Bài viết cung cấp thông tin về bệnh tiểu đường tuýp 2, từ thực trạng, tuổi trung bình mắc bệnh, yếu tố nguy cơ (thừa cân, ít vận động, tiền sử gia đình...), đến các biện pháp phòng ngừa và trì hoãn (tập thể dục, chế độ ăn uống lành mạnh, giảm cân). Đặc biệt nhấn mạnh bệnh có xu hướng trẻ hóa và có thể phòng ngừa được.

Bệnh Tiểu Đường Tuýp 2: Hiểu Rõ và Phòng Ngừa

Tổng Quan

Theo Hiệp hội Tiểu đường Quốc tế (IDF), vào năm 2014, có khoảng 3.3 triệu người trên toàn thế giới được chẩn đoán mắc bệnh tiểu đường. Đáng chú ý, IDF cũng chỉ ra rằng 90-95% các trường hợp bệnh tiểu đường ở người lớn là tiểu đường tuýp 2. Trước đây, tiểu đường tuýp 2 thường được coi là bệnh của người lớn tuổi. Tuy nhiên, do sự gia tăng của các thói quen sống không lành mạnh, ngày càng có nhiều người trẻ tuổi mắc phải căn bệnh này. Theo thống kê của Liên đoàn Đái tháo đường Thế giới (IDF), Việt Nam có khoảng 3.53 triệu người mắc bệnh tiểu đường năm 2015, dự kiến tăng lên 6.3 triệu vào năm 2040 (theo vnah.org.vn).

Tiểu đường tuýp 2 thường có thể phòng ngừa được. Việc hiểu rõ về bệnh và áp dụng các biện pháp phòng ngừa có thể giúp bạn ngăn chặn hoặc trì hoãn sự phát triển của bệnh, bất kể bạn ở lứa tuổi nào.

Tuổi Trung Bình Mắc Bệnh Tiểu Đường

Tuổi trung niên và cao niên vẫn là nhóm đối tượng có nguy cơ phát triển bệnh tiểu đường tuýp 2 cao nhất. Trong năm 2014, nhóm tuổi từ 45 đến 64 là nhóm được chẩn đoán mắc bệnh tiểu đường nhiều nhất. Không chỉ vậy, tốc độ phát triển bệnh tiểu đường ở nhóm tuổi này cũng nhanh hơn so với nhóm trên 65 tuổi.

Tiểu Đường Tuýp 2 Ở Trẻ Em

Trước đây, tiểu đường tuýp 2 thường được gọi là bệnh tiểu đường khởi phát ở người lớn. Tuy nhiên, hiện nay, bệnh ngày càng trở nên phổ biến hơn ở trẻ em, do đó, người ta chỉ đơn giản gọi là tiểu đường tuýp 2. Trong khi một số trẻ mắc bệnh tiểu đường tuýp 1 bẩm sinh hoặc mắc phải, thì tiểu đường tuýp 2 thường hình thành do các thói quen sống không lành mạnh, chẳng hạn như chế độ ăn uống không cân đối và ít vận động thể chất.

Một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Diabetes Care năm 2012 đã ước tính số ca mắc bệnh tiểu đường tiềm tàng trong tương lai ở những người dưới 20 tuổi tại Hoa Kỳ. Nghiên cứu cho thấy rằng, với tốc độ hiện tại, số lượng người ở độ tuổi dưới 20 mắc bệnh tiểu đường tuýp 2 có thể tăng lên đến 49% vào năm 2050. Nếu tỷ lệ mắc bệnh tiếp tục tăng, số lượng ca mắc tiểu đường tuýp 2 ở lứa tuổi thanh thiếu niên có thể tăng lên gấp bốn lần.

Các Yếu Tố Nguy Cơ

Bệnh tiểu đường tuýp 2 thường là kết quả của sự kết hợp giữa lối sống và các vấn đề về sức khỏe. Mặc dù các yếu tố cụ thể có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh của bạn, nhưng lối sống không lành mạnh thường là nguyên nhân chính trong nhiều trường hợp.

Những yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường tuýp 2 bao gồm:

• Thừa cân hoặc béo phì: Lượng mỡ thừa trong cơ thể, đặc biệt là mỡ bụng, có thể gây ra tình trạng kháng insulin, làm tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường.
• Lối sống ít vận động (thụ động): Vận động thể chất giúp cơ thể sử dụng insulin hiệu quả hơn và duy trì cân nặng khỏe mạnh.
• Bệnh mạch máu: Các bệnh lý về tim mạch và mạch máu có liên quan đến tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường tuýp 2.
• Tiền sử gia đình mắc tiểu đường: Nếu có người thân trong gia đình (cha mẹ, anh chị em) mắc bệnh tiểu đường, bạn có nguy cơ mắc bệnh cao hơn.
• Tiền sử tiểu đường thai kỳ: Phụ nữ mắc tiểu đường thai kỳ có nguy cơ cao phát triển bệnh tiểu đường tuýp 2 sau này.
• Nồng độ cholesterol cao: Mức cholesterol cao, đặc biệt là cholesterol LDL (xấu), có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường.
• Hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS): PCOS là một rối loạn nội tiết tố phổ biến ở phụ nữ, có liên quan đến tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường tuýp 2.
• Tiền tiểu đường: Được chẩn đoán tiền tiểu đường là một yếu tố nguy cơ quan trọng. Tiền tiểu đường xảy ra khi bạn có mức đường huyết cao hơn bình thường, nhưng chưa đủ cao để được chẩn đoán là tiểu đường tuýp 2. Theo Hiệp hội Tiểu đường Hoa Kỳ (ADA), những người bị tiền tiểu đường có nguy cơ cao phát triển thành tiểu đường tuýp 2 trong vòng 5-10 năm.

Sắc tộc cũng có thể là một yếu tố nguy cơ. Bạn có thể có nguy cơ cao mắc bệnh tiểu đường tuýp 2 hơn nếu bạn thuộc một trong các nhóm sau:

• Người Latinh
• Người Mỹ gốc Phi
• Người Mỹ gốc Á
• Người Mỹ gốc Ấn
• Người Thái Bình Dương

Phòng Ngừa và Trì Hoãn Bệnh Tiểu Đường

Mặc dù tỷ lệ chẩn đoán bệnh tiểu đường tuýp 2 ngày càng cao, nhưng có nhiều cách để trì hoãn, và thậm chí ngăn ngừa bệnh. Tốt nhất là bạn nên:

• Tập thể dục thường xuyên: Vận động thể chất giúp cải thiện độ nhạy insulin, giảm cân và tăng cường sức khỏe tim mạch. Theo ADA, bạn nên tập thể dục ít nhất 150 phút mỗi tuần với cường độ vừa phải.
• Hạn chế hàm lượng calo và chất béo trong chế độ ăn uống: Chế độ ăn uống lành mạnh, cân bằng, ít calo và chất béo bão hòa có thể giúp bạn duy trì cân nặng khỏe mạnh và kiểm soát lượng đường trong máu.
• Giảm tiêu thụ các thực phẩm đã qua chế biến và hạn chế carb: Thực phẩm chế biến thường chứa nhiều đường, muối và chất béo không lành mạnh. Hạn chế carb tinh chế (như bánh mì trắng, gạo trắng, đường) và thay thế bằng carb phức (như ngũ cốc nguyên hạt, rau củ quả) có thể giúp kiểm soát lượng đường trong máu.

Chương trình Phòng chống bệnh tiểu đường (DPP) đã tiến hành một nghiên cứu lớn về tác động của việc giảm cân đối với sự phát triển của bệnh tiểu đường tuýp 2. Nghiên cứu, được công bố trên New England Journal of Medicine, phát hiện ra rằng giảm 5-7% trọng lượng cơ thể có thể làm chậm lại sự phát triển của bệnh tiểu đường tuýp 2 ở những người có nguy cơ cao.

Một số người có nguy cơ mắc bệnh cao cũng có thể trì hoãn sự phát triển của bệnh bằng cách uống thuốc trị tiểu đường, chẳng hạn như metformin. Tuy nhiên, điều quan trọng là bạn cần thảo luận về tất cả các lựa chọn với bác sĩ để đạt được kết quả tốt nhất. Bạn có thể không ngăn chặn hoàn toàn được bệnh tiểu đường, nhưng hãy hành động ngay bây giờ để ngăn ngừa các biến chứng liên quan và cải thiện chất lượng cuộc sống của bạn.