Chế độ dinh dưỡng cho người rối loạn mỡ máu
Rối loạn mỡ máu là tình trạng rối loạn tỷ lệ các chất béo trong máu, bao gồm cholesterol toàn phần, cholesterol LDL (xấu), cholesterol HDL (tốt), triglyceride. Khi mỡ máu cao, nguy cơ mắc các bệnh tim mạch nguy hiểm như nhồi máu cơ tim, đột quỵ não sẽ tăng cao. Do đó, việc kiểm soát mỡ máu bằng chế độ dinh dưỡng hợp lý đóng vai trò vô cùng quan trọng.
1. Nguyên tắc chung trong chế độ dinh dưỡng cho người bệnh rối loạn mỡ máu
Để góp phần điều trị hiệu quả rối loạn mỡ máu, ngăn ngừa xơ vữa động mạch và bệnh tim mạch nguy hiểm, bạn cần xây dựng chế độ ăn uống khoa học, tuân thủ những nguyên tắc sau:
- Giảm lượng calo: Nên giảm lượng calo nạp vào mỗi ngày để kiểm soát cân nặng, hạn chế tích tụ mỡ thừa. Lượng calo cụ thể cần điều chỉnh dựa trên nhu cầu và tình trạng sức khỏe của mỗi người. Theo khuyến cáo của Bộ Y tế, việc duy trì cân nặng hợp lý là yếu tố quan trọng để kiểm soát mỡ máu.
- Hạn chế chất béo bão hòa và cholesterol: Chất béo chỉ nên chiếm 15 – 20% tổng năng lượng cung cấp cho cơ thể. Chất béo bão hòa và cholesterol có nhiều trong thực phẩm động vật như mỡ động vật, nội tạng động vật, da động vật, lòng đỏ trứng. Nên thay thế bằng chất béo không bão hòa đơn và đa có lợi cho sức khỏe tim mạch, có nhiều trong dầu thực vật (dầu oliu, dầu hướng dương), các loại hạt, quả bơ, cá béo (cá hồi, cá thu).
- Tăng cường chất xơ: Chất xơ giúp giảm cholesterol xấu (LDL-cholesterol) và triglyceride trong máu. Chất xơ có nhiều trong rau xanh (bông cải xanh, rau bina), trái cây (táo, lê), ngũ cốc nguyên hạt (gạo lứt, yến mạch), các loại đậu.
- Bổ sung omega-3: Omega-3 là axit béo có lợi cho tim mạch, giúp giảm triglyceride và cholesterol xấu. Omega-3 có nhiều trong cá béo (cá hồi, cá thu, cá trích), hạt chia, quả óc chó. Theo nghiên cứu trên ahajournals.org, omega-3 có tác dụng bảo vệ tim mạch, giảm nguy cơ rối loạn nhịp tim và đột quỵ.
- Hạn chế đồ ngọt và thực phẩm chế biến sẵn: Đồ ngọt và thực phẩm chế biến sẵn chứa nhiều đường, chất béo không tốt (chất béo chuyển hóa) và muối, ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe tim mạch, làm tăng nguy cơ béo phì và tiểu đường.
- Uống đủ nước: Nước giúp thanh lọc cơ thể, hỗ trợ quá trình trao đổi chất và giảm nguy cơ hình thành sỏi thận. Nên uống ít nhất 2 lít nước mỗi ngày. Bạn có thể tham khảo thêm khuyến cáo về lượng nước cần thiết từ Bộ Y Tế.
2. Một số thực phẩm được khuyến cáo
Trên thực tế, có nhiều loại thực phẩm có tác dụng hỗ trợ làm giảm lipid máu. Dưới đây là một số loại thực phẩm bạn nên dùng khi mỡ máu cao:
- Nhóm ngũ cốc nguyên hạt: Gạo lứt, yến mạch, bánh mì nguyên cám, nui gạo lứt,…
- Nhóm rau củ quả và trái cây: Rau xanh (rau bina, cải xoăn, súp lơ xanh, cà rốt…), trái cây (táo, cam, chuối, kiwi…).
- Nhóm thịt nạc: Thịt nạc hoặc thịt da cầm không da, cá béo (cá hồi, cá thu, cá ngừ,…).
- Nhóm các loại đậu: Đậu đen, đậu xanh, đậu lăng, đậu nành,…
- Các loại hạt: Hạnh nhân, óc chó, hạt dẻ, hạt chia, bí ngô…giúp cung cấp các axit béo Omega-3, Omega-6 cho cơ thể.
- Dầu thực vật không bão hòa: Dầu oliu, dầu canola, dầu mè,…
- Sữa không béo.
3. Thực phẩm nên hạn chế
Khi chăm sóc bệnh nhân rối loạn mỡ máu, bạn nên hạn chế ăn các loại thực phẩm sau:
- Mỡ động vật: Mỡ bò, mỡ lợn, mỡ gà,…
- Nội tạng động vật: Gan, tim, thận,…
- Da động vật: Da gà, da vịt, da heo,…
- Lòng đỏ trứng: Nên ăn tối đa 2 lòng đỏ trứng mỗi tuần.
- Đồ ngọt: Bánh kẹo, nước ngọt, kem,…
- Thực phẩm chế biến sẵn: Xúc xích, lạp xưởng, phô mai, đồ hộp,…
- Dầu thực vật nhiều chất béo bão hòa như: Dầu cọ, dầu dừa, dầu hạnh nhân,…
- Bơ thực vật.
- Các loại đồ chiên rán sẵn, đồ ăn nhanh, mì ăn liền,…
- Rượu bia: Nên hạn chế hoặc bỏ rượu bia hoàn toàn.
4. Một số lưu ý khi áp dụng chế độ dinh dưỡng
Dưới đây là một số lưu ý khi áp dụng chế độ dinh dưỡng dành cho người bệnh rối loạn mỡ máu:
- Nên chia nhỏ bữa ăn thành 5-6 bữa mỗi ngày thay vì 3 bữa chính.
- Ăn chậm, nhai kỹ để thức ăn được tiêu hóa tốt hơn.
- Kết hợp chế độ dinh dưỡng hợp lý với việc tập luyện thể dục thể thao thường xuyên (30 phút mỗi ngày) để nâng cao hiệu quả kiểm soát mỡ máu.
Để nhanh chóng cải thiện tình trạng sức khỏe, người bệnh rối loạn mỡ máu nên tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng để xây dựng chế độ dinh dưỡng phù hợp với tình trạng sức khỏe cá nhân. Đặc biệt, mỗi người cần chú ý tới việc thăm khám sức khỏe định kỳ, kiểm tra mỡ máu nếu có nguy cơ cao mắc rối loạn mỡ máu để phòng ngừa nguy cơ gặp phải những biến chứng khó lường.
Để được tư vấn chế độ dinh dưỡng phù hợp và kiểm tra sức khỏe tim mạch, bạn có thể đến Phòng khám Tim mạch BS Phạm Xuân Hậu tại địa chỉ 336a Phan Văn Trị, P11, Bình Thạnh, TPHCM hoặc liên hệ qua số điện thoại 0938237460.