Bài viết tổng quan về các phương pháp điều trị đái tháo đường típ 2, bao gồm thay đổi lối sống (chế độ ăn, tập thể dục), sử dụng máy đo đường huyết tại nhà, các loại thuốc viên hạ đường huyết, insulin và các biện pháp hỗ trợ khác như phẫu thuật thu nhỏ dạ dày, điều trị tăng huyết áp và rối loạn mỡ máu. Mục tiêu là kiểm soát đường huyết và các yếu tố nguy cơ tim mạch, cải thiện chất lượng cuộc sống.

Điều trị đái tháo đường típ 2: Tổng quan và các phương pháp

Trong quá trình điều trị đái tháo đường típ 2, bạn cần phối hợp nhiều phương pháp như dinh dưỡng, tập luyện và sử dụng thuốc theo đúng chỉ dẫn của bác sĩ để giúp đường huyết ổn định. Việc điều trị không chỉ đơn thuần là dùng thuốc, mà còn là sự thay đổi lối sống một cách toàn diện.

Điều trị đái tháo đường là một quá trình lâu dài và cần sự kiên nhẫn, tuân thủ của người bệnh. Tùy theo tình trạng bệnh, thời gian mắc bệnh và các biến chứng, bác sĩ sẽ đưa ra phác đồ điều trị phù hợp nhất. Mục tiêu là kiểm soát đường huyết, huyết áp, mỡ máu và cân nặng ở mức tối ưu, đồng thời giảm thiểu tác dụng phụ của thuốc. Việc khám bệnh định kỳ và kiểm tra đường huyết thường xuyên là rất quan trọng để bác sĩ có thể điều chỉnh thuốc kịp thời.

Các phương pháp điều trị chính

• Thay đổi chế độ ăn và tập thể dục:
  • Chế độ ăn: Không có một chế độ ăn nào hoàn hảo cho tất cả bệnh nhân đái tháo đường típ 2. Chế độ ăn nên được cá nhân hóa dựa trên tình trạng sức khỏe, cân nặng, thuốc điều trị, các bệnh lý đi kèm và sở thích ăn uống của mỗi người.
    • Nguyên tắc chung: Hạn chế các loại thực phẩm làm tăng đường huyết nhanh sau ăn như gạo trắng, bánh kẹo ngọt, nước ngọt và trái cây ngọt. Nên ưu tiên các thực phẩm ít gây tăng đường huyết như thực phẩm chế biến từ đậu, ngũ cốc nguyên hạt, gạo lứt, rau xanh và trái cây ít ngọt, giàu chất xơ.
    • Lưu ý khác:
      • Người bệnh thừa cân, béo phì hoặc rối loạn mỡ máu nên hạn chế mỡ động vật, phủ tạng động vật.
      • Hạn chế bia, rượu và không hút thuốc lá. Nếu uống rượu, chỉ nên 1-2 ly rượu vang mỗi bữa ăn và không uống lúc đói.
      • Tham khảo ý kiến bác sĩ để xây dựng chế độ ăn phù hợp nhất với bạn.
      • Theo khuyến cáo của Hiệp hội Đái tháo đường Hoa Kỳ (ADA), chế độ ăn Địa Trung Hải (Mediterranean diet) có thể mang lại nhiều lợi ích cho bệnh nhân đái tháo đường, bao gồm kiểm soát đường huyết và cải thiện sức khỏe tim mạch [Nguồn: Diabetes Care 2019;42:1631–1672].
  • Tập thể dục:
    • Tập thể dục rất tốt cho mọi người, đặc biệt là bệnh nhân đái tháo đường thừa cân.
    • Các hình thức tập luyện:
      • Nếu có điều kiện, hãy thuê huấn luyện viên cá nhân. Nếu không, các bài tập đơn giản như đi bộ nhanh, đạp xe, bơi lội mỗi ngày 30 phút cũng rất hiệu quả.
      • Nên tập thêm các môn đối kháng để tăng cường sức mạnh cơ bắp và độ dẻo dai ít nhất 2-3 lần/tuần.
      • Người lớn tuổi nên lựa chọn các bài tập phù hợp với sức khỏe.
    • Lưu ý khi tập luyện:
      • Kiểm tra đường huyết trước và sau khi tập để đảm bảo đường huyết không quá cao hoặc quá thấp.
      • Luôn mang theo kẹo ngọt hoặc nước ngọt để phòng ngừa hạ đường huyết.
      • Uống đủ nước trước, trong và sau khi tập để tránh mất nước.
      • Theo khuyến cáo của ADA, bệnh nhân đái tháo đường nên tập thể dục với cường độ vừa phải ít nhất 150 phút mỗi tuần [Nguồn: Diabetes Care 2017;40:1364–1379].
• Tự sử dụng máy đo đường huyết:
  • Đường huyết dao động liên tục trong ngày. Do đó, việc đo đường huyết tại các thời điểm khác nhau (trước ăn, sau ăn, trước khi đi ngủ) hoặc khi cảm thấy mệt mỏi, thay đổi sinh hoạt là rất quan trọng.
  • Lời khuyên:
    • Bệnh nhân đái tháo đường nên có một máy đo đường huyết mao mạch cá nhân tại nhà và biết cách sử dụng thành thạo.
    • Hướng dẫn người nhà cách sử dụng máy để họ có thể giúp đỡ khi cần.
    • Bác sĩ sẽ hướng dẫn bạn mục tiêu đường huyết phù hợp và cách xử trí khi đường huyết tăng hoặc hạ.
    • Tự theo dõi đường huyết là cách để bạn tự điều chỉnh chế độ ăn hoặc thuốc uống, đặc biệt là liều insulin, để đường huyết ổn định.
• Thuốc viên hạ đường huyết:
  • Thuốc viên hạ đường huyết thường là lựa chọn điều trị ban đầu cho bệnh nhân đái tháo đường típ 2 khi chế độ ăn và tập luyện không đủ để kiểm soát đường huyết.
  • Các nhóm thuốc: Có nhiều nhóm thuốc hạ đường huyết với cơ chế hoạt động khác nhau:
    • Nhóm giảm đề kháng insulin:
      • Metformin: Là thuốc được sử dụng phổ biến nhất trong điều trị đái tháo đường típ 2.
      • TZD (Thiazolidinediones hay glitazones).
    • Nhóm kích thích tiết insulin: Sulfonylureas và Glinides.
    • Nhóm giảm glucagon, tăng insulin:
      • Ức chế DPP-4 (Dipeptidyl peptidase-4).
      • Đồng vận GLP-1 (Glucagon-like peptide-1).
    • Nhóm thải đường qua nước tiểu: Ức chế SGLT-2 (Sodium-Glucose Co-Transporter 2).
    • Nhóm giảm hấp thu glucose: Ức chế alpha-glucosidase.
  • Bác sĩ có thể kê đơn một loại thuốc hoặc kết hợp nhiều loại thuốc tùy theo tình trạng đường huyết và giai đoạn bệnh của bạn.
• Insulin:
  • Insulin được chỉ định khi có chống chỉ định của thuốc viên (suy gan, suy thận, có thai, mắc bệnh cấp tính…) hoặc thuốc viên không đủ hiệu quả để kiểm soát đường huyết.
  • Cách dùng:
    • Phổ biến nhất là tiêm dưới da bằng bút tiêm insulin hoặc lọ rời.
    • Ở một số nước tiên tiến, có máy bơm insulin liên tục theo nhịp sinh học của cơ thể.
  • Các loại insulin và phác đồ: Có nhiều loại insulin và phác đồ tiêm khác nhau. Bác sĩ sẽ lựa chọn phác đồ phù hợp với từng bệnh nhân, có thể tiêm một mũi, hai mũi hoặc nhiều hơn trong một ngày.
  • Hướng dẫn sử dụng: Khi bắt đầu sử dụng insulin, bạn sẽ được hướng dẫn cách tự tiêm, cách theo dõi đường huyết, nhận biết và xử trí khi bị hạ đường huyết.
  • Lưu ý: Liều insulin mỗi lần tiêm cần đúng theo chỉ định của bác sĩ và tuyệt đối tránh bỏ bữa ăn sau khi đã tiêm insulin.
• Các biện pháp hỗ trợ khác:
  • Phẫu thuật thu gọn dạ dày: Chỉ định cho bệnh nhân đái tháo đường béo phì độ II, độ III và có các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng do béo phì gây ra. Phẫu thuật giúp giảm thể tích dạ dày, làm cho người bệnh nhanh no và giảm cân đáng kể, từ đó cải thiện tình trạng kiểm soát đường huyết.
  • Điều trị tăng huyết áp: Bệnh nhân tăng huyết áp cần ăn giảm muối, hạn chế bia rượu, không hút thuốc lá và dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ.
  • Điều trị rối loạn mỡ máu: Bệnh nhân rối loạn mỡ máu cần chế độ ăn và tập luyện phù hợp, đồng thời sử dụng thuốc hạ mỡ máu theo chỉ định của bác sĩ.

Bạn có thể quan tâm đến chủ đề:

• Đái tháo đường và giới tính thai nhi có liên quan đến nhau?
• Bệnh đái tháo đường và chế độ ăn uống: 7 loại thức ăn giúp kiểm soát đường huyết
• Thay đổi cách sống, giảm rủi ro: 7 lời khuyên giúp bạn phòng ngừa bệnh đái tháo đường