1. Định nghĩa hạ huyết áp tư thế
Hạ huyết áp tư thế là tình trạng suy giảm huyết áp quá mức với huyết áp tâm thu giảm hơn 20 mmHg, hoặc huyết áp tâm trương giảm hơn 10 mmHg, hoặc cả hai trong vòng 3 phút sau khi người bệnh đứng dậy. Triệu chứng điển hình của hạ huyết áp tư thế gồm có: Chóng mặt, hoa mắt, nhìn mờ, mệt, đau đầu, đau mơ hồ vùng cổ vai nhưng đỡ đi khi nằm, rối loạn nhận thức có thể đến ngất. Các triệu chứng hạ huyết áp tư thế thường nặng lên vào buổi sáng. Do đó, người bệnh nên được đo huyết áp vào một số thời điểm nhất định trong ngày để tăng khả năng phát hiện bệnh.
2. Các nguyên nhân gây hạ huyết áp tư thế
Nguyên nhân gây hạ huyết áp tư thế được chia ra thành nguyên nhân gây hạ huyết áp tư thế cấp và mạn. Cụ thể như sau:
Hạ huyết áp tư thế đứng cấp:
- Do thuốc: Thuốc chống trầm cảm ba vòng, thuốc chữa Parkinson , thuốc hạ huyết áp, thuốc chẹn α1- giao cảm.
- Do giảm thể tích nội mạch: Mất máu, nôn, tiêu chảy , mất nước.
- Do các nguyên nhân tim mạch: Nhồi máu cơ tim , suy tim ứ huyết.
- Do suy thượng thận , giảm tiết aldosterone.
Hạ huyết áp tư thế đứng mạn:
- Các rối loạn ở người lớn tuổi: Giảm độ nhạy của phản xạ và chức năng phó giao cảm, rối loạn khả năng co mạch, giảm khả năng giãn của tim và tĩnh mạch, giảm nhận thức khát và giảm khả năng giữ muối nước.
- Bệnh lý thần kinh tự động tiên phát: Teo đa hệ thống của hệ thần kinh trung ương, bệnh Parkinson.
- Bệnh lý thần kinh tự động thứ phát: Đái tháo đường type 1, 2 ; rối loạn cận ung thư, bệnh lý tự miễn hạch thần kinh tự động.
Một vài loại thuốc có thể gây hạ huyết áp tư tế cấp.
3. Vì sao hạ huyết áp tư thế hay xảy ra ở người cao tuổi?
Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến việc người cao tuổi hay mắc phải tình trạng hạ huyết áp tư thế, có thể kể đến như:
- Thuốc điều trị bệnh nền cho người cao tuổi làm tăng nguy cơ gây hạ huyết áp tư thế (như chẹn alpha giao cảm, lợi tiểu, chống trầm cảm ba vòng).
- Người cao tuổi có các bệnh lý gây rối loạn thần kinh tự động ngoại vi như đái tháo đường, amyloidosis hay một số bệnh lý thoái hóa thần kinh tiên phát (bệnh Parkinson).
- Tần suất hạ huyết áp tư thế tăng theo tuổi phản ánh tình trạng người cao tuổi hay có các yếu tố nguy cơ của bệnh song hành như thoái hóa thần kinh, bệnh mạn tính cần dùng đến các thuốc hoạt mạch. Đặc biệt, cần chú ý các bệnh nhân Parkinson vì tỷ lệ mắc phải hạ huyết áp tư thế không hề nhỏ.
Người cao tuổi cũng đặc biệt nhạy cảm với tình trạng hạ huyết áp tư thế do giảm sút về độ nhạy các thụ thể áp lực, về trương lực phó giao cảm và về khả năng co mạch của các thụ thể α1. Độ giãn nở của tim và hệ tĩnh mạch làm ảnh hưởng đến khả năng bù trừ với tình trạng biến đổi thể tích lòng mạch ở tư thế đứng. Bên cạnh đó, người cao tuổi cũng hay có suy giảm cảm giác khát, giảm khả năng giữ muối nước làm tăng nguy cơ mất nước và giảm thể tích tuần hoàn cũng góp phần thúc đẩy việc hạ huyết áp tư thế.
Hạ huyết áp tư thế là một bệnh cảnh lâm sàng quan trọng, có tỉ lệ biến chứng và nguy cơ tử vong không hề thấp, đặc biệt là ở những người cao tuổi. Việc đánh giá đầy đủ và điều trị kịp thời tình trạng này sẽ giúp bạn có được sức khỏe ổn định và tránh được những biến chứng rủi ro sau này. Do đó, khi phát hiện những dấu hiệu bất thường của sức khỏe, hãy đến các cơ sở y tế uy tín để được bác sĩ chuyên khoa khám và chẩn đoán kịp thời.
