Tăng Huyết Áp: Hiểu Rõ và Kiểm Soát
Theo số liệu của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), bệnh tăng huyết áp ngày càng phổ biến, gây ra 7,1 triệu ca tử vong mỗi năm, tương đương 13% tổng số ca tử vong trên toàn cầu và chiếm 4,5% gánh nặng bệnh tật chung. Tỷ lệ tăng huyết áp được dự báo sẽ tăng lên 29,2% (khoảng 1,5 tỷ người) vào năm 2025.
1. Tăng Huyết Áp Là Gì?
Tại Việt Nam, theo số liệu điều tra năm 2010, có 25,1% người trên 25 tuổi bị tăng huyết áp, tương đương khoảng 5 triệu người. Điều đáng lo ngại là chỉ 19% trong số những người này kiểm soát tốt tình trạng bệnh, trong khi 81% còn lại không quan tâm hoặc lơ là trong việc điều trị.
Huyết áp là áp lực của dòng máu tác động lên thành mạch. Huyết áp tâm thu là áp lực động mạch khi tim co bóp tối đa để đẩy máu vào động mạch chủ. Huyết áp tâm trương là áp lực động mạch khi tim giãn nở tối đa để nhận máu từ tĩnh mạch phổi.
Theo Tổ chức Y tế Thế giới và Hội Tăng Huyết Áp Thế Giới (WHO/ISH) năm 1999, tăng huyết áp động mạch ở người trưởng thành được xác định khi huyết áp tâm thu lớn hơn hoặc bằng 140 mmHg và/hoặc huyết áp tâm trương lớn hơn hoặc bằng 90 mmHg. (Nguồn: https://www.ahajournals.org/doi/full/10.1161/01.hyp.34.5.838)
2. Cách Đo Huyết Áp Để Có Kết Quả Chính Xác?
Để có kết quả đo huyết áp chính xác, cần tuân thủ các yếu tố sau:
- Trạng thái tinh thần: Huyết áp phải được đo khi người bệnh trong trạng thái tinh thần thoải mái nhất.
- Nghỉ ngơi: Người bệnh cần nghỉ ngơi hoàn toàn trước khi đo, tránh gắng sức, ăn no hoặc sử dụng các chất kích thích như thuốc lá, trà, cà phê.
- Thời điểm đo: Huyết áp nên được đo vào cùng một thời điểm mỗi ngày để có sự so sánh chính xác.
Lưu ý rằng một lần duy nhất có chỉ số huyết áp cao không có nghĩa là người bệnh bị cao huyết áp. Huyết áp thay đổi trong suốt cả ngày và có thể tăng cao trong một thời gian ngắn nếu bệnh nhân lo lắng, căng thẳng hoặc vừa mới tập thể dục.
3. Tăng Huyết Áp Có Nguy Hiểm Không và Tại Sao Cần Phải Kiểm Soát Huyết Áp?
Tăng huyết áp được mệnh danh là 'kẻ giết người thầm lặng' vì ở giai đoạn đầu, bệnh thường không có triệu chứng rõ ràng. Điều này khiến người bệnh chủ quan và chỉ đi khám, điều trị khi đã xảy ra các biến chứng nghiêm trọng.
Bệnh có thể biểu hiện bằng các triệu chứng như đau đầu, đỏ bừng mặt, tức ngực… Hậu quả của tăng huyết áp lâu ngày không kiểm soát sẽ làm tổn thương các mạch máu, gây ra nhiều biến chứng lên các cơ quan đích như tim, não, thận, mắt, đồng thời thúc đẩy quá trình xơ vữa động mạch phát triển.
Ngược lại, xơ vữa động mạch làm tình trạng tăng huyết áp trở nên nghiêm trọng hơn, tạo thành một vòng xoắn bệnh lý nguy hiểm. Những biến chứng này ảnh hưởng nặng nề đến sức khỏe, gây tàn phế hoặc thậm chí tử vong. Có rất nhiều bằng chứng về hậu quả nghiêm trọng của bệnh tăng huyết áp đối với sức khỏe cộng đồng và kinh tế xã hội. (Nguồn: https://www.heart.org/en/health-topics/high-blood-pressure/health-threats-from-high-blood-pressure/how-high-blood-pressure-can-affect-your-body)
4. Kiểm Soát Huyết Áp Bằng Phương Pháp Không Dùng Thuốc Liệu Có Khả Thi?
Khi được chẩn đoán tăng huyết áp, biện pháp can thiệp đầu tiên là thay đổi lối sống, áp dụng cho mọi giai đoạn của bệnh, kết hợp với thuốc tùy theo mức độ tăng huyết áp.
Điều trị tăng huyết áp không dùng thuốc thường được khuyến khích cho bệnh nhân bị tăng huyết áp ở mức bình thường cao (trừ trường hợp có nguy cơ tim mạch rất cao) hoặc tăng huyết áp độ 1, không có biến chứng tim mạch và tổn thương cơ quan đích.
Thay đổi lối sống bao gồm:
- Chế độ ăn uống: Ăn uống hợp lý, giảm muối, tăng cường rau xanh và trái cây.
- Cân nặng: Duy trì cân nặng lý tưởng.
- Chất kích thích: Hạn chế rượu, bia, cà phê…
- Vận động: Tăng cường hoạt động thể lực đều đặn.
- Thuốc lá: Bỏ thuốc lá hoàn toàn.
Hiệu quả của việc điều trị tăng huyết áp không dùng thuốc phụ thuộc rất nhiều vào sự tuân thủ của người bệnh. Đồng thời, bệnh nhân cần được theo dõi, quản lý bệnh lâu dài và điều trị theo hướng dẫn của bác sĩ để giảm nguy cơ biến chứng và duy trì mức huyết áp hợp lý. (Nguồn: https://www.escardio.org/Journals/E-Journal-of-Cardiology-Practice/Volume-11/Lifestyle-modifications-to-control-blood-pressure)