Đột tử là gì? Thế nào là đột tử do rối loạn nhịp tim?
Đột tử là cái chết diễn ra một cách bất ngờ, đôi khi hoàn toàn không có dấu hiệu gì báo trước. Trong đó, đột tử do tim được cho là lý do hàng đầu của những trường hợp tử vong “tự nhiên”, mỗi năm xảy ra ở hơn 300.000 người tại Hoa Kỳ.
Rối loạn nhịp tim là khi tính chu kỳ nhịp nhàng của tim bị phá vỡ, tim đập quá nhanh hay quá chậm, làm suy sụp huyết động, tụt huyết áp.
Chính vì không có triệu chứng rõ ràng, không được phát hiện kịp thời hay không được sơ cứu đúng cách, nhịp tim mất đồng bộ, tim đập rời rạc rồi ngừng co bóp, dẫn đến tử vong.
Triệu chứng rối loạn nhịp tim
Một số người bị rối loạn nhịp ác tính, khi được cứu sống, mô tả lại rằng đầu tiên họ cảm nhận sự nôn nao, hồi hộp và sau đó là tim đập rất nhanh trong lồng ngực. Tiếp theo, người bệnh thấy choáng váng, chóng mặt, có thể gây té ngã và mất tri giác.
Tuy vậy, hơn một nửa các bệnh nhân khai rằng họ hoàn toàn không có cảm giác khác lạ gì trước đó, nhất là khi tình cờ xảy ra trong đêm, đang lúc ngủ say.
Nguyên nhân rối loạn nhịp tim
Rối loạn nhịp tim được quan sát thấy trong hầu hết các ca bệnh đột tử cứu sống thành công. Trong đó, hình thái loạn nhịp kiểu rung thất rất đáng e ngại. Đó là khi tim co bóp rất nhanh nhưng không hiệu quả, tim co bóp “rỗng”, không bơm máu ra ngoài cung cấp cho các cơ quan được. Sau vài phút, nếu máu không được tưới cho não, người bệnh sẽ rơi vào hôn mê và tử vong.
Bất cứ những tổn thương gì trên quả tim đều có nguy cơ gây suy tim và sinh ra loạn nhịp, dẫn đến cuối cùng thường là rung thất. Bên cạnh đó, các yếu tố tuổi tác, thoái hóa hay các bệnh lý chuyển hóa toàn thân (bệnh tuyến giáp, bệnh thận, rối loạn nước – điện giải,…) cũng khiến tim đập bất thường.
Ngoài ra, có một số hội chứng loạn nhịp có tính di truyền, khởi phát ở tuổi còn trẻ và ảnh hưởng cùng lúc đến nhiều thành viên trong gia đình.
Cách chữa rối loạn nhịp tim
Tùy vào kiểu rối loạn nhịp mà bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp điều trị thích hợp.
Có những rối loạn nhịp chỉ cần ứng phó bằng những cách vô cùng đơn giản như nhắm mắt, hít thở sâu, xoa xoang cảnh hai bên cổ… hay úp mặt vào chậu nước đá lạnh.
Tuy nhiên, trong đa số các trường hợp, bệnh nhân cần phải dùng thuốc cắt cơn hay hạn chế cơn loạn nhịp. Nếu lên cơn cấp tính, gây ảnh hưởng huyết động, cần phải dùng thuốc đường tiêm truyền và sốc điện chuyển nhịp.
Nếu điều trị thuốc đáp ứng kém hoặc không đáp ứng, người bệnh vẫn thường xuyên xuất hiện các cơn hồi hộp, choáng váng, tim không đều, đánh trống ngực, nên được thăm khám theo chuyên khoa nhịp tim học để xem xét khảo sát điện sinh lý tim. Phương pháp này giúp hiểu biết chính xác cơ chế dẫn truyền trong tim và trực tiếp can thiệp tại chỗ, triệt phá ổ loạn nhịp, đường dẫn truyền lệch lạc bằng sóng cao tần.
Trong đời sống, tại những nơi công cộng, khi phát hiện một người ngưng tim ngưng thở, cần bình tĩnh thực hiện hồi sinh tim phổi cơ bản và sử dụng máy sốc điện phổ thông theo hướng dẫn trên máy để cứu sống nạn nhân.
Phòng ngừa đột tử do loạn nhịp tim
Thực sự không có phương pháp điều trị nào đảm bảo giải quyết triệt để tình trạng loạn nhịp tim. Vì vậy, các biện pháp phòng ngừa luôn đóng vai trò quan trọng hơn hẳn.
Cụ thể là nên xây dựng một lối sống lành mạnh, thường xuyên rèn luyện thể dục, ăn uống cân đối dinh dưỡng, ngủ đủ giấc, giảm stress, tránh lo âu… nhằm sở hữu một trái tim khỏe khoắn.
Mỗi người trưởng thành nên khám sức khỏe tổng quát định kỳ và được đo điện tâm đồ mỗi 6 – 12 tháng.
Nên đi khám sớm nếu từng thấy tim đập dồn dập kèm xây xẩm, đi đứng không vững hoặc có người thân ruột thịt bị đột tử không rõ nguyên nhân ở tuổi còn trẻ (trước 45 tuổi).
Đôi khi, người bệnh cần phải được theo dõi điện tim liên tục trong 24 giờ để tăng cơ hội “bắt” được cơn loạn nhịp, dễ dàng xác định chẩn đoán.
Bệnh nhân cần tích cực tuân thủ điều trị, uống thuốc theo toa và tái khám đúng hẹn. Việc ngưng thuốc đột ngột hay uống không đúng liều cũng có thể sinh loạn nhịp.
Khi đi khám một bệnh lý khác, đừng quên thông báo cho bác sĩ biết loại thuốc loạn nhịp đang dùng để hạn chế tương tác thuốc.
Bên cạnh điều trị nội khoa, các thiết bị điện tử đã bắt đầu được áp dụng rộng rãi trong điều trị loạn nhịp. Máy phá rung cấy được dưới da đưa các điện cực vào buồng tim, nhanh chóng khởi động đánh sốc khi nhận cảm cơn loạn nhịp, cứu sống được hàng trăm nghìn người mỗi năm.
Bác sĩ nội trú Ngô Võ Ngọc Hương Bệnh viện Nhân Dân 115
