịt muối, phô mai, cua, tôm, nấm, đậu và hạt các loại.
Không rượu bia, thuốc lá: Tuyệt đối tránh sử dụng rượu, bia, đồ uống có cồn, thuốc lá và các chất kích thích khác trong quá trình điều trị bệnh gout, vì chúng có thể làm suy giảm chức năng gan, thận và gây mất cân bằng chuyển hóa acid uric.
Uống nhiều nước: Uống đủ nước mỗi ngày (tối thiểu 2,5 đến 3 lít nước) để tăng cường hoạt động của hệ bài tiết và thải độc tố ra khỏi cơ thể.
Duy trì cân nặng hợp lý: Duy trì cân nặng hợp lý giúp giảm lượng acid uric trong máu và giảm áp lực lên các khớp.
Không nhịn đói: Tránh nhịn đói vì điều này có thể làm tăng nhanh nồng độ acid uric trong máu. Thay vào đó, hãy ăn nhiều bữa nhỏ trong ngày và bổ sung nhiều rau quả tươi vào chế độ ăn uống.
Vận động nhẹ nhàng: Thường xuyên vận động nhẹ nhàng để tăng độ dẻo dai của các khớp và hỗ trợ điều trị bệnh gout hiệu quả.
Kết Luận
- Tuân thủ tuyệt đối theo hướng dẫn điều trị của bác sĩ về chế độ ăn uống, sinh hoạt và dùng thuốc.
- Phòng bệnh bằng cách duy trì một lối sống lành mạnh, chế độ ăn uống khoa học và hợp lý, thời khóa biểu luyện tập thể dục thể thao đều đặn và uống đủ nước mỗi ngày.