Hoạt động tình dục và bệnh tim mạch
Hoạt động tình dục là một phần quan trọng của cuộc sống, ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất và tinh thần của mỗi người. Tuy nhiên, đối với bệnh nhân tim mạch, vấn đề này thường đi kèm với nhiều lo lắng và thắc mắc. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin chi tiết và dễ hiểu về mối liên quan giữa bệnh tim và hoạt động tình dục, đồng thời đưa ra những lời khuyên để quan hệ tình dục an toàn cho người bệnh tim mạch.
1. Mối liên quan giữa bệnh tim và hoạt động tình dục
1.1. Ảnh hưởng của quan hệ tình dục lên bệnh tim
Khi quan hệ tình dục, cơ thể trải qua một loạt các thay đổi sinh lý, bao gồm tăng nhịp tim, huyết áp và nhịp thở. Theo nghiên cứu từ Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA), những thay đổi này thường không gây hại cho người khỏe mạnh. Tuy nhiên, đối với những người mắc bệnh tim mạch, chúng có thể tạo thêm gánh nặng cho tim.
- Tác động lên hệ tim mạch: Quan hệ tình dục gây tác động lên nhịp tim, huyết áp và nhịp thở. Nhịp thở tăng dần, da đỏ lên, cả nhịp tim và huyết áp đều tăng. Đây là những đáp ứng bình thường của cơ thể.
- Triệu chứng có thể gặp:
- Đau ngực trong hoặc sau khi quan hệ.
- Khó thở khi quan hệ.
- Mệt mỏi.
- Nhịp tim tăng nhanh hoặc không đều.
- Nguy cơ tiềm ẩn:
- Nhồi máu cơ tim.
- Đau thắt ngực.
- Rối loạn nhịp tim.
- Cơn hen tim kịch phát.
Nguy cơ gặp các biến cố tim mạch khi quan hệ tình dục phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh tim và các yếu tố nguy cơ khác. Bệnh nhân được chia thành các nhóm nguy cơ khác nhau để có hướng dẫn cụ thể.
1.1.1. Nhóm nguy cơ thấp
Nhóm này bao gồm những bệnh nhân có nguy cơ biến cố tim mạch thấp khi quan hệ tình dục:
- Không có triệu chứng và có dưới 3 yếu tố nguy cơ tim mạch (ngoại trừ giới tính).
- Tăng huyết áp đã được kiểm soát tốt.
- Đau thắt ngực nhẹ ổn định, đang điều trị rối loạn cương dương bằng thuốc ức chế PDE-5.
- Đã tái thông mạch vành thành công.
- Sau nhồi máu cơ tim 6-8 tuần, không có triệu chứng và không có dấu hiệu thiếu máu cơ tim trên trắc nghiệm gắng sức.
- Bệnh lý van tim nhẹ.
1.1.2. Nhóm nguy cơ trung bình
Nhóm này có nguy cơ biến cố tim mạch trung bình khi quan hệ tình dục:
- Không có triệu chứng và có từ 3 yếu tố nguy cơ tim mạch trở lên (không kể giới tính), ít vận động cũng được coi là một yếu tố nguy cơ.
- Đau thắt ngực ổn định mức độ trung bình.
- Sau nhồi máu cơ tim 2-6 tuần, không có triệu chứng, chưa được tái thông mạch vành và không có dấu hiệu thiếu máu cơ tim trên trắc nghiệm gắng sức.
- Suy tim NYHA II hoặc suy tim phân suất tống máu (EF) dưới 40%.
- Bệnh mạch máu ngoại biên, cơn thiếu máu não thoáng qua hoặc đột quỵ do xơ vữa động mạch.
1.1.3. Nhóm nguy cơ cao
Nhóm này có nguy cơ biến cố tim mạch cao khi quan hệ tình dục và cần thận trọng đặc biệt:
- Đau thắt ngực kháng trị hoặc không ổn định.
- Tăng huyết áp không kiểm soát được.
- Suy tim NYHA III/IV.
- Nhồi máu cơ tim trong vòng 2 tuần gần đây.
- Rối loạn nhịp tim nguy cơ cao.
- Bệnh cơ tim tắc nghẽn.
- Bệnh lý van tim mức độ trung bình trở lên, đặc biệt là hẹp van động mạch chủ.
1.2. Ảnh hưởng của bệnh tim đến quan hệ tình dục
Bệnh tim không chỉ bị ảnh hưởng bởi hoạt động tình dục mà còn có thể tác động ngược lại đến khả năng và sự ham muốn tình dục của người bệnh.
- Yếu tố ảnh hưởng:
- Sức khỏe thể chất: Các triệu chứng của bệnh tim như đau ngực, khó thở, mệt mỏi có thể làm giảm khả năng tham gia vào hoạt động tình dục.
- Sức khỏe tinh thần: Lo lắng, trầm cảm và rối loạn cảm xúc thường gặp ở bệnh nhân tim mạch cũng có thể ảnh hưởng tiêu cực đến đời sống tình dục. Theo một nghiên cứu trên tạp chí JAMA Network, trầm cảm có liên quan đến giảm ham muốn tình dục và rối loạn chức năng cương dương ở nam giới.
- Rối loạn chức năng tình dục:
- Rối loạn chức năng tình dục phổ biến ở bệnh nhân tim mạch thường do trở ngại về sức khỏe thể chất. Điều này bắt nguồn từ sự lo ngại về nguy cơ nhồi máu cơ tim, các tác dụng phụ của thuốc (ức chế thụ thể beta, lợi tiểu, thuốc hạ mỡ máu), các bệnh lý đi kèm như: Rối loạn lipid máu, tăng huyết áp, đái tháo đường, hút thuốc lá.
- Sau nhồi máu cơ tim, các bệnh nhân đều giảm khả năng quan hệ tình dục cũng như giảm sự thỏa mãn khi quan hệ. Rối loạn tình dục sau nhồi máu cơ tim (thường là rối loạn cương dương) xảy ra khoảng 50% đến 75% bệnh nhân. Nếu bệnh nhân được mổ bắc cầu động mạch vành cũng có thể gặp nhưng với tỷ lệ thấp hơn. Nguyên nhân có thể là do những trở ngại về tâm lý, lo sợ từ phía bệnh nhân hay bạn tình.
2. Quan hệ tình dục an toàn khi mắc bệnh tim mạch
Vậy, người bệnh tim có nên quan hệ tình dục không? Câu trả lời là có, nhưng cần tuân thủ các biện pháp an toàn để giảm thiểu nguy cơ biến cố tim mạch.
2.1. Thời gian có thể quan hệ trở lại
- Thời gian phục hồi: Thông thường, người bệnh tim mạch cần 1-3 tuần sau khi xuất viện để cơ thể phục hồi trước khi có thể quan hệ tình dục trở lại.
- Sau nhồi máu cơ tim: Nếu bệnh nhân đã được tái thông mạch vành thành công và không có triệu chứng thiếu máu cơ tim, có thể quan hệ tình dục sau 3-4 tuần.
- Lưu ý:
- Tránh gắng sức quá nhiều.
- Tránh các tác động mạnh lên ngực.
- Dừng lại ngay nếu cảm thấy mệt mỏi, khó thở, đánh trống ngực, đau ngực, hàm, cổ, tay hoặc bụng.
2.2. Tập thể dục
- Lợi ích: Luyện tập thể lực giúp tăng sức chịu đựng của tim và cải thiện thể trạng chung của cơ thể. Theo AHA, hoạt động thể chất thường xuyên có thể giảm nguy cơ biến cố tim mạch và cải thiện chất lượng cuộc sống.
- Mức độ: Năng lượng cần cho hoạt động giao hợp tương đương với đi bộ nhanh hoặc đi thang bộ lên 2 tầng lầu.
- Kết quả: Nếu tập thể dục đều đặn, nhịp tim hiếm khi tăng trên 120 lần/phút và huyết áp chỉ tăng nhẹ khi quan hệ tình dục.
2.3. Tập kiểm soát các cảm xúc
- Tầm quan trọng: Sau biến cố tim mạch hoặc phẫu thuật tim, cảm xúc của bệnh nhân có thể không ổn định. Việc kiểm soát cảm xúc giúp giảm căng thẳng và lo lắng, tạo điều kiện cho một đời sống tình dục lành mạnh.
- Biện pháp:
- Động viên người bệnh cố gắng kiểm soát cảm xúc hàng ngày.
- Tạo không gian thoải mái và vui vẻ.
- Điều chỉnh nhu cầu tình dục sao cho phù hợp với sức khỏe.
2.4. Thuốc
- Ảnh hưởng của thuốc: Một số thuốc tim mạch có thể ảnh hưởng đến chức năng tình dục. Ví dụ, thuốc lợi tiểu thiazides, thuốc ức chế thụ thể beta và thuốc giảm lipid máu có thể gây tác dụng phụ như giảm ham muốn tình dục hoặc rối loạn cương dương.
- Tương tác thuốc: Cần đặc biệt lưu ý đến tương tác giữa các thuốc. Không sử dụng chung thuốc ức chế PDE-5 (như Sildenafil, Tadalafil, Vardenafil) để điều trị rối loạn cương dương với nhóm thuốc nitrat vì có thể gây tụt huyết áp nguy hiểm.
- Thuốc hỗ trợ:
- Thuốc ức chế thụ thể beta: Giảm nhu cầu oxy của cơ tim, giảm nhịp tim, giảm đau ngực khi quan hệ và giảm nguy cơ nhồi máu cơ tim khi stress.
- Aspirin: Thuốc kháng kết tập tiểu cầu, giảm nguy cơ nhồi máu cơ tim khi stress hoặc khi tập thể dục buổi sáng.
2.5. Thăm khám định kỳ và tư vấn
- Tầm quan trọng: Thường xuyên khám sức khỏe định kỳ giúp bác sĩ đánh giá tình trạng bệnh tim và đưa ra lời khuyên phù hợp về hoạt động tình dục.
- Không tự ý quyết định: Người bệnh tim không nên tự quyết định mức độ sinh hoạt tình dục trước khi được bác sĩ khám và tư vấn.
- Giao tiếp cởi mở: Vợ chồng cần thấu hiểu, gần gũi và thẳng thắn chia sẻ về những lo lắng và mong muốn để có một đời sống tình dục tốt đẹp hơn.
Kết luận:
Quan hệ tình dục là một phần quan trọng của cuộc sống và có thể an toàn đối với người bệnh tim mạch nếu tuân thủ các biện pháp phòng ngừa và được tư vấn bởi bác sĩ chuyên khoa. Đừng ngần ngại thảo luận với bác sĩ về bất kỳ lo lắng nào liên quan đến hoạt động tình dục để có một cuộc sống trọn vẹn và khỏe mạnh.