Sốc Insulin: Cấp Cứu Nguy Hiểm cho Người Bệnh Tiểu Đường
Tổng quan:
Sốc insulin là một tình trạng cấp cứu y tế nghiêm trọng, xảy ra khi lượng đường trong máu (glucose) của người bệnh tiểu đường giảm xuống mức quá thấp. Tình trạng này thường xảy ra do sự mất cân bằng giữa lượng insulin trong cơ thể và lượng đường được nạp vào. Nếu bạn bị bệnh tiểu đường nhưng quên ăn sau khi tiêm insulin, lượng insulin trong máu có thể tăng cao, dẫn đến hạ đường huyết. Nếu không được xử lý kịp thời, sốc insulin có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng như hôn mê, tổn thương não và thậm chí tử vong.
Nguyên nhân thường gặp:
- Quên ăn sau khi tiêm insulin.
- Tiêm quá liều insulin.
- Bỏ bữa ăn.
Hậu quả nghiêm trọng:
- Hôn mê.
- Tổn thương não.
- Tử vong (nếu không được điều trị kịp thời).
Insulin Hoạt Động Như Thế Nào?
Insulin là một hormone quan trọng do tuyến tụy sản xuất, đóng vai trò như một chiếc chìa khóa giúp glucose từ thức ăn đi vào các tế bào trong cơ thể để tạo ra năng lượng. Ở người khỏe mạnh, quá trình này diễn ra một cách tự động và nhịp nhàng. Tuy nhiên, ở người mắc bệnh tiểu đường, cơ thể có thể không sản xuất đủ insulin (tiểu đường tuýp 1) hoặc các tế bào không sử dụng insulin một cách hiệu quả (tiểu đường tuýp 2), dẫn đến lượng đường trong máu tăng cao (tăng đường huyết). Tình trạng tăng đường huyết kéo dài có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm cho sức khỏe, ảnh hưởng đến mắt, thận, tim mạch, thần kinh và bàn chân theo Hiệp hội Tiểu đường Hoa Kỳ (ADA).
Tiêm insulin là một phương pháp điều trị phổ biến cho bệnh tiểu đường, giúp cơ thể sử dụng glucose hiệu quả hơn. Việc tiêm insulin trước bữa ăn giúp cơ thể hấp thụ và sử dụng glucose từ thức ăn, từ đó kiểm soát lượng đường trong máu. Tuy nhiên, việc sử dụng insulin cũng có thể gây ra tác dụng phụ, đặc biệt là hạ đường huyết.
Nguyên Nhân Sốc Insulin?
Sốc insulin xảy ra khi lượng insulin trong máu quá cao so với lượng glucose, dẫn đến lượng đường trong máu giảm xuống mức nguy hiểm. Khi đường huyết giảm quá thấp, cơ thể không có đủ năng lượng để hoạt động bình thường, và các cơ quan bắt đầu bị ảnh hưởng. Sốc insulin là một tình trạng khẩn cấp, đòi hỏi phải được xử lý ngay lập tức.
- Các nguyên nhân khác:
- Ăn không đủ sau khi tiêm insulin.
- Tập thể dục quá sức mà không bổ sung đủ carbohydrate.
- Uống rượu khi đói.
- Sử dụng một số loại thuốc có thể tương tác với insulin.
Sốc Insulin Ảnh Hưởng Đến Cơ Thể Như Thế Nào?
Các triệu chứng của hạ đường huyết có thể khác nhau ở mỗi người, và mức độ nghiêm trọng của triệu chứng cũng phụ thuộc vào mức độ giảm đường huyết.
- Triệu chứng nhẹ đến trung bình:
- Chóng mặt.
- Run rẩy.
- Đổ mồ hôi hoặc ớn lạnh.
- Cảm giác đói cồn cào.
- Căng thẳng hoặc lo âu.
- Cáu kỉnh.
- Tim đập nhanh.
Ở giai đoạn này, bạn có thể tự xử lý bằng cách ăn hoặc uống một nguồn carbohydrate hấp thu nhanh, chẳng hạn như viên glucose, nước ép trái cây, hoặc kẹo. Sau 15 phút, kiểm tra lại đường huyết. Nếu đường huyết vẫn thấp, hãy tiếp tục bổ sung carbohydrate.
Triệu chứng nặng (sốc insulin):
- Nhức đầu dữ dội.
- Lú lẫn, mất phương hướng.
- Ngất xỉu.
- Mất phối hợp vận động, đi lại khó khăn.
- Co giật.
- Hôn mê.
Triệu chứng về đêm:
- Ác mộng.
- Khóc hoặc la hét trong khi ngủ.
- Lú lẫn hoặc cáu kỉnh khi thức dậy.
- Đổ mồ hôi đầm đìa.
- Hành vi hung hăng.
Điều Trị Sốc Insulin
Điều trị sốc insulin phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của tình trạng.
Hạ đường huyết nhẹ:
- Bổ sung đường bằng cách ăn hoặc uống các loại thực phẩm chứa carbohydrate hấp thu nhanh (15-20 gram), như viên glucose, nước ép trái cây, kẹo, hoặc mật ong.
- Kiểm tra lại đường huyết sau 15 phút. Nếu đường huyết vẫn thấp, lặp lại việc bổ sung carbohydrate.
Sốc insulin (hạ đường huyết nặng):
- Gọi cấp cứu ngay lập tức (115).
- Nếu người bệnh còn tỉnh táo, cho họ ăn hoặc uống một nguồn carbohydrate hấp thu nhanh.
- Nếu người bệnh bất tỉnh, không cố gắng cho họ ăn hoặc uống bất cứ thứ gì vì có thể gây nghẹn.
- Tiêm glucagon: Glucagon là một hormone có thể giúp nâng cao lượng đường trong máu. Nếu bạn có sẵn glucagon và biết cách sử dụng, hãy tiêm cho người bệnh theo hướng dẫn của bác sĩ. Theo Mayo Clinic
Làm Thế Nào Để Phòng Tránh Sốc Insulin?
Phòng ngừa sốc insulin là rất quan trọng để bảo vệ sức khỏe của bạn. Dưới đây là một số biện pháp bạn có thể thực hiện:
- Luôn mang theo viên glucose hoặc kẹo: Đây là cách nhanh chóng và hiệu quả để nâng cao lượng đường trong máu khi bạn cảm thấy có dấu hiệu hạ đường huyết.
- Ăn uống đầy đủ và đúng giờ: Đảm bảo bạn ăn đủ carbohydrate sau khi tiêm insulin để tránh hạ đường huyết.
- Tham khảo ý kiến bác sĩ khi dùng thuốc mới: Một số loại thuốc có thể ảnh hưởng đến lượng đường trong máu của bạn.
- Ăn đồ ăn nhẹ có đường khi tập thể dục: Tập thể dục có thể làm giảm lượng đường trong máu, vì vậy hãy ăn một bữa ăn nhẹ có chứa carbohydrate trước và trong khi tập luyện.
- Thận trọng khi uống rượu: Rượu có thể làm giảm lượng đường trong máu, đặc biệt là khi bạn uống khi đói.
- Thận trọng sau khi tập thể dục mạnh: Lượng đường trong máu có thể tiếp tục giảm trong vài giờ sau khi tập thể dục.
- Kiểm tra đường huyết thường xuyên: Điều này giúp bạn theo dõi lượng đường trong máu và điều chỉnh liều insulin hoặc chế độ ăn uống của mình nếu cần.
- Dừng xe ngay lập tức nếu có triệu chứng hạ đường huyết khi lái xe: Hạ đường huyết có thể ảnh hưởng đến khả năng lái xe an toàn.
- Thông báo cho gia đình và bạn bè về các triệu chứng của hạ đường huyết: Điều này giúp họ nhận biết và hỗ trợ bạn khi cần thiết.
- Đề nghị bác sĩ kê đơn glucagon: Glucagon có thể cứu sống bạn trong trường hợp hạ đường huyết nặng.
- Mang theo bảo hiểm y tế: Điều này giúp bạn tiếp cận dịch vụ chăm sóc y tế kịp thời khi cần thiết.
Với các biện pháp phòng ngừa thích hợp, bạn có thể kiểm soát bệnh tiểu đường và giảm nguy cơ bị sốc insulin, sống một cuộc sống khỏe mạnh và năng động.