Tiểu Cầu và Xét Nghiệm Độ Tập Trung Tiểu Cầu: Tất Cả Những Điều Bạn Cần Biết
1. Tổng Quan Về Tiểu Cầu
Tiểu cầu là gì?: Tiểu cầu (hay còn gọi là thrombocytes) là những mảnh tế bào máu rất nhỏ, không có nhân, được sản xuất từ tủy xương. Chúng đóng vai trò then chốt trong quá trình đông máu, giúp cơ thể ngăn ngừa mất máu quá nhiều khi bị thương. Theo thông tin từ Viện Huyết học – Truyền máu Trung ương, tiểu cầu chiếm một phần rất nhỏ trong máu, nhưng lại có vai trò vô cùng quan trọng trong cơ chế đông cầm máu của cơ thể [^1].
Đặc điểm: Tiểu cầu có hình đĩa, đường kính khoảng 2-4 μm và dày khoảng 0.5 μm. Đời sống của tiểu cầu khá ngắn ngủi, chỉ kéo dài khoảng 5-7 ngày. Do đó, cơ thể liên tục sản xuất tiểu cầu mới để duy trì số lượng ổn định trong máu.
Chức năng: Chức năng chính của tiểu cầu là tham gia vào quá trình đông cầm máu. Khi mạch máu bị tổn thương, tiểu cầu sẽ tập trung tại vị trí vết thương, kết dính với nhau và với các yếu tố khác để hình thành cục máu đông, ngăn chặn chảy máu. Ngoài ra, tiểu cầu còn tham gia vào các quá trình khác như sửa chữa mạch máu, miễn dịch viêm và có liên quan đến sự phát triển của xơ vữa động mạch [^2].
2. Phương Pháp Đánh Giá Chức Năng Tiểu Cầu
2.1. Mục Tiêu Của Xét Nghiệm Độ Tập Trung Tiểu Cầu
Đánh giá khả năng kết dính của tiểu cầu: Xét nghiệm độ tập trung tiểu cầu (platelet aggregation test) là một xét nghiệm quan trọng để đánh giá khả năng kết dính của các tiểu cầu với nhau khi có các tác nhân kích thích. Khả năng này rất quan trọng trong việc hình thành cục máu đông.
Phân tích chức năng tiểu cầu và hỗ trợ chẩn đoán: Xét nghiệm này giúp các bác sĩ đánh giá chức năng tiểu cầu một cách chi tiết, từ đó phát hiện các rối loạn đông máu tiềm ẩn. Kết quả xét nghiệm có giá trị đặc biệt đối với những bệnh nhân có triệu chứng xuất huyết không rõ nguyên nhân.
2.2. Quy Trình Thực Hiện Xét Nghiệm
- Lấy máu: Máu có thể được lấy từ mao mạch (đầu ngón tay) hoặc tĩnh mạch (thường ở cánh tay).
- Phết máu lên lam kính: Một giọt máu nhỏ được phết đều lên lam kính, tạo thành một lớp mỏng.
- Cố định tiêu bản: Tiêu bản máu được cố định trên bàn nhiệt ở nhiệt độ 37°C cho đến khi khô hoàn toàn.
- Nhuộm tiêu bản: Tiêu bản được nhuộm bằng phương pháp Giemsa để làm nổi bật các thành phần của tế bào máu, giúp quan sát dễ dàng hơn dưới kính hiển vi.
- Đọc và phân tích kết quả: Kỹ thuật viên sẽ quan sát tiêu bản dưới kính hiển vi để đếm số lượng tiểu cầu trong các đám tập trung và đánh giá mức độ tập trung của chúng.
3. Phân Tích Kết Quả Độ Tập Trung Tiểu Cầu
- Bình thường: Trong điều kiện bình thường, độ tập trung tiểu cầu là 5-10 tiểu cầu/đám.
- Giảm: Độ tập trung tiểu cầu giảm khi số lượng tiểu cầu trong mỗi đám ít hơn 5.
- Tăng: Độ tập trung tiểu cầu tăng khi số lượng tiểu cầu trong mỗi đám lớn hơn 10.
Nguyên Nhân Tăng Ngưng Tập Tiểu Cầu
Bệnh lý tăng số lượng tiểu cầu: Các bệnh như hội chứng tăng sinh tủy (bao gồm tăng tiểu cầu vô căn và tăng tiểu cầu di truyền) có thể dẫn đến tăng số lượng tiểu cầu trong máu, làm tăng nguy cơ ngưng tập tiểu cầu.
Các nguyên nhân khác: Chảy máu cấp tính, phản ứng dị ứng, nhiễm trùng, ung thư, sau phẫu thuật cắt lách, đại phẫu và một số loại thuốc cũng có thể gây tăng tiểu cầu phản ứng, dẫn đến tăng ngưng tập tiểu cầu.
Nguyên Nhân Giảm Ngưng Tập Tiểu Cầu
Tình trạng giảm số lượng tiểu cầu: Các bệnh lý như xơ gan, suy tủy xương (do nhiễm virus như Rubella, Dengue, viêm gan B, viêm gan C, quai bị), bệnh giảm tiểu cầu tiên phát hoặc thứ phát, hóa trị liệu ung thư và nghiện rượu kéo dài đều có thể làm giảm số lượng tiểu cầu, dẫn đến giảm ngưng tập tiểu cầu.
Tăng phá hủy tiểu cầu: Các tình trạng như cường lách, đông máu nội mạch lan tỏa (DIC) và sự hiện diện của kháng thể kháng tiểu cầu cũng có thể làm tăng quá trình phá hủy hoặc loại bỏ tiểu cầu, gây giảm ngưng tập tiểu cầu.
Nguồn tham khảo: [^1]: Viện Huyết học – Truyền máu Trung ương [^2]: Trang tin về sức khỏe tim mạch timmachhoc.com