Tăng Huyết Áp và Các Yếu Tố Nguy Cơ Có Thể Điều Chỉnh
Tăng huyết áp (THA) đa phần không tìm thấy nguyên nhân, còn gọi là tăng huyết áp vô căn. Tuy nhiên, có một số yếu tố làm tăng khả năng mắc bệnh, gọi là các yếu tố nguy cơ. Trong đó, có những yếu tố nguy cơ gây THA có thể điều chỉnh được bằng cách thay đổi lối sống, góp phần giảm nguy cơ mắc bệnh.
1. Huyết Áp Là Gì?
- Huyết áp là áp lực của dòng máu lên thành động mạch khi máu lưu thông trong cơ thể. Huyết áp được tạo ra bởi sức co bóp của cơ tim và sự co giãn của thành mạch. Nếu không có huyết áp, máu không thể tuần hoàn, cơ thể không nhận đủ oxy và dinh dưỡng.
- Huyết áp gồm hai chỉ số: huyết áp tối đa (huyết áp tâm thu) phản ánh áp lực khi tim bóp, và huyết áp tối thiểu (huyết áp tâm trương) phản ánh áp lực khi tim giãn ra. Ví dụ: 120/80mmHg.
- Tăng huyết áp là gì? THA được định nghĩa khi chỉ số huyết áp từ 140/90mmHg trở lên (theo JNC 7 - The Seventh Report of the Joint National Committee on Prevention, Detection, Evaluation, and Treatment of High Blood Pressure). Chẩn đoán THA bằng cách đo huyết áp ít nhất hai lần trong trạng thái nghỉ ngơi. Huyết áp tăng cao qua hai lần thăm khám.
- Tỷ lệ người mắc THA ngày càng tăng và tuổi mắc bệnh ngày một trẻ. THA nguy hiểm do diễn biến âm thầm và gây ra những biến chứng nghiêm trọng, có thể đe dọa tính mạng hoặc để lại gánh nặng tàn phế. Do đó, nếu phát hiện THA, cần theo dõi và điều trị suốt đời.
THA hay tụt huyết áp đều gây nên những bệnh lý.
2. Các Yếu Tố Nguy Cơ THA Có Thể Điều Chỉnh
Phòng bệnh THA là cách tốt nhất để ngăn ngừa biến chứng và giảm chi phí khám chữa bệnh. Phòng bệnh THA chính là loại bỏ các yếu tố nguy cơ có thể điều chỉnh được, bao gồm:
- Hút thuốc lá, thuốc lào: Thuốc lá chứa nicotin, chất kích thích hệ thần kinh giao cảm làm co mạch và gây tăng huyết áp. Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), hút thuốc lá làm tăng huyết áp và nhịp tim, đồng thời có thể làm tổn thương thành mạch máu (https://www.cdc.gov/bloodpressure/health_effects.htm).
- Đái tháo đường: Bệnh nhân đái tháo đường có nguy cơ mắc THA cao gấp đôi so với người không bị tiểu đường. THA kèm đái tháo đường làm tăng gấp đôi biến chứng mạch máu lớn và nhỏ, tăng gấp đôi nguy cơ tử vong so với THA đơn độc. Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA) cũng nhấn mạnh mối liên hệ chặt chẽ giữa đái tháo đường và THA (https://www.heart.org/en/health-topics/high-blood-pressure/reasons-high-blood-pressure/diabetes-and-high-blood-pressure).
- Rối loạn lipid máu: Cholesterol và triglycerid là các thành phần chất béo trong máu. Nồng độ cholesterol máu cao là nguyên nhân chủ yếu của quá trình xơ vữa động mạch, làm hẹp lòng các động mạch cung cấp máu cho tim và các cơ quan khác. Động mạch bị xơ vữa dẫn đến kém đàn hồi, gây THA. Theo khuyến cáo của Hội Tim Mạch Học Việt Nam, kiểm soát lipid máu là một phần quan trọng trong phòng ngừa và điều trị bệnh tim mạch (https://vnah.org.vn/).
- Tiền sử gia đình: Nếu trong gia đình có người bị THA, con cái có nguy cơ mắc bệnh cao hơn.
- Thừa cân, béo phì: Người béo phì, người tăng cân theo tuổi cũng làm tăng huyết áp. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), thừa cân và béo phì là yếu tố nguy cơ quan trọng của nhiều bệnh không lây nhiễm, bao gồm cả THA (https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/obesity-and-overweight).
- Ăn nhiều muối: Nhiều nghiên cứu cho thấy người dân ở vùng biển có tỷ lệ mắc THA cao hơn so với người ở đồng bằng và miền núi. AHA khuyến cáo nên giảm lượng muối ăn vào để kiểm soát huyết áp (https://www.heart.org/en/health-topics/high-blood-pressure/changes-you-can-make-to-manage-high-blood-pressure/how-to-help-prevent-high-blood-pressure).
- Uống nhiều bia, rượu: Ở bệnh nhân đang dùng thuốc điều trị THA, uống rượu bia quá mức hoặc nghiện rượu sẽ làm giảm hoặc mất tác dụng của thuốc hạ áp. Ngoài ra, uống rượu bia quá mức gây xơ gan và các tổn thương thần kinh nặng nề, gián tiếp gây THA.
- Lười vận động: Lối sống tĩnh tại cũng được coi là một nguy cơ của bệnh THA.
- Stress (căng thẳng, lo âu quá mức): Nhiều nghiên cứu đã chứng minh rằng căng thẳng thần kinh, stress làm tăng nhịp tim. Dưới tác dụng của các chất trung gian hóa học như adrenalin, noradrenalin, động mạch bị co thắt dẫn đến tăng huyết áp.
Ăn nhiều muối dẫn đến bệnh tăng huyết áp.
3. Thay Đổi Lối Sống Để Giảm Nguy Cơ THA
- Bỏ thói quen hút thuốc lá, thuốc lào: Giảm nguy cơ mắc THA.
- Kiểm soát tốt đường huyết: Ở bệnh nhân đái tháo đường, kiểm soát đường huyết giúp giảm nguy cơ mắc THA.
- Giảm lipid máu: Thực hiện chế độ ăn giảm lipid máu, không nên ăn mỡ và phủ tạng động vật, nên ăn nhiều rau và hoa quả tươi. Điều này giúp phòng bệnh tim mạch nói chung và bệnh THA nói riêng.
- Chế độ ăn giảm muối: Là một biện pháp quan trọng để điều trị cũng như phòng bệnh THA.
- Không uống rượu bia: Hạn chế hoặc ngừng sử dụng rượu bia.
- Chế độ làm việc hợp lý, ăn uống phù hợp và luyện tập thể dục thường xuyên: Tránh béo phì, đây là biện pháp rất quan trọng để giảm nguy cơ gây THA, nhất là ở người cao tuổi.
- Vận động hằng ngày đều đặn từ 30 đến 45 phút: Mang lại lợi ích rõ rệt trong việc giảm nguy cơ bệnh tim mạch nói chung và bệnh THA nói riêng.
- Tránh stress: Tìm cách giải tỏa căng thẳng, lo âu.
- Những người có tiền sử gia đình: Cần cố gắng loại bỏ các yếu tố nguy cơ để phòng tránh bệnh THA bằng các biện pháp kể trên, cũng như thường xuyên theo dõi huyết áp để phát hiện và điều trị kịp thời.
Khi lựa chọn gói khách hàng được:
- Khám với bác sĩ chuyên khoa Nội Tim Mạch.
- Được thực hiện một số xét nghiệm đánh giá chức năng các cơ quan. Tùy vào gói cơ bản hay nâng cao, khách hàng được thực hiện các kỹ thuật khác nhau.
Với đội ngũ bác sĩ chuyên nghiệp, trình độ cao, hệ thống thiết bị hiện đại, khách hàng sẽ được hưởng dịch vụ chất lượng cao.
Lưu ý: Huyết áp cao hay thấp đều ảnh hưởng tới cơ thể. Thường xuyên kiểm tra huyết áp để được chẩn đoán sớm các bệnh lý huyết áp. Tầm soát để phát hiện sớm bệnh THA và các bệnh tim mạch liên quan, nhằm điều trị kịp thời để có chất lượng cuộc sống tốt hơn.