Chế độ ăn cho người tiểu đường và hội chứng chuyển hóa
Chế độ ăn cho người tiểu đường tuýp 1
Nếu bạn mắc tiểu đường tuýp 1, việc kiểm soát chế độ ăn uống đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc quản lý bệnh. Tuy nhiên, không nên tự ý thay đổi chế độ ăn mà không có sự hướng dẫn của chuyên gia dinh dưỡng.
- Tham khảo ý kiến chuyên gia dinh dưỡng: Hãy tìm đến các chuyên gia dinh dưỡng để được tư vấn và xây dựng một kế hoạch ăn uống phù hợp với tình trạng sức khỏe, lối sống và phác đồ điều trị của bạn.
- Phối hợp lượng thức ăn, insulin và hoạt động thể chất: Chế độ ăn uống cần được điều chỉnh linh hoạt để đảm bảo sự cân bằng giữa lượng carbohydrate bạn ăn vào, liều lượng insulin bạn sử dụng và mức độ hoạt động thể chất hàng ngày. Điều này giúp duy trì đường huyết ổn định và ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm.
Chế độ ăn cho người tiểu đường tuýp 2
Đối với người mắc tiểu đường tuýp 2, chế độ ăn uống đóng vai trò then chốt trong việc kiểm soát đường huyết và cải thiện sức khỏe tổng thể. Một số nguyên tắc và gợi ý sau đây có thể giúp bạn xây dựng một chế độ ăn uống lành mạnh:
- Chế độ ăn DASH giúp kiểm soát đường huyết: Chế độ ăn DASH (Dietary Approaches to Stop Hypertension) ban đầu được thiết kế để kiểm soát huyết áp, nhưng cũng rất hiệu quả trong việc kiểm soát đường huyết ở người tiểu đường tuýp 2. Chế độ ăn này tập trung vào việc tăng cường tiêu thụ rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt, sữa ít béo và hạn chế đồ ngọt, thịt đỏ và chất béo bão hòa (Nguồn: NIH).
- Ăn nhiều chất xơ để giảm đường huyết: Chất xơ có tác dụng làm chậm quá trình hấp thu đường vào máu, giúp duy trì đường huyết ổn định sau khi ăn. Các nguồn chất xơ tốt bao gồm rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt và các loại đậu.
- Chất khoáng trong thực phẩm DASH cải thiện độ nhạy insulin, giảm nhu cầu dùng thuốc: Chế độ ăn DASH giàu các khoáng chất như kali, magie và canxi, có thể giúp cải thiện độ nhạy insulin của cơ thể. Điều này có nghĩa là cơ thể bạn có thể sử dụng insulin hiệu quả hơn để đưa đường từ máu vào tế bào, từ đó giảm nhu cầu sử dụng thuốc hoặc insulin bổ sung.
- Ngũ cốc nguyên hạt, trái cây, rau xanh, sữa ít béo và các loại hạt đều có lợi:
- Hạt giúp cải thiện kiểm soát đường huyết: Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng các loại hạt như hạnh nhân, óc chó, hạt điều có thể giúp cải thiện kiểm soát đường huyết ở người tiểu đường. Chúng chứa nhiều chất xơ, protein và chất béo lành mạnh, giúp làm chậm quá trình hấp thu đường và tạo cảm giác no lâu.
- Chất xơ trong ngũ cốc nguyên hạt, trái cây và rau xanh làm chậm hấp thụ đường: Chất xơ hòa tan trong các loại thực phẩm này tạo thành một lớp gel trong đường tiêu hóa, làm chậm quá trình hấp thu đường vào máu. Điều này giúp ngăn ngừa các đợt tăng đường huyết đột ngột sau khi ăn.
- Trái cây và rau xanh giàu chất chống oxy hóa, giảm biến chứng tiểu đường: Chất chống oxy hóa giúp bảo vệ tế bào khỏi tổn thương do các gốc tự do gây ra, từ đó giảm nguy cơ mắc các biến chứng của bệnh tiểu đường như bệnh tim mạch, bệnh thận và bệnh thần kinh.
- Sữa ít béo, thịt nạc giảm nguy cơ cholesterol cao: Người tiểu đường thường có nguy cơ mắc bệnh tim mạch cao hơn. Việc lựa chọn các sản phẩm sữa ít béo và thịt nạc giúp giảm lượng cholesterol xấu trong máu, từ đó giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch.
- Giảm cân và tập thể dục giúp ngăn ngừa hoặc đẩy lùi tiểu đường tuýp 2: Nếu bạn thừa cân hoặc béo phì, việc giảm cân có thể giúp cải thiện độ nhạy insulin và kiểm soát đường huyết. Tập thể dục thường xuyên cũng có tác dụng tương tự, đồng thời giúp cải thiện sức khỏe tim mạch và tăng cường sức khỏe tổng thể.
Hội chứng chuyển hóa
Hội chứng chuyển hóa là một tập hợp các yếu tố nguy cơ như cao huyết áp, nồng độ triglyceride cao, đường huyết cao và béo phì vùng bụng. Khi một người mắc đồng thời nhiều yếu tố này, việc đưa ra lời khuyên dinh dưỡng trở nên phức tạp hơn.
- Cao huyết áp, triglyceride cao và đường huyết cao gây khó khăn trong việc tư vấn dinh dưỡng.
- Người kháng insulin có thể bị nặng hơn nếu dùng tinh bột tinh chế và chế độ ít béo: Kháng insulin là tình trạng cơ thể không phản ứng tốt với insulin, dẫn đến đường huyết cao. Việc tiêu thụ tinh bột tinh chế (như bánh mì trắng, gạo trắng) và chế độ ăn ít béo có thể làm tình trạng này trở nên tồi tệ hơn.
- Kháng insulin: cơ thể không phản ứng tốt với insulin.
- Đường huyết cao sau ăn, cơ thể tăng tiết insulin.
- Insulin dư thừa gây tăng cholesterol, phình tế bào mỡ (đặc biệt ở bụng).
- Đường dự trữ ở tế bào mỡ thay vì cơ bắp, chuyển thành chất béo. Thay vì được sử dụng làm năng lượng, đường lại được tích trữ dưới dạng chất béo.
- Gan chuyển đường thành triglyceride.
- Triglyceride làm giảm HDL (cholesterol tốt), tăng nguy cơ bệnh tim.
- Kháng insulin có thể tiến triển thành tiền tiểu đường (đường huyết lúc đói 100-125).
- Người bị hội chứng chuyển hóa thường có đường huyết từ 85 trở lên.