Điện Tâm Đồ: Tất tần tật những điều bạn cần biết
Điện tâm đồ là một xét nghiệm rất phổ biến ở hầu hết các cơ sở y tế hiện nay. Đây là một xét nghiệm cận lâm sàng khá đơn giản, không gây cảm giác đau đớn đối với bệnh nhân nhưng giá trị chẩn đoán rất cao. Điện tâm đồ (ECG) là một xét nghiệm phổ biến, không xâm lấn, giúp ghi lại hoạt động điện của tim và hỗ trợ chẩn đoán các bệnh lý tim mạch.
1. Điện Tim Là Gì?
- Điện tâm đồ (ECG) ghi lại những thay đổi của dòng điện bên trong quả tim. Đây là một đồ thị ghi lại hoạt động điện của tim theo thời gian.
- Là xét nghiệm không xâm lấn, nhanh chóng và phổ biến. Điện tâm đồ không gây đau đớn, dễ thực hiện và cho kết quả nhanh chóng.
- Sử dụng để phát hiện và theo dõi các vấn đề tim mạch. Điện tâm đồ là một xét nghiệm phổ biến để phát hiện các vấn đề và theo dõi tình trạng của tim trong nhiều tình huống, bệnh lý về tim mạch. Theo Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA), ECG là một công cụ quan trọng để đánh giá chức năng tim.
Điện tâm đồ cũng là thiết bị tiêu chuẩn trong phòng mổ và trên xe cứu thương.
2. Điện Tâm Đồ Hoạt Động Như Thế Nào?
- Tim co bóp theo nhịp nhờ hệ thống dẫn truyền điện. Tim co bóp theo nhịp và được điều khiển bởi một hệ thống dẫn truyền trong cơ tim. Hệ thống này tạo ra các xung điện.
- Điện cực trên tay, chân, ngực ghi lại dòng điện tim. Những dòng điện của tim tuy rất nhỏ, chỉ khoảng một phần nghìn volt nhưng có thể dò thấy được từ các cực điện đặt trên tay, chân và ngực của bệnh nhân truyền đến máy ghi.
- Máy khuếch đại tín hiệu và hiển thị trên điện tâm đồ. Máy ghi điện sẽ khuếch đại tín hiệu lên và ghi lại trên điện tâm đồ. Đường điện tâm đồ được hiển thị là những đường gấp khúc, lên xuống biến thiên theo nhịp co bóp của tim.
Khi đo điện tâm đồ, bệnh nhân ở tư thế nằm, để các bác sĩ gắn những điện cực từ máy đo điện tâm đồ vào các vùng tim, vùng cổ tay, cổ chân bệnh nhân theo các vị trí xác định. Những điện cực này được dính vào da và không gây đau đớn trong quá trình đo.
3. Đo Điện Tim Để Làm Gì?
Đo điện tim là một trong những xét nghiệm thường quy trong bệnh viện. Mục đích của việc kiểm tra điện tâm đồ gồm:
- Kiểm tra nhịp tim, lưu lượng máu đến cơ tim. Điện tâm đồ giúp phát hiện nhịp tim nhanh, chậm, không đều và kiểm tra lưu lượng máu đến cơ tim có kém không (được gọi là thiếu máu cục bộ).
- Chẩn đoán cơn đau tim, các vấn đề bất thường ở cơ tim. Điện tâm đồ giúp chẩn đoán cơn đau tim và kiểm tra những vấn đề bất thường như cơ tim dày…
- Thăm khám, chẩn đoán, theo dõi các bệnh tim mạch như hở van tim, tăng huyết áp, rối loạn lipid máu, thiếu máu cơ tim. Điện tâm đồ dùng để thăm khám và chẩn đoán các bệnh tim mạch, theo dõi và kiểm tra tình trạng một số bệnh nhân đã được chẩn đoán hở van tim, tăng huyết áp, rối loạn lipid máu, thiếu máu cơ tim… với các triệu chứng điển hình như khó thở, đau thắt ngực.
4. Khi Nào Nên Đo Điện Tim?
Đo điện tim có thể được bác sĩ chỉ định trong các trường hợp sau:
- Khi có biểu hiện như tim loạn nhịp, khó thở, đau ngực. Thăm khám và chẩn đoán các bệnh lý về tim mạch trong những trường hợp có các biểu hiện như: tim loạn nhịp, khó thở, đau tức vùng ngực…
- Kiểm tra, theo dõi bệnh nhân suy tim, hở van tim, thiếu máu cơ tim, tăng huyết áp, đái tháo đường. Kiểm tra và theo dõi tình trạng của các bệnh nhân được chẩn đoán các bệnh như: suy tim, hở van tim, thiếu máu cơ tim, nhồi máu cơ tim, các bệnh nhân tăng huyết áp, đái tháo đường…
- Sàng lọc nguy cơ bệnh tim mạch.
- Chuẩn bị phẫu thuật.
5. Những Hạn Chế Của Điện Tâm Đồ
Điện tâm đồ là một xét nghiệm đơn giản và có giá trị. Đôi khi đo điện tim có thể chẩn đoán chắc chắn một bệnh lý tim mạch nào đó. Tuy nhiên:
- Đôi khi không loại trừ được bệnh tim nghiêm trọng. Ví dụ, một nhịp tim bất thường xuất hiện rồi biến mất, kết quả điện tim lại ghi nhận vào lúc bình thường giữa các lần xuất hiện nhịp bất thường.
- Không phải tất cả các cơn đau tim đều phát hiện được. Bệnh tim thường gặp như đau thắt ngực cũng không thể được phát hiện bằng điện tâm đồ thường quy.
- Điện tâm đồ gắng sức và điện tâm đồ lưu động giúp khắc phục hạn chế.
- Điện tâm đồ gắng sức: Thực hiện khi đang gắng sức (chạy bộ trên thảm lăn hoặc đạp xe). Điều này giúp đánh giá mức độ nghiêm trọng của sự tắc nghẽn của động mạch vành gây ra bệnh đau thắt ngực. Theo Mayo Clinic, điện tâm đồ gắng sức là một công cụ hữu ích để phát hiện các vấn đề tim mạch liên quan đến hoạt động thể chất.
- Điện tâm đồ lưu động: Bệnh nhân sẽ mang một cái máy nhỏ liên tục ghi lại nhịp tim. Phương pháp này sẽ ghi lại hoạt động điện tim khi đang đi bộ (lưu động) và thực hiện các sinh hoạt bình thường hàng ngày nhằm mục đích phát hiện nhịp tim bất thường, có thể xuất hiện rồi biến mất. Hoạt động điện tim thường được ghi nhận trong 24 - 48 giờ.
6. Lưu Ý Gì Khi Thực Hiện Đo Điện Tim?
- Thời gian thực hiện: 5-10 phút.
- Gắn 10 điện cực lên ngực, tay, chân. Bác sĩ sẽ đính kèm 10 điện cực với miếng dính vào da ngực, cánh tay và chân, vì vậy nếu nam giới có lông ngực có thể cần phải cạo lông ngực (một ít) để có kết nối tốt hơn.
- Nằm ngửa trong quá trình đo. Trong quá trình đo, người được đo sẽ nằm ngửa, máy tính tạo ra một đồ thị trên giấy, vẽ các xung điện di chuyển qua tim hoặc kiểm tra tim trong khi tập thể dục.
- Có thể cần điện tâm đồ di động. Bên cạnh đo điện tâm đồ tiêu chuẩn, bác sĩ có thể đề nghị bệnh nhân thực hiện các loại khác như: điện tâm đồ di động (kiểm tra hoạt động điện của tim trong 1-2 ngày, 24 giờ/ngày).
- Bác sĩ đọc kết quả và thông báo trong ngày hoặc cuộc hẹn tiếp theo. Sau khi đo điện tâm đồ, bác sĩ sẽ đọc sóng đồ thị được ghi lại trong quá trình kiểm tra để xem các xung có bình thường hay không và cho bệnh nhân biết kết quả trong cùng một ngày thực hiện hoặc vào cuộc hẹn tiếp theo.
- Kết quả bình thường có thể không cần xét nghiệm thêm. Nếu kết quả đo điện tâm đồ là bình thường có thể không cần thêm bất kỳ xét nghiệm nào khác.
- Kết quả bất thường cần thêm điện tâm đồ hoặc siêu âm tim. Nếu kết quả cho thấy có sự bất thường ở tim, bệnh nhân có thể cần làm thêm loại điện tâm đồ khác hoặc các xét nghiệm chẩn đoán khác như siêu âm tim.
- Bệnh nhân có thể hoạt động bình thường sau khi đo.
Lưu ý: Kết quả xét nghiệm điện tâm đồ đòi hỏi phải do bác sĩ có chuyên môn đọc và đưa ra kết luận, vì vậy vai trò chuyên môn của bác sĩ trong điện tim là rất quan trọng.