Hở van tim (Hở van hai lá) có nguy hiểm không? Có phải mổ không?

Hở van tim là gì?

Hở van tim, đặc biệt là hở van hai lá, là tình trạng van tim không đóng kín hoàn toàn, dẫn đến dòng máu phụt ngược (trào ngược) từ tâm thất trái trở lại tâm nhĩ trái khi tim co bóp. Điều này buộc tim phải làm việc gắng sức hơn để đảm bảo đủ lượng máu cần thiết được bơm đi nuôi cơ thể.

Tim có khả năng thích nghi với tình trạng này theo nhiều cách, đặc biệt là thông qua cơ chế giãn buồng tim:

• Giãn buồng tim: Để bù đắp cho lượng máu bị trào ngược, các buồng tim, đặc biệt là tâm nhĩ và tâm thất trái, sẽ giãn ra để chứa được nhiều máu hơn. Nhờ đó, tim có thể tống đi một lượng máu lớn hơn trong mỗi nhịp đập, đảm bảo cung cấp đủ máu cho cơ thể.
• Hở nhẹ/vừa: Trong trường hợp hở van nhẹ hoặc vừa, cơ chế bù trừ này thường khá hiệu quả. Người bệnh có thể không gặp bất kỳ triệu chứng rõ ràng nào trong một thời gian dài.
• Hở nặng: Khi tình trạng hở van trở nên nghiêm trọng hơn, tim phải làm việc quá sức trong thời gian dài, dẫn đến suy yếu cơ tim và cuối cùng là suy tim. Lúc này, các triệu chứng bắt đầu xuất hiện, bao gồm:
  • Khó thở: Do ứ trệ tuần hoàn phổi.
  • Phù mắt cá chân: Do ứ trệ tuần hoàn ngoại biên.
  • Loạn nhịp tim: Do sự giãn lớn của các buồng tim gây ảnh hưởng đến hệ thống điện của tim.

Khi nào cần phẫu thuật hở van hai lá?

Quyết định phẫu thuật hở van hai lá phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm:

• Mức độ hở van:
  • Được đánh giá thông qua các phương pháp chẩn đoán hình ảnh như siêu âm tim (Doppler tim) và chụp buồng tim. Siêu âm tim là phương pháp thường quy, không xâm lấn để đánh giá mức độ hở van. Chụp buồng tim là phương pháp xâm lấn, thường được sử dụng khi cần đánh giá chính xác hơn hoặc khi có các bệnh lý tim mạch khác đi kèm.
  • Mức độ hở van thường được phân loại theo các cấp độ từ nhẹ (độ 1) đến rất nặng (độ 4).
• Triệu chứng suy tim:
  • Các triệu chứng cơ năng của suy tim như khó thở, mệt mỏi, phù, và giảm khả năng gắng sức là những yếu tố quan trọng để xem xét phẫu thuật.
• Tiến triển của bệnh:
  • Sự thay đổi về kích thước của các buồng tim (đặc biệt là tâm nhĩ và tâm thất trái) theo thời gian, cũng như sự xuất hiện của các biến chứng như rung nhĩ, cũng là những yếu tố cần được theo dõi sát sao.

Chỉ định phẫu thuật:

• Hở van hai lá nặng (độ 3 hoặc 4) kèm theo các triệu chứng suy tim rõ ràng: Bệnh nhân cần được phẫu thuật càng sớm càng tốt để cải thiện chất lượng cuộc sống và kéo dài tuổi thọ. Theo khuyến cáo của ACC/AHA, phẫu thuật sửa van (nếu có thể) được ưu tiên hơn thay thế van.
• Hở van hai lá nặng (độ 3 hoặc 4) nhưng các triệu chứng suy tim còn nhẹ (ví dụ: khó thở khi gắng sức): Bệnh nhân cần được theo dõi chặt chẽ bằng siêu âm tim định kỳ và khám lâm sàng thường xuyên. Nếu tình trạng bệnh tiến triển xấu đi, phẫu thuật sẽ được chỉ định.
• Tim trái ngày càng lớn (dãn nhĩ trái, thất trái) hoặc xuất hiện rung nhĩ: Đây là những dấu hiệu cho thấy tim đang phải chịu áp lực lớn và có nguy cơ suy tim cao. Phẫu thuật nên được xem xét để ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng. Theo khuyến cáo của ESC, phẫu thuật nên được thực hiện trước khi chức năng thất trái suy giảm quá nhiều (EF < 60%).

Lưu ý: Quyết định phẫu thuật hở van hai lá là một quyết định phức tạp, cần được đưa ra bởi bác sĩ chuyên khoa tim mạch dựa trên tình trạng cụ thể của từng bệnh nhân.